DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Rozprawy
DOI article:Drecka, Wanda: Polskie Cranachiana
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.38029#0047
POLSKIE CRANACHIANA
II. 27. Łukasz Cranach St., Sw. Hieronim, ok. r. 1525, frag-
ment. Innsbruck, Ferdinandeum (Fot. wg Friedlandera-Ro-
senberga)
nej i poziomkowej. Delikatna i ciepła
karnacja ciała zdradza pędzel mistrza.
Cienie są kładzione niebiesko-szarym ko-
lorem. Powierzchnia obrazu o drobnej
siatce spęknięć jest gładka i tworzy ema-
lierską powłokę charakterystyczną dla
Cranacha. Obraz wyróżnia się wysokim
poziomem technicznym.
Temat ten w identycznym układzie,
tylko z małymi odmianami w tle, Cra-
nach powtarzał kilkakrotnie. Najbliższe
są obrazy w zbiorach Birnbauma w Am-
sterdamie (ił. 17) i Ottomara Straussa w
Kolonii (ił. 18)115, datowane przez Fried-
landera i Rosenberga na r. 1520 (również
nie sygnowane)116. Byłoby wskazane po-
równanie kolorytu tych malowideł.
W ostatnim obrazie poprzez pełen zadu-
my wyraz twarzy Madonny, osiągnął ar-
tysta większą głębię psychicznego odczu-
wania. Za to pejzaż z sandomierskiego
obrazu z drzewem porosłym grzybami,
mchem i suchymi gałęźmi jest chyba naj-
bardziej charakterystyczny dla Cranacha
(portret Cuspiniana, czy Madonna z Gło-
gowa). Odnajdziemy jeszcze jedną ana-
logię w obrazie Cranacha z Muzeum Na-
rodowego w Poznaniu (nr inw. 1840, de-
ska, wym. 87 X 60 cm), odnalezionym
w Sulęcinie (il. 16 i 21). Wydaje się on
raczej dziełem warsztatowym i najbar-
dziej związanym z obrazem z kolekcji
Ottomara Straussa. W Ścięciu św. Jana
z fundacji syna krakowskiego burmistrza
Stanisława Thurzo, datowanym 1515
i sygnowanym (ostatnio w Kremsir)m,
jedna z kobiet z otoczenia Salome ma ry-
sy podobne do Madonny Sandomierskiej.
Sądzę, że powyższe analogie pozwolą da-
tować nasz obraz na lata 1518—1520.
Z kościoła w Sulmierzycach118 pocho-
dzi Madonna z Dzieciątkiem Łukasza
Cranacha St. (il. 22), obecnie w pałacu
biskupim w Częstochowie (deska świer-
kowa, ol. temp., na podkładzie kredowym, wym.
57 X 38 cm, sygnowana żmijką ze stojącym skrzy-
dłem nietoperza). Madonna ta miała srebrną sukien-
kę sygnowaną: Kijałowski 1747. Obraz był wysta-
wiony przez kilka dni w 1939 r. na Galerii Malarstwa
Obcego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ma-
donna bez żadnej aureoli, o rysach dojrzałej kobiety,
tuli oburącz nagie Dzieciątko, które obejmuje ją za
szyję. Uśmiecha się doń kącikiem ust i wąskimi szpa-
reczkami oczu. Kotara rozpostarta w tle i podtrzymy-
wana przez aniołka, ma dodać dostojeństwa, a wydzie-
la raczej tę grupę od reszty świata podkreślając jesz-
115 Sammlung Geheimrat Ottomar Strauss, Hugo
Helbing (Frankfurt am Main), Katalog nr 45, poz.
76, s. 13, tabl. 2.
iw Friedlander M. J. u. Rosenberg J., jw., poz. 112.
117 Jw., poz. 6.
118 Kościół modrzewiowy istniejący od XVI w
w Sulmierzycach (pow. radomszczański) w 1800 r.
spłonął; w r. 1806 wybudowano nowy, murowany;
Słownik Geograficzny XI (1890), s. 575.
3
33
II. 27. Łukasz Cranach St., Sw. Hieronim, ok. r. 1525, frag-
ment. Innsbruck, Ferdinandeum (Fot. wg Friedlandera-Ro-
senberga)
nej i poziomkowej. Delikatna i ciepła
karnacja ciała zdradza pędzel mistrza.
Cienie są kładzione niebiesko-szarym ko-
lorem. Powierzchnia obrazu o drobnej
siatce spęknięć jest gładka i tworzy ema-
lierską powłokę charakterystyczną dla
Cranacha. Obraz wyróżnia się wysokim
poziomem technicznym.
Temat ten w identycznym układzie,
tylko z małymi odmianami w tle, Cra-
nach powtarzał kilkakrotnie. Najbliższe
są obrazy w zbiorach Birnbauma w Am-
sterdamie (ił. 17) i Ottomara Straussa w
Kolonii (ił. 18)115, datowane przez Fried-
landera i Rosenberga na r. 1520 (również
nie sygnowane)116. Byłoby wskazane po-
równanie kolorytu tych malowideł.
W ostatnim obrazie poprzez pełen zadu-
my wyraz twarzy Madonny, osiągnął ar-
tysta większą głębię psychicznego odczu-
wania. Za to pejzaż z sandomierskiego
obrazu z drzewem porosłym grzybami,
mchem i suchymi gałęźmi jest chyba naj-
bardziej charakterystyczny dla Cranacha
(portret Cuspiniana, czy Madonna z Gło-
gowa). Odnajdziemy jeszcze jedną ana-
logię w obrazie Cranacha z Muzeum Na-
rodowego w Poznaniu (nr inw. 1840, de-
ska, wym. 87 X 60 cm), odnalezionym
w Sulęcinie (il. 16 i 21). Wydaje się on
raczej dziełem warsztatowym i najbar-
dziej związanym z obrazem z kolekcji
Ottomara Straussa. W Ścięciu św. Jana
z fundacji syna krakowskiego burmistrza
Stanisława Thurzo, datowanym 1515
i sygnowanym (ostatnio w Kremsir)m,
jedna z kobiet z otoczenia Salome ma ry-
sy podobne do Madonny Sandomierskiej.
Sądzę, że powyższe analogie pozwolą da-
tować nasz obraz na lata 1518—1520.
Z kościoła w Sulmierzycach118 pocho-
dzi Madonna z Dzieciątkiem Łukasza
Cranacha St. (il. 22), obecnie w pałacu
biskupim w Częstochowie (deska świer-
kowa, ol. temp., na podkładzie kredowym, wym.
57 X 38 cm, sygnowana żmijką ze stojącym skrzy-
dłem nietoperza). Madonna ta miała srebrną sukien-
kę sygnowaną: Kijałowski 1747. Obraz był wysta-
wiony przez kilka dni w 1939 r. na Galerii Malarstwa
Obcego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ma-
donna bez żadnej aureoli, o rysach dojrzałej kobiety,
tuli oburącz nagie Dzieciątko, które obejmuje ją za
szyję. Uśmiecha się doń kącikiem ust i wąskimi szpa-
reczkami oczu. Kotara rozpostarta w tle i podtrzymy-
wana przez aniołka, ma dodać dostojeństwa, a wydzie-
la raczej tę grupę od reszty świata podkreślając jesz-
115 Sammlung Geheimrat Ottomar Strauss, Hugo
Helbing (Frankfurt am Main), Katalog nr 45, poz.
76, s. 13, tabl. 2.
iw Friedlander M. J. u. Rosenberg J., jw., poz. 112.
117 Jw., poz. 6.
118 Kościół modrzewiowy istniejący od XVI w
w Sulmierzycach (pow. radomszczański) w 1800 r.
spłonął; w r. 1806 wybudowano nowy, murowany;
Słownik Geograficzny XI (1890), s. 575.
3
33