Studia Waweliana (3.1994)

Rysunki znaków w ska-
li 4 : 1 wykonali Jolanta
i Stanisław Kłosowscy

(fot. A. Wierzba)

16. Cukierniczka - całość i znaki złotnicze,
Toruń, 1. poł. lat siedemdziesiątych w. XVIII,
Johann Samuel Mescket?).
Zamek Królewski na Wawelu

opisanymi cechami z literą O, stanowiącą cechę świd-
nickiego probierza z r. 1730 2S, i fragmentu korony ze
zwieńczeniem miejskiej cechy tego miasta wyobrażają-
cej świnią (fig. 15) — pozwoliło uznać naczynie za po-
chodzące z jednego z ważniejszych śląskich ośrodków
złotniczych, powtórnie oznakowane przy okazji sprze-
daży w innym mieście, zapewne jeszcze w w. XVIII.

TORUŃ

Do zestawu znaków toruńskich (s. 147) można do-
dać niezbyt czysto odbitą cechę na gładkiej, owalnej cu-
kiernicy (fig. 16)29. Przypominając znak nr 10, jednak
różni się on m. in. w partii ościerza bramy i muru po
lewej stronie, ale trzeba brać pod uwagę znaczną po-
datność tego znaku na zniekształcenia spowodowane osa-

dzaniem się resztek srebra w rysunku na puncynie. Wy-
bite obok znaki probierza Johanna Mazarguila (z lat
1767—1775) oraz mistrzowski z literami IM w leżącym
owalu — hipotetycznie wiązany przez nas z Johannem
Samuelem Mescke notowanym w r. 17 6 0 30, pozwalają
zaproponować datowanie cukiernicy na pierwszą poło-
wę lat siedemdziesiątych w. XVIII, co naturalnie uleg-
nie weryfikacji w toku dalszych badań nad toruńskim
złotnictwem.

Niniejszy przegląd unaocznia pilną konieczność pod-
jęcia szczegółowych badań nad srebrami przechowywa-
nymi w zbiorach muzealnych, najczęściej niedostępnych
dla zainteresowanych historią złotnictwa w Polscesl.
Z niecierpliwością będziemy też oczekiwać kolejnych pu-
blikacji zapowiadanych przez Michała Gradowskiego.

Dariusz Nowacki

— sztukatorów z w. XVIII i XIX; obecne ucho nie-
zdarnie nawiązuje do pierwotnego.

28 Gradowski, o. c, s. 142, nr XIV.

23 Nr inw. PZSWawel 6S40. Nie publikowana.

30 T. Chrzanowski, M. Kornecki, Złotnictwo
toruńskie. Studium o wyrobach cechu toruńskiego cd
wieku XIV do 1832 roku, Warszawa 19S8, s. 128.

31 W dalszych badaniach należałoby uwzględnić
także zagraniczne kolekcje sreber — przede wszystkim
dzieła z Gdańska i Wschowy na Kremlu, częściowo opu-
blikowane w: Opis Moskowskoj Orużejnoj Palaty, cz.
II, Moskwa 1834, passim. Kwerenda w zachodnioeuro-
pejskich muzeach z pewnością ujawni równie interesu-
jące znaki jak cecha Legnicy na zawieszeniu z począt-
ku w. XVI w Kunstgewerbemuseum w Kolonii (nr inw.
G 407 — A. B. Chadour, R. J o p p i e n, Schmuck, I:
Hals-, Ohr-, Arm- und Gewandschmuck, Koln 1935, s.

199, 582, poz. 92). Na niespodzianki można liczyć także
w przypadku dokładnych oględzin wielokrotnie publi-
kowanych dzieł, świadczy o tym casus tynieckiego kie-
licha z r. 1551 przechowywanego w skarbcu katedry
w Tarnowie. Od blisko stulecia uchodził on za dzieło
złotnika krakowskiego — por. J. Pietrusiński,
Jasnogórska monstrancja z daru króla Zygmunta I [w:]
Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowa-
ne Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie
pracy naukowej, Warszawa 1991, s. 137—140 — tymcza-
sem Krzysztof Czyżewski zidentyfikował na nim XVI-
-wieczną cechę miejską Poznania przesądzającą o miej-
scu wykonania naczynia — Tyniec. Sztuka i kultura be-
nedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy
w Zamku Królewskim na Wawelu, październik—gru-
dzień 1994, red. K. Żurowska, Kraków 1994, s 67—68,
poz. V/13, tabl. XXIX [opr. K. Czyżewski].