Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (16.1954)

MATERIAŁY DO ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI JAKUBA KUBICKIEGO


II. 2. Sterdyń, elewacja frontowa pałacu. (Fot. B. Kopydłowski)

go w jego zaprojektowaniu ogra-
niczyć trzeba chyba tylko do spo-
rządzenia szkicu.
W r. 1807 Kubicki wstępuje do
Ministerium Spraw Wewnętrz-
nych Księstwa Warszawskiego
i pracuje tam w charakterze ar-
chitekta rządowego. Wkrótce zo-
staje mianowany architektem je-
neralnym. Jednym z większych
jego dzieł z tego okresu była
wzniesiona w roku 1809 na placu
3 Krzyży w Warszawie brama
triumfalna na cześć powracające-
go do stolicy zwycięskiego, po
kampanii austriackiej, wojska pol-
skiego.
W dniu 8 stycznia 1815 r. wy-
brano Kubickiego na członka przy-
branego Towarzystwa Królewskie-
go Przyjaciół Nauk. W r. 1815 wy-
konał projekty lewego i prawego
skrzydła Pałacu Kazimierzowskie-
go w Warszawie. W listopadzie
tegoż roku buduje na placu 3
Krzyży w Warszawie, na c^eść
wjazdu cesarza Aleksandra I wiel-
ką bramę triumfalną. W końcu
listopada tego samego roku, przy
pomocy budowniczego Departamentu Warszawskiego
Hilarego Szpilo wskiego, przystosowuje widownię, sale
redutowe i scenę Teatru Narodowego do wydania wiel-
kiego balu, a na scenie Teatru Narodowego wystawia
gabinet dla cesarza Aleksandra.
W latach 1815—1817 wykonuje wielki projekt prze-
budowy Zamku Warszawskiego w stylu klasycystycz-
nym. W tym samym okresie przeprowadza prace w po-
bliżu Zamku: wyburza szereg kamienic, rozbiera Bra-
mę Krakowską, stwarza przed Zamkiem obszerny
plac. W latach 1816—1818 przebudowuje na Żoliborzu
Koszary Gwardii Koronnej.
W związku z polityką terenową, budowlaną i go-
spodarczą miasta Warszawy rozpoczęto prace nad
uporządkowaniem wjazdów do stolicy. Według kon-
cepcji i projektów Kubickiego powstaje wokół miasta
pierścień stylowych domków rogatkowych. Pierwsze
takie domki zostają wybudowane w latach 1816—17
przy rogatkach mokotowskich, wolskich i jerozolim-
skich. W następnych latach powstały marymonckie
i praskie, te ostatnie zwane golędzinowskimi i gro-
chowskimi. W r. 1833 Warszawa posiadała już nastę-
pujące klasycystyczne domki rogatkowe: czerniakow-
skie, belwederskie, mokotowskie, jerozolimskie i gro-
chowskie. Kubicki, budując domki rogatkowe w War-
szawie nawiązał do koncepcji architekta Claude-Ni-
colas Ledoux, który w latach 1785—89 wybudował wo-
koło Paryża pierścień, złożony z 47 par ozdobnych
domków rogatkowych, zwanych „Les Propylees de
Paris".
W lipcu 1818 r. Kubicki łącznie z architektami
Szpilowskim i Lesslem przeprowadza ekspertyzę fac-
jaty kościoła św. Jana w Warszawie, która według
opinii Kom. Woj. Mazowieckiego groziła zawaleniem.
Po dokładnym zbadaniu budynku i przeprowadzeniu
robót konserwatorskich, facjatę uratowano od roz-
biórki.
Po pobycie Aleksandra I w Warszawie w r. 1818,
w kołach zbliżonych do cesarza powstał projekt po-
wołania instytucji, która by się opiekowała budyn-
kami królewskimi. W r. 1818 utworzono Komisję Nad-

zoru Budowli Korony. Prezesem tej Komisji był Wiel-
ki Marszałek Dworu (Bronisz), a jego zastępcą Inten-
dent Generalny Budowli Królewskich. W końcu 1818 r.
Intendentem Generalnym został mianowany Jakub
Kubicki. Komisja Nadzoru Budowli Korony obejmo-
wała etaty: Intendenta Generalnego, Intendenta Ła-
zienek, adjunkta budowniczego oraz 3 konduktorów.
W takim składzie Komisja istniała aż do chwili jej
rozwiązania, tzn. do dnia 31 sierpnia 1832 r. Zastępcą
i głównym pomocnikiem Kubickiego do spraw bu-
dowlanych był adjunkt-budowniczy Andrzej Gołoń-
ski. Intendentem Łazienek był Ignacy Bańczakiewicz,
konduktorami: Feliks Boretti, Karol Majerski, Stani-
sław Hoffman i Czaki.
Prace Kubickiego w okresie jego urzędowania w
Komisji Nadzoru Budowli Korony jako Intendenta
Generalnego polegały na przeprowadzeniu reperacji,
przeróbek i odnowień budynków królewskich: Zamku,
Łazienek, Pałacu pod Blachą oraz kamienic królew-
skich — kolegium pojezuickiego, domu po „Glaze-
rze“ (przy ul. Grodzkiej),, domu po Tow. Przyjaciół
Nauk na Kanoniach (siedziba Intendenta Generalne-
go), Ludwisarni oraz budynków w Ogrodzie Botanicz-
nym. W okresie urzędowania w Komisji Nadzoru wy-
budował on Belweder, Ujeżdżalnię i szereg mniej-
szych budynków. Od r. 1818 do 1828 Kubicki prze-
prowadza systematyczne odnawianie sal Zamku Kró-
lewskiego. W r. 1820 odnowił salę Audyencyonalną
(nazwy według Kubickiego „Uwag nad pozycyami
Etatu...“) Rycerską i Wielką Kolumnową. W r. 1824
prowadzi prace w sali Tronowej. W r. 1828 odnowił sa-
lę Kolumnową oraz pokoje na drugim piętrze obok
wieży Zygmuntowskiej. Rozebrał tak zw. „oficynę
na Tarasie'1 i na jej miejscu zbudował taras na 7-miu
wielkich arkadach. Roboty przy tarasie i w ogrodach
zamkowych trwały do r. 1831. Roczne wydatki na te
roboty wynosiły około 300 000 złp. W r. 1825 wykony-
wano na tarasie roboty rzeźbiarskie.
W Łazienkach Kubicki przeprowadza w r. 1829
gruntowne odnowienie Białego Domku. W tym sa-
mym roku odnawia w Łazienkach pokój Szambelań-

333