DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Bernatowicz, Tadeusz: Michał Wardzyński przy współpracy Huberta Kowalskiego i Piotra Jamskiego, "Lapidarium warszawskie. Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku. The Warsaw Lapidarium. Preciuos Materials of Stonemansory and Sculpture in the 16th and 17th Centuries", Fundacja Hereditas Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa 2013
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.70770#0580
573
TADEUSZ BERNATOWICZ
Łódź, Katedra Historii Sztuki UŁ
Michał Wardzyński przy współpracy Huberta Kowalskiego
i Piotra damskiego, „Lapidarium warszawskie.
Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku.
The Warsaw Lapidarium. Preciuos Materials of
Stonemansory and Sculpture in the 16th and 17th Centuries”,
Fundacja Hereditas Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa 2013
W' dotychczasowych badaniach nad rzeźbą
nowożytną poświęcano niewiele uwagi
identyfikacji materiału, zwłaszcza kamie-
nia, z którego ją wykonywano. Kompleksowe spoj-
rzenie materiałoznawcze weryfikowane przez kweren-
dy archiwalne wymykało się zarówno konserwatorom,
jak i historykom sztuki. Komparatystyka stylowa
oparta na „oku”, czasem wsparta archiwalnymi kwe-
rendami, stanowiła założenie a priori, któremu pod-
porządkowywano atrybucyjne konstatacje.
Michał Wardzyński podjął się wydawałoby się
oczywistego, ale faktycznie trudnego zadania, iden-
tyfikacji i ustalenia geograficznego pochodzenie ga-
tunków szlachetnych kamieni, z których wykonana
została warszawska rzeźba i dekoracja architekto-
niczna XVI i XVII w.1 Zainteresowania Autora wpi-
sują się w tradycję badań nad „geografią marmu-
rów” reprezentowaną dawniej przez Władysława
Tatarkiewicza2 czy Hannę Sygietyńską3, a obecnie
uprawianą z powodzeniem przez Aleksandrę Lipiń-
ską4, Ryszarda Szmydkiego5 i Józefa Skrabskiego6.
1 Współautorem rozdziału Czas „potopu”. Zniszczenia
Warszawy jest Hubert Kowalski z Uniwersytetu Warszaw-
skiego moderator badań dna Wisły, w wyniku których wy-
dobyto dziesiątki kamiennych elementów dekoracji
zrabowanych z Warszawy przez Szwedów. Rozdział Za-
kupy rzeźb białomarmurowych w Amsterdamie i Antwer-
pii powstał wspólnie z badaczem sztuki nowożytnej
Piotrem Jamskim.
2 Władysław TATARKIEWICZ, „Czarny marmur w Krako-
wie”, Prace Komisji Historii Sztuki PAU, t. X, 1953, s. 80-152.
3 Hanna SYGIETYNSKA, Kamień w architekturze i rzeź-
Wardzyński rozpoznał złoża geologiczne i histo-
rię ich eksploatacji nie tylko na terenie Polski, lecz
także na Węgrzech, Słowacji, w Austrii, Włoszech,
Niderlandach i Szwecji, by wymienić najważniejsze
źródła pozyskiwania kamienia dla potrzeb rzeźbia-
rzy działających w Rzeczypospolitej. Ten potencjał
wiedzy została wykorzystany w Lapidarium war-
szawskim napisanym z rozmachem, operującym
dziesiątkami obiektów, dat i licznymi atrybucjami.
Choć tytuł książki częściowo ma charakter literacki,
jest to poważna publikacja naukowa z określonymi
najważniejszymi kryteriami: terytorialnym - War-
szawa, czasowym - XVI i XVII stulecia, podejmu-
jąca zagadnienie pochodzenia i zastosowania „szla-
chetnych materiałów kamieniarskich”, jak alabaster,
marmur kararyjski oraz liczne wapienie zwane po-
pularnie „marmurem czerwonym”, „czarnym” lub
„białym”.
Niewątpliwym osiągnięciem książki jest ukaza-
nie Warszawy jako ośrodka bogatego w dzieła rzeź-
by kamiennej w skali wcześniej nieuświadamianej.
bie Warszawy, Warszawa 1978.
4 Aleksandra LIPIŃSKA, Wewnętrzne światło. Południo-
woniderlandzka rzeźba alabastrowa w Europie Środko-
wo-Wschodniej, Wrocław 2007.
5 Ryszard SZMYDKI, „Niderlandzcy kamieniarze anga-
żowani przez Zygmunta III”, Kronika Zamkowa, 1999,
nr 2 (38), s. 45-66.
6 Józef SKRABSKI, „«Czamy marmur»” dębnicki w War-
szawie”, [w:] Kultura artystyczna XVII-XXI w., red. Zbi-
gniew MICHALCZYK, Michał WARDZYŃSKI, War-
szawa 2010, s. 59-63.
TADEUSZ BERNATOWICZ
Łódź, Katedra Historii Sztuki UŁ
Michał Wardzyński przy współpracy Huberta Kowalskiego
i Piotra damskiego, „Lapidarium warszawskie.
Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku.
The Warsaw Lapidarium. Preciuos Materials of
Stonemansory and Sculpture in the 16th and 17th Centuries”,
Fundacja Hereditas Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa 2013
W' dotychczasowych badaniach nad rzeźbą
nowożytną poświęcano niewiele uwagi
identyfikacji materiału, zwłaszcza kamie-
nia, z którego ją wykonywano. Kompleksowe spoj-
rzenie materiałoznawcze weryfikowane przez kweren-
dy archiwalne wymykało się zarówno konserwatorom,
jak i historykom sztuki. Komparatystyka stylowa
oparta na „oku”, czasem wsparta archiwalnymi kwe-
rendami, stanowiła założenie a priori, któremu pod-
porządkowywano atrybucyjne konstatacje.
Michał Wardzyński podjął się wydawałoby się
oczywistego, ale faktycznie trudnego zadania, iden-
tyfikacji i ustalenia geograficznego pochodzenie ga-
tunków szlachetnych kamieni, z których wykonana
została warszawska rzeźba i dekoracja architekto-
niczna XVI i XVII w.1 Zainteresowania Autora wpi-
sują się w tradycję badań nad „geografią marmu-
rów” reprezentowaną dawniej przez Władysława
Tatarkiewicza2 czy Hannę Sygietyńską3, a obecnie
uprawianą z powodzeniem przez Aleksandrę Lipiń-
ską4, Ryszarda Szmydkiego5 i Józefa Skrabskiego6.
1 Współautorem rozdziału Czas „potopu”. Zniszczenia
Warszawy jest Hubert Kowalski z Uniwersytetu Warszaw-
skiego moderator badań dna Wisły, w wyniku których wy-
dobyto dziesiątki kamiennych elementów dekoracji
zrabowanych z Warszawy przez Szwedów. Rozdział Za-
kupy rzeźb białomarmurowych w Amsterdamie i Antwer-
pii powstał wspólnie z badaczem sztuki nowożytnej
Piotrem Jamskim.
2 Władysław TATARKIEWICZ, „Czarny marmur w Krako-
wie”, Prace Komisji Historii Sztuki PAU, t. X, 1953, s. 80-152.
3 Hanna SYGIETYNSKA, Kamień w architekturze i rzeź-
Wardzyński rozpoznał złoża geologiczne i histo-
rię ich eksploatacji nie tylko na terenie Polski, lecz
także na Węgrzech, Słowacji, w Austrii, Włoszech,
Niderlandach i Szwecji, by wymienić najważniejsze
źródła pozyskiwania kamienia dla potrzeb rzeźbia-
rzy działających w Rzeczypospolitej. Ten potencjał
wiedzy została wykorzystany w Lapidarium war-
szawskim napisanym z rozmachem, operującym
dziesiątkami obiektów, dat i licznymi atrybucjami.
Choć tytuł książki częściowo ma charakter literacki,
jest to poważna publikacja naukowa z określonymi
najważniejszymi kryteriami: terytorialnym - War-
szawa, czasowym - XVI i XVII stulecia, podejmu-
jąca zagadnienie pochodzenia i zastosowania „szla-
chetnych materiałów kamieniarskich”, jak alabaster,
marmur kararyjski oraz liczne wapienie zwane po-
pularnie „marmurem czerwonym”, „czarnym” lub
„białym”.
Niewątpliwym osiągnięciem książki jest ukaza-
nie Warszawy jako ośrodka bogatego w dzieła rzeź-
by kamiennej w skali wcześniej nieuświadamianej.
bie Warszawy, Warszawa 1978.
4 Aleksandra LIPIŃSKA, Wewnętrzne światło. Południo-
woniderlandzka rzeźba alabastrowa w Europie Środko-
wo-Wschodniej, Wrocław 2007.
5 Ryszard SZMYDKI, „Niderlandzcy kamieniarze anga-
żowani przez Zygmunta III”, Kronika Zamkowa, 1999,
nr 2 (38), s. 45-66.
6 Józef SKRABSKI, „«Czamy marmur»” dębnicki w War-
szawie”, [w:] Kultura artystyczna XVII-XXI w., red. Zbi-
gniew MICHALCZYK, Michał WARDZYŃSKI, War-
szawa 2010, s. 59-63.