Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (76.2014)

Łowicz i Radziejowice to dwa miejsca stanowiące ważne punkty odniesienia dla analizy
życia i twórczości Józefa Chełmońskiego i jak widać, tam właśnie, poza centrum, zadbano
o pamięć artysty, którego pozycja w kanonie sztuki polskiej jest niepodważalna, choć jego
twórczość straciła atrakcyjność dla historyków sztuki. Niewielka konferencja naukowa
Józef Chełmoński redivivus zorganizowana w Instytucie Sztuki PAN 12 maja 2014 r. -
teksty referatów na niej wygłoszonych zostały zamieszczone poniżej - w swych założe-
niach miała dać asumpt do nowego otwarcia w badaniach nad spuścizną artysty. Czy tak
się stanie, czas pokaże.
Poruszone w artykułach problemy dotyczą różnych aspektów twórczości Chełmoń-
skiego, od kwestii światopoglądowych po hermeneutykę obrazu. Naświetlone w nich zo-
staje usytuowanie malarskich dokonań artysty w kontekście sztuki europejskiej i wąskim
gronie polskich artystów studiujących w Monachium, omówione są problemy formalne
i ideowa wymowa wybranych dzieł, a także kwestie recepcji twórczości Chełmońskiego
w okresie socrealizmu, podważony zostaje obowiązujący od lat mit o finansowym sukce-
sie artysty i jego popularności za oceanem. Na pewno jest to jedynie niewielki ułamek
zagadnień wymagających przedyskutowania na nowo, co pozwoliłoby wyrwać dokonania
Chełmońskiego z zaklętego kręgu romantycznych i społecznie sentymentalnych interpre-
tacji, w których gubi się artystyczna ranga jego dzieł.
Teksty artykułów uzupełniają materiały źródłowe - odnalezione w ostatnim czasie do-
kumenty dotyczące życia artysty.
Joanna M. Sosnowska