DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Rozprawy
DOI article:Sawicka, Stanisława: Nieznane rysunki Andrzeja Le Brun
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.38029#0083
NIEZNANE RYSUNKI ANDRZEJA LE BRUN
Słusznym się być wydaje przypuszczenie T. Mań-
kowskiego, iż zmianę pisowni nazwiska artysty przy-
pisać należy chęci nadania mu brzmienia francuskiego,
a może także upodobnienia go do Charles Le Bruna.
Z autorów, którzy się dotąd Le Brunem zajmowa-
li, wymienić należy przede wszystkim Wł. Tatarkiewi-
cza9, Z. Batowskiego10, Jerzego Kieszkowskiego11 i T.
Mańkowskiego, który ostatnio szerzej twórczość Le
Bruna omówił12. Materiały archiwalne, istniejące jesz-
cze przed ostatnią wojną światową, dziś są niemal
zdziesiątkowane. Zachował się wprawdzie w Bibliote-
ce Uniwersyteckiej „Rejestr figur gipsowych zakupio-
nych po królu Stanisławie Auguście" wykorzystany
przez Z. Batowskiego w pracy Rzeźby artystów Stani-
sława Augusta13, są materiały do twórczości Le Bruna
w ocalonym Archiwum z Jabłonny, w Archiwum Po-
pielów (dziś w Archiwum Głównym w Warszawie), ale
uległa niestety zniszczeniu korespondencja Le Bruna
z Bacciarellim (11 listów)14. Zachowały się natomiast
3 listy Le Bruna do króla oraz kwity lub wzmianki,
dotyczące Le Bruna w rękopisie zatytułowanym „Arts
et Sciences" w zbiorach Biblioteki Czartoryskich
w Krakowie (Ms 782)15. Dziś więc dla pełnego wyko-
rzystania przekazów archiwalnych — obok tych szczu-
płych pozostałości pism oryginalnych — korzystać mu-
simy z korespondencji publikowanej, jak np. korespon-
dencji króla z Mme Geoffrin16 oraz z notat przedwo-
jennych cytowanych przez różnych autorów (przede
wszystkim przez T. Mańkowskiego).
Z korespondencji króla z Mme Geoffrin wiemy, że
Le Brun przybył w r. 1768 do Warszawy polecony
przez p. Geoffrin jako ceniony przez Pigalle‘a jego
0 Tatarkiewicz W., Rządy artystyczne Stanisława
Augusta, Warszawa 1919.
10 Batowski Z., Rzeźby artystów Stanisława Augu-
sta w zbiorze odlewów gipsowych Uniwersytetu War-
szawskiego, Odb. z Przeglądu Warsz. 1922, nr 14.
11 Kieszkowski J., Rysunki „pierwszego rzeźbiarza“
Stanisława Augusta, Andrzeja Le Brun w zbiorze
graficznym Biblioteki Jagiellońskiej, w wyd. Artyści
obcy w służbie polskiej, Lwów 1922, s. 91-111.
12 Jw. oraz poprzednio: Mańkowski T., Rzeźby por-
tretowe na Zamku Królewskim w Warszawie, War-
szawa 1934. Również: Mańkowski T., Andre Le Brun
rzeźbiarz Stanisława Augusta, Sprawozd. z czyn i po-
siedź. P. A. U. XLVIII (1947), nr 1, s. 9-11.
13 Jw., s. 4 i nast.
Znajdująca się do r. 1939 w Dziale Rękopisów
Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, wypożyczona
przez prof. Z. Batowskiego spłonęła w domu profesor-
skim przy ul. Sewerynów 6 we wrześniu 1939 r.
w czasie oblężenia Warszawy.
15 Są to trzy listy nie datowane, pisane z Rzymu
do króla, zawierające wiadomość o pobycie w ciągu
miesiąca w Neapolu, o wykonaniu nowego modelu po-
sągu Minerwy, albowiem poprzedni rozbił się w dro-
ll. 2. A. Le Brun, Studia posągów z willi rzymskich
Nr 1 (Fot. E. Kozłowska)
dze, podziękowanie za przysłaną mu pensję za r. 1774,
prośbę o pozwolenie na powrót do Warszawy i podzię-
kowanie za przychylną decyzję króla w tym wzglę-
dzie. Oprócz tego znajduje się tam na s. 221 pokwi-
towanie Le Bruna z odbioru 650 dukatów za pośred-
nictwem Blanka, datowane obcą ręką: 25 sierpnia 1772
r. (reprod. w niniejszym artykule il. 43). Nadto w wy-
kazie uposażeń artystów zatrudnionych przez króla
figuruje na s. 35 Le Brun z następującymi pozycjami:
Pension
300
Logement
150
Bois
40
Theatre
120
Le Compagnon
Monaldi 150
somme 760.
Wreszcie kilka innych wzmianek, do których jesz-
cze powrócimy. Za sygnalizowanie mi tego rękopisu
składam tu szczere podziękowanie drowi Markowi
Wierzbickiemu.
16 De Mouy Ch., Correspondance inedite du roi Sta-
nislas-Auguste Poniatowski et de Madame Geoffrin,
1764—1777. Paris 1875.
69
Słusznym się być wydaje przypuszczenie T. Mań-
kowskiego, iż zmianę pisowni nazwiska artysty przy-
pisać należy chęci nadania mu brzmienia francuskiego,
a może także upodobnienia go do Charles Le Bruna.
Z autorów, którzy się dotąd Le Brunem zajmowa-
li, wymienić należy przede wszystkim Wł. Tatarkiewi-
cza9, Z. Batowskiego10, Jerzego Kieszkowskiego11 i T.
Mańkowskiego, który ostatnio szerzej twórczość Le
Bruna omówił12. Materiały archiwalne, istniejące jesz-
cze przed ostatnią wojną światową, dziś są niemal
zdziesiątkowane. Zachował się wprawdzie w Bibliote-
ce Uniwersyteckiej „Rejestr figur gipsowych zakupio-
nych po królu Stanisławie Auguście" wykorzystany
przez Z. Batowskiego w pracy Rzeźby artystów Stani-
sława Augusta13, są materiały do twórczości Le Bruna
w ocalonym Archiwum z Jabłonny, w Archiwum Po-
pielów (dziś w Archiwum Głównym w Warszawie), ale
uległa niestety zniszczeniu korespondencja Le Bruna
z Bacciarellim (11 listów)14. Zachowały się natomiast
3 listy Le Bruna do króla oraz kwity lub wzmianki,
dotyczące Le Bruna w rękopisie zatytułowanym „Arts
et Sciences" w zbiorach Biblioteki Czartoryskich
w Krakowie (Ms 782)15. Dziś więc dla pełnego wyko-
rzystania przekazów archiwalnych — obok tych szczu-
płych pozostałości pism oryginalnych — korzystać mu-
simy z korespondencji publikowanej, jak np. korespon-
dencji króla z Mme Geoffrin16 oraz z notat przedwo-
jennych cytowanych przez różnych autorów (przede
wszystkim przez T. Mańkowskiego).
Z korespondencji króla z Mme Geoffrin wiemy, że
Le Brun przybył w r. 1768 do Warszawy polecony
przez p. Geoffrin jako ceniony przez Pigalle‘a jego
0 Tatarkiewicz W., Rządy artystyczne Stanisława
Augusta, Warszawa 1919.
10 Batowski Z., Rzeźby artystów Stanisława Augu-
sta w zbiorze odlewów gipsowych Uniwersytetu War-
szawskiego, Odb. z Przeglądu Warsz. 1922, nr 14.
11 Kieszkowski J., Rysunki „pierwszego rzeźbiarza“
Stanisława Augusta, Andrzeja Le Brun w zbiorze
graficznym Biblioteki Jagiellońskiej, w wyd. Artyści
obcy w służbie polskiej, Lwów 1922, s. 91-111.
12 Jw. oraz poprzednio: Mańkowski T., Rzeźby por-
tretowe na Zamku Królewskim w Warszawie, War-
szawa 1934. Również: Mańkowski T., Andre Le Brun
rzeźbiarz Stanisława Augusta, Sprawozd. z czyn i po-
siedź. P. A. U. XLVIII (1947), nr 1, s. 9-11.
13 Jw., s. 4 i nast.
Znajdująca się do r. 1939 w Dziale Rękopisów
Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, wypożyczona
przez prof. Z. Batowskiego spłonęła w domu profesor-
skim przy ul. Sewerynów 6 we wrześniu 1939 r.
w czasie oblężenia Warszawy.
15 Są to trzy listy nie datowane, pisane z Rzymu
do króla, zawierające wiadomość o pobycie w ciągu
miesiąca w Neapolu, o wykonaniu nowego modelu po-
sągu Minerwy, albowiem poprzedni rozbił się w dro-
ll. 2. A. Le Brun, Studia posągów z willi rzymskich
Nr 1 (Fot. E. Kozłowska)
dze, podziękowanie za przysłaną mu pensję za r. 1774,
prośbę o pozwolenie na powrót do Warszawy i podzię-
kowanie za przychylną decyzję króla w tym wzglę-
dzie. Oprócz tego znajduje się tam na s. 221 pokwi-
towanie Le Bruna z odbioru 650 dukatów za pośred-
nictwem Blanka, datowane obcą ręką: 25 sierpnia 1772
r. (reprod. w niniejszym artykule il. 43). Nadto w wy-
kazie uposażeń artystów zatrudnionych przez króla
figuruje na s. 35 Le Brun z następującymi pozycjami:
Pension
300
Logement
150
Bois
40
Theatre
120
Le Compagnon
Monaldi 150
somme 760.
Wreszcie kilka innych wzmianek, do których jesz-
cze powrócimy. Za sygnalizowanie mi tego rękopisu
składam tu szczere podziękowanie drowi Markowi
Wierzbickiemu.
16 De Mouy Ch., Correspondance inedite du roi Sta-
nislas-Auguste Poniatowski et de Madame Geoffrin,
1764—1777. Paris 1875.
69