Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (76.2014)

RzeźbIARSKO-KAMIENIARSKA RODZINA VeNOSTA I JEJ DZIAŁALNOŚĆ W 1. POŁOWIE XVII WIEKU

427

11. Chęciny, kościół par., kaplica Fo digów,
kartusz herbowy z gmerkiem Gaspara Fodigi
w pendentywie kopuły, ok. 1614-1624,
proj. i wyk. nieustalony warsztatpińczowski
lub chęciński (atryb.). Fot. autor


i Zofii z Daniłowiczów, wszystkie autorstwa tego samego rzeźbiarza93; w Wilnie dekora-
cję pomnika Sapiehy uzupełniają dwaj aniołowie trzymający tarcze herbowe - wcześniej
ten sam badacz atrybuował pomnik znanemu lombardzko-tessyńskiemu stiukatorowi Gio-
vanniemu Battiście Falconiemu94). Oba omawiane dzieła były od dłuższego czasu przed-
miotem badań historyków sztuki i doczekały się już przekonujących propozycji
atrybucyjnych. Pomnik Żółkiewskich powstał najprawdopodobniej w środowisku lwow-
skim, charakteryzującym się w latach 20. XVII w. twórczym łączeniem północno włoskich
form architektonicznych z wybitnie północnym, niderladyzującym zdobnictwem i takąż
w genezie rzeźbą figuralną (np. u Heinricha Horsta, Andreasa Bemera i Hansa Pfistera).
Wiązanie wileńskiego pomnika Sapiehy z Falconim nie ma żadnych podstaw źródłowych
- zarówno zestaw użytych materiałów południowoniderlandzkiej i angielskiej prowenien-
cji, jak i wyraźnie północna, niderlandzka, a dokładniej gdańska geneza form nagrobka
zależna jeszcze od spuścizny pracowni Abrahama van den Błocka (zm. 1628) każą upa-
trywać jego genezy w tym ośrodku rzeźbiarskim95. Oba dzieła nie mogły zatem powstać
z udziałem mistrzów z Chęcin.
Związki z ośrodkiem chęcińskim wykazuje odkuty najprawdopodobniej w latach 20.
XVII w. zwoleński pomnik Jana Kochanowskiego, który jest najokazalszym z pięciu dzieł
komemoratywnych umieszczonych w tamtejszej kaplicy rodowej. Z tego samego materiału
93 Jerzy T. PETRUS, „Kościół parafialny p.w. Św. Wawrzyńca Męczennika”, [w:] Kościoły i klasztory Żółkwi. Materia-
ły do dziejów sztuki sakrałnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospołitej, red. naukowa Jan K. OSTROWSKI,
Cz. I, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 2, Kraków 1994, s. 28-30, 59, il. 136-
156.
94 KARPOWICZ, Artisti ticinesi..., s. 198-199, il. 248-250.
95 WARDZYŃSKI, „Marmury i wapienie południowo niderlandzkie na ziemiach polskich od średniowiecza do 2. poł.
XVIII w. Import i zastosowanie w małej architekturze i rzeźbie”, Biuletyn Historii Sztuki, LXX2008, nr 3-4, s. 327,
355.