Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (76.2014)

729

ANNA WIERZBICKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN

r _
Mistrzowie Ecole de Paris

Otwarta we wrześniu 2014 r. wystawa Maury-
cego Mędrzyckiego to już czwarta ekspozy-
cja zorganizowana w Villi la Fleur w Kon-
stancinie - prywatnym muzeum, gromadzącym
dzieła artystów polskich wchodzących w skład śro-
dowiska Ecole de Paris. Muzeum w Konstancinie to
właściwie duży, trzypiętrowy dom, urządzony stylo-
wymi meblami, głównie w stylu art deco. Obrazy
i rzeźby są tu eksponowane obok sprzętów codzien-
nego użytku, między innymi porcelany z okresu mię-
dzywojennego oraz biblioteki zaopatrzonej w po-
kaźny księgozbiór.
Muzeum założył w roku 2010 Marek Roefler,
z wykształcenia fizyk, który od dwudziestu przeszło
lat kolekcjonuje prace polskich malarzy, rzeźbiarzy
i grafików. Przede wszystkim tych, którzy współ-
tworzyli Szkołę Paryską, międzynarodowe środowi-
sko twórców związanych z największym centrum
artystycznym 1. ćwierci XX w., jakim był Paryż. To
właśnie w stolicy Francji, do której emigrowali
z Krakowa, Warszawy czy Łodzi, artyści ci odnosili
swoje pierwsze sukcesy, tam odbywały się ich
pierwsze wystawy indywidualne. Tam również do-
czekali się pierwszych recenzji i monografii, pióra
czołowych pisarzy i krytyków francuskich. W kon-
stancińskiej willi zobaczymy więc, kupowane w do-
mach aukcyjnych na całym świecie, dzieła malarzy
i rzeźbiarzy pochodzących z Polski oraz jej przed-
wojennych wschodnich terenów, którzy zdecydowa-
li się wyemigrować do Francji, gdzie z reguły kon-
tynuowali naukę w Ecole nationale des beaux-arts,
lub, częściej, w jednej z prywatnych „akademii”, zlo-
kalizowanych w większości w czternastej dzielnicy
Paryża - Montparnasse. W tej dzielnicy lewego brze-
gu stolicy Francji mieściło się wiele galerii, znajdo-
wały się kawiarnie, miejsca spotkań artystów, tu rów-
nież wynajmowali pracownie i mieszkania. Swój
sukces zawdzięczali marszandom i krytykom sztuki
polskiego pochodzenia (Leopoldowi Zborowskiemu,
Chilowi Aronsonowi, Adolfowi Baslerowi, Walde-
marowi George’owi, Zygmuntowi Klingslandowi,


Antoniemu Potockiemu, Edwardowi Woronieckie-
mu), którzy kupowali, sprzedawali, organizowali
wystawy i zamieszczali w polskiej i francuskiej pra-
sie artykuły o ich działalności. Polskich artystów
dostrzegli także, zaprzyjaźnieni z niejednym z nich,
teoretycy francuscy. Już przed I wojną światową
o polskich malarzach i rzeźbiarzach pisał Guillaume
Apollinaire oraz Andre Salmon, apo 1918 r. autorami
pierwszych monografii ich twórczości będą, obok
Salmona, także inni uznani krytycy: Florent Fels, Ma-
ximilien Gauthier, Louis Vauxcelles czy Maurice
Raynal. Czołowym reprezentantem Polaków wcho-
dzących w skład Ecole de Paris był, bez wątpienia,
Mojżesz Kisling. Nazwisko polsko-żydowskiego ar-
tysty, w którego mieszkaniu przy rue Joseph Bara 3
spotykała się cała paryska cyganeria twórcza 1. ćwier-
ci XX w. - malarze, modelki i marszandzi, stanowi