Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954)

BOGUSŁAW KOPYDŁOWSKI


II. 2. Kupno wsi, płaskorzeźba na relikwiarzu św. Stanisława.
( Fot. S. Kolowca)

Rodzina złotników Marcińców wystę-
puje na terenie Krakowa już na pocz. w.
XV. W r. 1419 Jan Marcinek i Marcin
złotnik ręczą za Stanisława Kontschaka
przy przyjęciu do prawa miejskiego.
W następnym roku ten sam Jan Marczinek
i Jan Lindner w podobnych okoliczno-
ściach wydają opinię o Bernardzie Walti-
rze z Dukli6 7. Po długiej przerwie, w r. 1466
Marczinek i Nikłoś Cu nr ad pełnią urząd
cechmistrzów8. W tym samym roku Ja-
nek pictor i Marczinek aurifaber dają
porękę przy przyjęciu do prawa miejskie-
go za Wielkiego Jana, niezwykle czynne-
go malarza w latach późniejszych9. Ten
sam Marczinek jest cechmistrzem w r.
1472 wraz z Mathisem Brennerem10.
Przypuszczalnie złotnik ten umiera przed
rokiem 1478 n.
Lepszy cytując „Księgę Cechu Złotni-
ków" twierdzi, że rokiem pojawienia się
Marcina Marcińca na terenie Krakowa
jest data 1486. Pełne imię i nazwisko złot-
nika zapisane jest w r. 1488 w „Księdze
Wpisu Chłopców" do cechu. Z dokumentu
tego wynika, że Marcin pobierał opłatę za
naukę, co zresztą odnośnie do jego osoby
wielokrotnie powtarza się na kartach tej
księgi12. W następnym roku, 1489, Marcin
ukarany był przez cech sumą 25-u grzy-
wien srebra za pobicie towarzysza Ludwi-
ka ze Spiry13. Ten wypadek jednak nie
poderwał i nie osłabił dobrej opinii złot-
nika w oczach współbraci. W r. 1490 Mar-
cińca i Gregera Newhoffa obrano na cech-
mistrzów14. Nowoobrand cechmistrze wy-
dali przy tej okazji z kasy brackiej 31 flo-
renów na urządzenie przyjęcia dla wszyst-
kich członków cechu 15. W poprzednim ro-
ku zarząd cechu wypożyczył mennicy
królewskiej 11 grzywien srebra, a radzie
miejskiej 60 florenów. Marciniec i jego
zastępca, po upływie swej kadencji w r.
1491 przekazując majątek cechowy następ-
com pozostawiają w skrzyni 7 grzywien
srebra i 6 skojców oraz 19 florenów w zło-
tej monecie16. Innych wypadków z tego
okresu nie podają akta cechowe. Ogólne
zainteresowanie budziła widocznie sprawa
wspólnego majątku, którym dysponowali

matkę, królowę Elżbietę6. Pełne wydanie Cracovia
Artificum dostarczyło nowych szczegółów z życia Mar-
cińca, które pozwoliły na skorygowanie opublikowa-
nych dotychczas wiadomości biograficznych.

cechmistrze.
Po roku 1493 Marciniec wykonał krzyż-pacyfikał
gnieźnieński i rektorskie berło kardynała Fryderyka.
Przypuszczalnie złotnik około r. 1494 otrzymał od ro-
dziny królewskiej zamówienie i materiał na wykona-

6 Bochnak A., Zabytki złotnictwa późnogotyckiego
związane z kardynałem Fryderykiem J agiellończykiem,
Prace K. H. S. IX (1948), s. 2; Dobrowolski T„ Sztuka
Krakowa, Kraków 1950, s. 220, ryc. 140.
7 Kaczmarczyk K., Libri juris civilis Cracoviensis
1392—1506, Księgi przyjęć do prawa miejskiego
w Krakowie, (Wydawnictwa Archiwum Aktów Daw-
nych Miasta Krakowa T. V), Kraków 1913, s. 91,
nr 3252; Ptaśnik J., Cracovia Artificum 1300—1500,
(Źródła do historii sztuki i cywilizacji w Polsce, T. IV),
Kraków 1917, s. 10; Kaczmarczyk, jw., s. 94, nr 3325.
8 Ptaśnik, jw., s.- 182, nr 558.

9 Ptaśnik, jw., s. 184, nr 567; Kaczmarczyk, jw.,
s. 239, nr 6969.
10 Ptaśnik, jw., s. 195, nr 602.
11 Lepszy, Pacyfikał sandomierski, s. 102, nr 49.
12 Księga Wpisu Chłopców do Cechu, Archiwum
Cechu Złotniczego A/L 965, bez paginacji, por. Lepszy,
Pacyfikał sandomierski, s. 94.
13 Lepszy L„ Cech Złotniczy w Krakowie, Rocznik
Krakowski I (1898), s. 216.
14 Ptaśnik, jw., s. 315, nr 1034.
15 Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie, s. 208.
16 Tamże, s. 197.

236