DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26589#0201
Jerzy Kowalczyk
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
RECEPCJA TRAKTATU VIGNOLI W POLSCE
W XVI I XVII WIEKU
Vignola, właściwie Jacopo Barozzi z miasta Vignola (ur. 1507, zm.
w Rzymie 1573) zawdzięcza swą sławę wybitnym realizacjom i dwom
traktatom. Był architektem papieża Juliusza III Farnese. Dla jego bratanka
kardynała Alessandra Farnese zaprojektował słynny pięcioboczny zamek
w Capraroli pod Rzymem (1558-1573), a w Rzymie - papieską Villa di
Papa Giulio (1551-1555) oraz czołowy kościół Jezuitów Gesù (rozpoczęty
w r. 1568). Tylko fasadę tegoż kościoła wzniesiono według projektu innego
architekta - Giacoma della Porty (ukończona w r. 1576)1.
Vignola był autorem dwu traktatów: o porządkach architektonicznych
i o perspektywie. Dzieło o porządkach, zatytułowane Regola delle cinque
ordini d’architettura, autor wydał po raz pierwszy w Rzymie w r. 1562. Na
karcie tytułowej tegoż dzieła Vignola został sportretowany z cyrklem w dłoni
- atrybutem architekta. Po bokach przedstawiono dwie personifikacje: ar-
chitektury praktycznej -z cyrklem, liniałem i kątownicąoraz teorii architek-
tury - z dwiema księgami: w prawej ręce o perspektywie, w lewej o porząd-
kach architektonicznych2 (il. 1). Traktat Le due regole di prospettiva został
wydany drukiem w Rzymie w r. 1583, już po śmierci autora, przez jego
ucznia Egnatio Dantiego.
Wielką sławę przyniósł Vignoli traktat o pięciu porządkach - Regola delle
cinque ordini d’architettura, zadedykowany kardynałowi Alessandro
1 Z okazji 400-lecia śmierci Vignoli została poświęcona praca zbiorowa zawierają-
ca bibliografię od wieku XVI do 1973 r. - La vita e le opere di Jacopo Barozzi da
Vignola 150 7-1573 nel quarto centenario della sua morte, Vignola 1974, s. 209-216.
Wykazy jego dzieł i zestawienia najbardziej istotnych opracowań zawierająteż obszer-
ne biogramy, m.in. w: U. Thieme, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden
Künstler, t. 34, Leipzig 1940, s. 353-356 (H. Which); Dizionario Biografico degli Ita-
liani, t. 6, Roma 1964, s. 501-508 (S. Bottari); Dizionario Enciclopedico di Architet-
tura e Urbanistica, red. P. Portoghesi, t. 7, Roma 1969, s. 414—418; The Dictionary of
Art, t. 32, London 1996, s. 502-508 (R. J. Tuttle).
2 О frontispisie I wydania traktatu i jego przypuszczalnym autorze Federico Zuc-
carim, zob. C. Thoenes, Per la storia editoriale della „Regola delle cinque ordini”,
[w:] La vita e le opere..., s. 181, przyp. 2.
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
RECEPCJA TRAKTATU VIGNOLI W POLSCE
W XVI I XVII WIEKU
Vignola, właściwie Jacopo Barozzi z miasta Vignola (ur. 1507, zm.
w Rzymie 1573) zawdzięcza swą sławę wybitnym realizacjom i dwom
traktatom. Był architektem papieża Juliusza III Farnese. Dla jego bratanka
kardynała Alessandra Farnese zaprojektował słynny pięcioboczny zamek
w Capraroli pod Rzymem (1558-1573), a w Rzymie - papieską Villa di
Papa Giulio (1551-1555) oraz czołowy kościół Jezuitów Gesù (rozpoczęty
w r. 1568). Tylko fasadę tegoż kościoła wzniesiono według projektu innego
architekta - Giacoma della Porty (ukończona w r. 1576)1.
Vignola był autorem dwu traktatów: o porządkach architektonicznych
i o perspektywie. Dzieło o porządkach, zatytułowane Regola delle cinque
ordini d’architettura, autor wydał po raz pierwszy w Rzymie w r. 1562. Na
karcie tytułowej tegoż dzieła Vignola został sportretowany z cyrklem w dłoni
- atrybutem architekta. Po bokach przedstawiono dwie personifikacje: ar-
chitektury praktycznej -z cyrklem, liniałem i kątownicąoraz teorii architek-
tury - z dwiema księgami: w prawej ręce o perspektywie, w lewej o porząd-
kach architektonicznych2 (il. 1). Traktat Le due regole di prospettiva został
wydany drukiem w Rzymie w r. 1583, już po śmierci autora, przez jego
ucznia Egnatio Dantiego.
Wielką sławę przyniósł Vignoli traktat o pięciu porządkach - Regola delle
cinque ordini d’architettura, zadedykowany kardynałowi Alessandro
1 Z okazji 400-lecia śmierci Vignoli została poświęcona praca zbiorowa zawierają-
ca bibliografię od wieku XVI do 1973 r. - La vita e le opere di Jacopo Barozzi da
Vignola 150 7-1573 nel quarto centenario della sua morte, Vignola 1974, s. 209-216.
Wykazy jego dzieł i zestawienia najbardziej istotnych opracowań zawierająteż obszer-
ne biogramy, m.in. w: U. Thieme, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden
Künstler, t. 34, Leipzig 1940, s. 353-356 (H. Which); Dizionario Biografico degli Ita-
liani, t. 6, Roma 1964, s. 501-508 (S. Bottari); Dizionario Enciclopedico di Architet-
tura e Urbanistica, red. P. Portoghesi, t. 7, Roma 1969, s. 414—418; The Dictionary of
Art, t. 32, London 1996, s. 502-508 (R. J. Tuttle).
2 О frontispisie I wydania traktatu i jego przypuszczalnym autorze Federico Zuc-
carim, zob. C. Thoenes, Per la storia editoriale della „Regola delle cinque ordini”,
[w:] La vita e le opere..., s. 181, przyp. 2.