DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Oczko, Piotr; Pluis, Jan [Mitarb.]: Błękit Marii Kazimiery? Holenderskie flizy oraz program ikonograficzny w Sali Fontany w krakowskiej kamienicy "Pod Gruszką"
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.70770#0055
53
PIOTR OCZKO
Kraków, Uniwersytet Jagielloński
JAN PLUIS
Noordsleen, Holandia
Błękit Marii Kazimiery?
Holenderskie flizy oraz program ikonograficzny
w Sali Fontany w krakowskiej kamienicy
„Pod Gruszką”
Sala w kamienicy „Pod Gruszką” przy ulicy Szczepańskiej 1 w Krakowie (il. 1, 2)
zwracała do tej pory jedynie uwagę historyków skupiających się na sztukateriach
Baltazara Fontany, włoskiego artysty czynnego głównie na Morawach i w Małopol-
sce. Ojej wspaniałych stiukach pisali Julian Pagaczewski1 i Mariusz Karpowicz2, ostatnio
zaś Michał Kurzej3. Nikt jednak jeszcze nie przyjrzał się samym holenderskim flizom,
którymi olicowano ściany tego pomieszczenia; a szkoda, gdyż całościowa interpretacja
wystroju może rzucić światło na jego historię.
Dzieje domu4 liczą około 700 lat - zbudowany został w XIV w. w dawnej dzielnicy
„żydowskiej” (zwanej tak ze względu na bliskość synagogi), a w XVI w. zapisano warian-
ty jego nazwy w zniemczonej łacinie: Sub Pira, Sub Pyrn, Sub Pyrgu. Wpierw należał
on do wójta Ludwika, potem do Gniewosza z Dalewic, dworzanina Władysława Jagiełły
(co na podstawie zapisków Długosza stworzyło podstawy romantycznej legendy, jakoby
zamieszkiwał w niej w 1386 r. Wilhelm Habsburg przybyły do Krakowa, by spotkać się
z Jadwigą Andegaweńską), następnie do rodzin Turzonów i Krupków, Kosswiczów (Ko-
stwiczów, Kossowiczów), Rottermundów, Słowikowskich i Rappów (po 1624 r.)5.
1 Julian PAGACZEWSKI, „Baltazar Fontana w Krakowie”, Rocznik Krakowski 11,1909, s. 37-41, praca zdigitalizowa-
nana: http:,7mbc.małopolska. pl/dlibra/doccontcnt?id=14039&dirids=l (dostęp: 06.01.2014); id., „Geneza i charakte-
rystyka sztuki Baltazara Fontany”, Rocznik Krakowski 30, 1938, s. 45.
2 Mariusz KARPOWICZ, Baltazar Fontana, Warszawa 1994, s. 51-52; id., Baldasar Fontana 1661-1733. Un Berni-
niano ticinese in Moravia e Polonia, Lugano 1990, passim; id., „Baltazar Fontana - rzeźbiarz”, Rocznik Historii Sztuki
XX, 1994, s. 181-184.
3 Michał KURZEJ, Siedemnastowieczne sztukaterie w Malopolsce, Kraków 2012, s. 469-472.
4 Podajemy za: Waldemar KOMOROWSKI, Aldona SUDACKA, Rynek Główny w Krakowie, Wrocław 2008, s. 351-
353; hasło „Dom Pod Gruszką”, [w:] Encyklopedia Krakowa, red. Antoni Henryk STACHOWSKI, Warszawa-Kraków
2000, s. 159-160; Michał ROŻEK, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2012, s. 108-109;
Karol ESTREICHER jr, Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, Kraków 1931, s. 91-92.
5 Zob. Mieczysław BEDNARZ, T.J., „Rappowie. Dzieje krakowskiej rodziny mieszczańskiej (1535-1670)”, Rocznik
Krakowski 68, 2002, s. 105-119 (tam wyszczególnieni kolejni właściciele z rodziny Rappów).
PIOTR OCZKO
Kraków, Uniwersytet Jagielloński
JAN PLUIS
Noordsleen, Holandia
Błękit Marii Kazimiery?
Holenderskie flizy oraz program ikonograficzny
w Sali Fontany w krakowskiej kamienicy
„Pod Gruszką”
Sala w kamienicy „Pod Gruszką” przy ulicy Szczepańskiej 1 w Krakowie (il. 1, 2)
zwracała do tej pory jedynie uwagę historyków skupiających się na sztukateriach
Baltazara Fontany, włoskiego artysty czynnego głównie na Morawach i w Małopol-
sce. Ojej wspaniałych stiukach pisali Julian Pagaczewski1 i Mariusz Karpowicz2, ostatnio
zaś Michał Kurzej3. Nikt jednak jeszcze nie przyjrzał się samym holenderskim flizom,
którymi olicowano ściany tego pomieszczenia; a szkoda, gdyż całościowa interpretacja
wystroju może rzucić światło na jego historię.
Dzieje domu4 liczą około 700 lat - zbudowany został w XIV w. w dawnej dzielnicy
„żydowskiej” (zwanej tak ze względu na bliskość synagogi), a w XVI w. zapisano warian-
ty jego nazwy w zniemczonej łacinie: Sub Pira, Sub Pyrn, Sub Pyrgu. Wpierw należał
on do wójta Ludwika, potem do Gniewosza z Dalewic, dworzanina Władysława Jagiełły
(co na podstawie zapisków Długosza stworzyło podstawy romantycznej legendy, jakoby
zamieszkiwał w niej w 1386 r. Wilhelm Habsburg przybyły do Krakowa, by spotkać się
z Jadwigą Andegaweńską), następnie do rodzin Turzonów i Krupków, Kosswiczów (Ko-
stwiczów, Kossowiczów), Rottermundów, Słowikowskich i Rappów (po 1624 r.)5.
1 Julian PAGACZEWSKI, „Baltazar Fontana w Krakowie”, Rocznik Krakowski 11,1909, s. 37-41, praca zdigitalizowa-
nana: http:,7mbc.małopolska. pl/dlibra/doccontcnt?id=14039&dirids=l (dostęp: 06.01.2014); id., „Geneza i charakte-
rystyka sztuki Baltazara Fontany”, Rocznik Krakowski 30, 1938, s. 45.
2 Mariusz KARPOWICZ, Baltazar Fontana, Warszawa 1994, s. 51-52; id., Baldasar Fontana 1661-1733. Un Berni-
niano ticinese in Moravia e Polonia, Lugano 1990, passim; id., „Baltazar Fontana - rzeźbiarz”, Rocznik Historii Sztuki
XX, 1994, s. 181-184.
3 Michał KURZEJ, Siedemnastowieczne sztukaterie w Malopolsce, Kraków 2012, s. 469-472.
4 Podajemy za: Waldemar KOMOROWSKI, Aldona SUDACKA, Rynek Główny w Krakowie, Wrocław 2008, s. 351-
353; hasło „Dom Pod Gruszką”, [w:] Encyklopedia Krakowa, red. Antoni Henryk STACHOWSKI, Warszawa-Kraków
2000, s. 159-160; Michał ROŻEK, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2012, s. 108-109;
Karol ESTREICHER jr, Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, Kraków 1931, s. 91-92.
5 Zob. Mieczysław BEDNARZ, T.J., „Rappowie. Dzieje krakowskiej rodziny mieszczańskiej (1535-1670)”, Rocznik
Krakowski 68, 2002, s. 105-119 (tam wyszczególnieni kolejni właściciele z rodziny Rappów).