Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954)

NIEZNANE RYSUNKI ANDRZEJA LE BRUN


II. 22. Posąg Nike, Museo Civico Romano w Brescii
(Fot. Alinari)

II. 23. Nike, relief z kolumny Trajana (Repr. wg
Bruckmanna F., Monuments de la sculpture grecąue
et romaine)

Echem pobytu w Rzymie wydaje się być rysunek
zbliżony w fakturze, przedstawiający Walkę Herkulesa
z Centaurami (w Muzeum Czartoryskich w Krakowie),
wykonany piórem, lawowany bistrem, oznaczony u do-
łu nazwiskiem ,,Le Brun“ (nr 26, il. 32).
Stłoczone postacie, żywa gestykulacja, narzucona
przez sam temat, wyraźnie rzeźbiarskie potraktowanie
figur z tak mocno zaznaczaną muskulaturą charakte-
ryzują tę kompozycję doskonale rozplanowaną. Grupę
centralną stanowi postać Herkulesa ze wzniesioną w obu
rękach maczugą, gdy uderza na dwa centaury walczą-
ce ze sobą. Pobojowisko na pierwszym planie, echa
walki w tłumie mężczyzn otaczających grupę środko-
wą dają scenę pełną ruchu, odznaczającą się wielkim
poczuciem plastyki. Rysunek wykonany piórem, krót-
kimi dotknięciami, całą plastykę zawdzięcza plamom
bistrowym, śmiało kładzionym pędzlem, o tonie cie-
płym brązowym. Jest to obok projektu wodotrysku
z Neptunem jeden z najlepszych rysunków Le Bru-
na.

Podobnie rysowany akt starca widzimy jeszcze na
jednym rysunku z Gabinetu Rycin, który byłabym
skłonna raczej hipotetycznie przypisać Le Brunowi.
Technika ta sama — pióro i lawowanie bistrem. Rysu-
nek wykonany na pożółkłym dziś papierze czerpanym
przedstawia św. Hieronima pokutującego (nr 27, il. 30).
Siedząc na ziemi prawą ręką przytrzymuje czaszkę,
przed nim, w głębi widoczny krucyfiks i otwarta
księga. Atrybut świętego, lew obok umieszczony ma
szczególnie zabawny antropomorficzny wygląd. Tło
puste nadaje większą plastykę przedstawionej po-
staci47.
Dwa jeszcze rysunki wydają mi się pochodzić albo
jeszcze z okresu drugiego pobytu w Rzymie, albo też
powstały wkrótce po przyjeździe do Polski — trudno
powiedzieć, czy za pierwszym, czy za drugim w Pol-
sce pobytem. Są to grupy dwufigurowe, odznaczające
się raczej niedbałym rysunkiem i śmiałością plam,
kształtujących plastykę figur.
Na jednym wyobrażona jest scena, gdy anioł po-

47 Rysunek jest słabszy od ostatnio opisanych,
o których niżej będzie mowa. Wszakże sposób rysowa-
nia aktu wykazuje bliższe pokrewieństwo z postacia-

83

mi zwłaszcza we wzmiankowanych scenach wielofigu-
rowych, niżby to miało miejsce w rysunkach pracow-
nianych innej ręki.