DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Wardzyński, Michał: Rzeźbiarsko-kamieniarska rodzina Venosta vel Venesta, Venusta i jej działalność w 1. połowie XVII wieku w Chęcinach*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.70770#0410
403
MICHAŁ WARDZYŃSKI
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UW
Rzeźbiarsko-kamieniarska rodzina Venosta
vel Venesta, Venusta i jej działalność
w 1. połowie XVII wieku w Chęcinach*
Ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Chęcinach mimo wybitnej roli, jaką odegrał
w sztuce polskiej w końcu XVI i 1. połowie XVII w., dopiero kilka lat temu do-
czekał się dwóch powstałych niezależnie monografii* 1. W szerszym zakresie histo-
rycznym literatura przedmiotu liczy zaledwie kilka książek i tomów zbiorczych oraz kilka-
naście artykułów2, w których z wyjątkiem prac Aleksandra Króla, Niny Miks-Rudkowskiej,
* Informacje źródłowe i ustalenia atrybucyjne zawarte w niniejszym tekście zostały po raz pierwszy zaprezentowane
w referacie p.t. „Siedemnastowieczny ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Chęcinach w świetle źródeł archiwalnych”
na posiedzeniu naukowym Zakładu Historii i Kultury Dawnej Instytutu Historii Sztuki UW (7 marca 2011 r.), a następ-
nie na seminarium prof, dra hab. Stanisława Mossakowskiego w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie (13 czerwca 2011 r.).
Chciałbym w tym miejscu serdecznie podziękować wszystkim osobom, których uwagi i wskazówki przyczyniły się do
opracowanie obecnej, pełniejszej wersji artykułu. Prace nad nim ukończono w 2013 r.
1 Dariusz KALINA, Dzieje Chęcin, Chęciny 2009, s. 88-89, 131-132, 168-176; Michał WARDZYŃSKI, „The Quar-
ries, the ‘Marble’ and the Center of Stonemasonry and Sculpture in Chęciny during the Modem Era, in the Common-
wealth of Two Nations”, [w:] Actes du XVIF Colloque International de Glyptographie a Cracovie, 5-9 juillet 2010, red.
Jean-Louis VAN BELLE, Braine-le-Chateau 2011, s. 379-412.
Z najważniejszych wcześniejszych opracowań zob.: Kazimierz STRONCZYŃSKI, Dziennik podroży. 1844 rok, Kielce
1996, s. 26, 28; Lranciszek Maria SOBIESZCZAŃSKI, Wycieczka archeologiczna w niektóre strony Gubernii Radom-
skiej odbyta w miesiącu wrześniu 1851 roku, Warszawa 1852, s. 192, 203-218, mapa; Lranciszek SIARCZYŃSKI,
Obraz wieku panowania Zygmunta III, Poznań 1858, t. 2, s. 233-234; Witalis GRZELIŃSKI, Monografia Chęcin
skreślił..., Kielce 1908, zwłaszcza s. 24-36; Hugo GESSLER, Opinja Kopalń i Fabryki Marmurów Kieleckich, Kielce
1912; Zenon GULDON, Jadwiga MUSZYŃSKA, „Żydzi i Szkoci w Chęcinach w XVI-XVIII wieku”, [w:] Chęciny.
Studia z dziejów miasta XVI-XXwieku, red. Stanisław WIECH, Kielce 1997, s. 9-10; Michał RAWITA WITANOWSKI,
Dawny powiat chęciński. Z ilustracjami prof. Jana Olszewskiego, oprać. Dariusz KALINA, Kielce 2001, s. 80-84;
Wiktor ZAPART, Małgorzata KARKOCHA, Dzieje parafii Chęciny do 1815 r, Kielce 2007, zwłaszcza s. 31, 39-40,
67-68.
2 Poza wymienionymi powyżej pracami naukowymi por. podstawowe teksty z dziedziny geologii oraz historii przemy-
słu i kultury materialnej zob. Dokumenty i rękopisy związane z górnictwem kruszcowym w Łagowie, XVI-XVIII w.,
oprać. Stanisław CHODYŃSKI, [w:] Monumentu Historica Dioeceseos Vladislaviensis, T. 6, Wladislaviae 1886, s. 4-
36; Ustawy i Statuta, także porządek Sadowy z Praw Górnych Prawa Górnego pisanego przez Artykuły pewne podane
i opisane od Urodzonego Pana Jana z Msticzowa Płaze, oprać. Stanisław CHODYŃSKI, [w:] ibid., s. 37-56; Jean de
HEMPEL, Description geologique de Kielce, de Chenciny et de Małogoszcz situes au Centre de la Pologne, Varsovie
1899, s. 142-183, mapy; Jan CZARNOCKI, „Marmury świętokrzyskie”, Państwowy Instytut Geologiczny, Prace,
XXI: 1958 (id., Prace geologiczne, t. 5, z. 3, red. Katarzyna i Stanisław PAWŁOWSCY), s. 100-116; id., „Materiały
użyte na niektóre części budowli oraz pomniki na obszarze Gór Świętokrzyskich”, ibid., s. 218-220; Justyna WRZOSEK,
MICHAŁ WARDZYŃSKI
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UW
Rzeźbiarsko-kamieniarska rodzina Venosta
vel Venesta, Venusta i jej działalność
w 1. połowie XVII wieku w Chęcinach*
Ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Chęcinach mimo wybitnej roli, jaką odegrał
w sztuce polskiej w końcu XVI i 1. połowie XVII w., dopiero kilka lat temu do-
czekał się dwóch powstałych niezależnie monografii* 1. W szerszym zakresie histo-
rycznym literatura przedmiotu liczy zaledwie kilka książek i tomów zbiorczych oraz kilka-
naście artykułów2, w których z wyjątkiem prac Aleksandra Króla, Niny Miks-Rudkowskiej,
* Informacje źródłowe i ustalenia atrybucyjne zawarte w niniejszym tekście zostały po raz pierwszy zaprezentowane
w referacie p.t. „Siedemnastowieczny ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Chęcinach w świetle źródeł archiwalnych”
na posiedzeniu naukowym Zakładu Historii i Kultury Dawnej Instytutu Historii Sztuki UW (7 marca 2011 r.), a następ-
nie na seminarium prof, dra hab. Stanisława Mossakowskiego w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie (13 czerwca 2011 r.).
Chciałbym w tym miejscu serdecznie podziękować wszystkim osobom, których uwagi i wskazówki przyczyniły się do
opracowanie obecnej, pełniejszej wersji artykułu. Prace nad nim ukończono w 2013 r.
1 Dariusz KALINA, Dzieje Chęcin, Chęciny 2009, s. 88-89, 131-132, 168-176; Michał WARDZYŃSKI, „The Quar-
ries, the ‘Marble’ and the Center of Stonemasonry and Sculpture in Chęciny during the Modem Era, in the Common-
wealth of Two Nations”, [w:] Actes du XVIF Colloque International de Glyptographie a Cracovie, 5-9 juillet 2010, red.
Jean-Louis VAN BELLE, Braine-le-Chateau 2011, s. 379-412.
Z najważniejszych wcześniejszych opracowań zob.: Kazimierz STRONCZYŃSKI, Dziennik podroży. 1844 rok, Kielce
1996, s. 26, 28; Lranciszek Maria SOBIESZCZAŃSKI, Wycieczka archeologiczna w niektóre strony Gubernii Radom-
skiej odbyta w miesiącu wrześniu 1851 roku, Warszawa 1852, s. 192, 203-218, mapa; Lranciszek SIARCZYŃSKI,
Obraz wieku panowania Zygmunta III, Poznań 1858, t. 2, s. 233-234; Witalis GRZELIŃSKI, Monografia Chęcin
skreślił..., Kielce 1908, zwłaszcza s. 24-36; Hugo GESSLER, Opinja Kopalń i Fabryki Marmurów Kieleckich, Kielce
1912; Zenon GULDON, Jadwiga MUSZYŃSKA, „Żydzi i Szkoci w Chęcinach w XVI-XVIII wieku”, [w:] Chęciny.
Studia z dziejów miasta XVI-XXwieku, red. Stanisław WIECH, Kielce 1997, s. 9-10; Michał RAWITA WITANOWSKI,
Dawny powiat chęciński. Z ilustracjami prof. Jana Olszewskiego, oprać. Dariusz KALINA, Kielce 2001, s. 80-84;
Wiktor ZAPART, Małgorzata KARKOCHA, Dzieje parafii Chęciny do 1815 r, Kielce 2007, zwłaszcza s. 31, 39-40,
67-68.
2 Poza wymienionymi powyżej pracami naukowymi por. podstawowe teksty z dziedziny geologii oraz historii przemy-
słu i kultury materialnej zob. Dokumenty i rękopisy związane z górnictwem kruszcowym w Łagowie, XVI-XVIII w.,
oprać. Stanisław CHODYŃSKI, [w:] Monumentu Historica Dioeceseos Vladislaviensis, T. 6, Wladislaviae 1886, s. 4-
36; Ustawy i Statuta, także porządek Sadowy z Praw Górnych Prawa Górnego pisanego przez Artykuły pewne podane
i opisane od Urodzonego Pana Jana z Msticzowa Płaze, oprać. Stanisław CHODYŃSKI, [w:] ibid., s. 37-56; Jean de
HEMPEL, Description geologique de Kielce, de Chenciny et de Małogoszcz situes au Centre de la Pologne, Varsovie
1899, s. 142-183, mapy; Jan CZARNOCKI, „Marmury świętokrzyskie”, Państwowy Instytut Geologiczny, Prace,
XXI: 1958 (id., Prace geologiczne, t. 5, z. 3, red. Katarzyna i Stanisław PAWŁOWSCY), s. 100-116; id., „Materiały
użyte na niektóre części budowli oraz pomniki na obszarze Gór Świętokrzyskich”, ibid., s. 218-220; Justyna WRZOSEK,