DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Białostocki, Jan: Jan Zamoyski klientem Domenica Tintoretta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38029#0068
JAN BIAŁOSTOCKI
II. 1. Zamość, kolegiata. Cykl dziejów św. Tomasza: I. Chrystus otrzymuje wiadomość
o umierającym Łazarzu (Fot. E. Kozłowska)
wiające św. Tomasza przed okazującym stygmaty
Chrystusem; ten ostatni obraz nie może jednak po-
chodzić z warsztatu Tintoretta jako posiadający ce-
chy stylistyczne malarstwa XVIII wieku8.
Pozostają więc — jako materiał do dalszych roz-
ważań — jedynie cztery obrazy zawieszone na ścianach.
Wyobrażają one cztery sceny z życia św. Tomasza
apostoła i — o ile mogłem ustalić — stanowią jedy-
8 Przypisywany bezpodstawnie Janowi Kasińskie-
mu lub Palma Nuovo (Serafin-Sochańska Z., Zamość,
Zamość 1938, s. 78; Pieszko M., Przewodnik po Zamo-
ściu i okolicy. Zamość 1934, s. 39). Kosiński działał na
początku XVII wieku; por. Tomkowicz, O artystach,
jw.: także Rastawiecki E., Słownik malarzów polskich
I. Warszawa 1850, s. 217—219“; Gąsiorowski W., Cechy
krakowskie, Kraków 1869, s. 48. Obraz ołtarzowy słusz-
nie określony został jako „miernej wartości" już
w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego, XIV
(1895), s. 378. Brak tam natomiast wzmianki o czte-
rech obrazach wiszących na ścianie. W kolegiacie za-
mojskiej znajduje się jeszcze jedno interesujące dzie-
ne ujęcie o takiej redakcji i doborze momentów przed-
stawionych. Wbrew przykładom znanym ze sztuki
średniowiecznej9 nie ograniczają się one do działal-
ności Tomasza po rozejściu się apostołów, lecz
uwzględniają — na równi z tą często wyobrażaną fa-
zą jego życia — także postępowanie Tomasza jako
apostoła przy boku Chrystusa. Układ taki — wysoce
oryginalny — wyraża złożoną koncepcję ikonograficz-
ło malarskie, Zwiastowanie, będące powtórzeniem
obrazu z kościoła Sta Annunziata dei Servi we Flo-
rencji. Obraz przypisywany był Fra Angelicowi lub
Carlo Dolciemu. Być może, że w istocie jest dziełem
Alloriego, Por. Horodyski B., Notatka o obrazie Zwia-
stowania NMP, Teka Zamojska I (V), (1938). O obrazie
tym przygotowuję osobny artykuł.
9 Por., Kiintsle K., Ikonographie der Christlichen
Kunst — II: Ikonographie der Heiligen, Freiburg i. B.
1926. s. 555—8; Braun J., Tracht und Attribute der
Heiligen in der deutschen Kunst, Stuttgart 1943, s. 693-
696.
54
II. 1. Zamość, kolegiata. Cykl dziejów św. Tomasza: I. Chrystus otrzymuje wiadomość
o umierającym Łazarzu (Fot. E. Kozłowska)
wiające św. Tomasza przed okazującym stygmaty
Chrystusem; ten ostatni obraz nie może jednak po-
chodzić z warsztatu Tintoretta jako posiadający ce-
chy stylistyczne malarstwa XVIII wieku8.
Pozostają więc — jako materiał do dalszych roz-
ważań — jedynie cztery obrazy zawieszone na ścianach.
Wyobrażają one cztery sceny z życia św. Tomasza
apostoła i — o ile mogłem ustalić — stanowią jedy-
8 Przypisywany bezpodstawnie Janowi Kasińskie-
mu lub Palma Nuovo (Serafin-Sochańska Z., Zamość,
Zamość 1938, s. 78; Pieszko M., Przewodnik po Zamo-
ściu i okolicy. Zamość 1934, s. 39). Kosiński działał na
początku XVII wieku; por. Tomkowicz, O artystach,
jw.: także Rastawiecki E., Słownik malarzów polskich
I. Warszawa 1850, s. 217—219“; Gąsiorowski W., Cechy
krakowskie, Kraków 1869, s. 48. Obraz ołtarzowy słusz-
nie określony został jako „miernej wartości" już
w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego, XIV
(1895), s. 378. Brak tam natomiast wzmianki o czte-
rech obrazach wiszących na ścianie. W kolegiacie za-
mojskiej znajduje się jeszcze jedno interesujące dzie-
ne ujęcie o takiej redakcji i doborze momentów przed-
stawionych. Wbrew przykładom znanym ze sztuki
średniowiecznej9 nie ograniczają się one do działal-
ności Tomasza po rozejściu się apostołów, lecz
uwzględniają — na równi z tą często wyobrażaną fa-
zą jego życia — także postępowanie Tomasza jako
apostoła przy boku Chrystusa. Układ taki — wysoce
oryginalny — wyraża złożoną koncepcję ikonograficz-
ło malarskie, Zwiastowanie, będące powtórzeniem
obrazu z kościoła Sta Annunziata dei Servi we Flo-
rencji. Obraz przypisywany był Fra Angelicowi lub
Carlo Dolciemu. Być może, że w istocie jest dziełem
Alloriego, Por. Horodyski B., Notatka o obrazie Zwia-
stowania NMP, Teka Zamojska I (V), (1938). O obrazie
tym przygotowuję osobny artykuł.
9 Por., Kiintsle K., Ikonographie der Christlichen
Kunst — II: Ikonographie der Heiligen, Freiburg i. B.
1926. s. 555—8; Braun J., Tracht und Attribute der
Heiligen in der deutschen Kunst, Stuttgart 1943, s. 693-
696.
54