DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Recenzje
DOI article:Wierzbicka, Anna: Mistrzowie École de Paris
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70770#0744
Recenzje
733
w Konstancinie Artur Winiarski. Artysta, zaprzyjaź-
niony zresztą z Szymonem Mondzainem, tak jak
i wielu malarzy i rzeźbiarzy Szkoły Paryskiej, należą-
cy do stałych bywalców słynnej kawiarni La Roton-
de. Jego różnorodną twórczość Winiarski przedstawił
w znakomitym eseju zamieszczonym w albumie Mi-
strzowie Ecole de Paris, towarzyszącym wystawie.
Na tej pierwszej w Polsce indywidualnej ekspozycji
malarza, który, w przeciwieństwie do pozostałych
prezentowanych tu twórców, kontaktów z ojczyzną
nie utrzymywał, publiczność obejrzała malowane
w Bretanii wczesne pejzaże Haydena, pejzaże i por-
trety zdradzające wpływ Cezanne’a oraz kubizmu
(w tym wspaniałą Martwą naturę kubistyczną
z 1920, stanowiącą szczególny powód do dumy ko-
lekcji w Villi la Fleur). Zaprezentowano też wyko-
nywane po 1922 r. „renoirowskie” krajobrazy z po-
łudnia Francji, jak również portrety i pejzaże,
niektóre bliskie abstrakcji, z lat 50. i 60. Związki ar-
tysty z grupą muzyków „Les Six”, jego przyjaźń
z Robertem i Sonią Delaunay oraz z Samuelem
Beckettem, który był autorem tekstu o malarzu (za-
mieszonym w polskim tłumaczeniu w albumie), czy-
nią artystę głęboko osadzonym w środowisku fran-
cuskim. O jego bogatej twórczości pisali liczni
francuscy recenzenci wystaw Haydena, których wie-
le miało miejsce w dwudziestoleciu międzywojen-
nym przede wszystkim w Galerie Zborowski (z pol-
skim marszandem artysta związany był kontraktem),
jak również w Galerie Drouant, Galerie Barreiro
i Galerie Brummer. Mimo licznych opracowań i eks-
pozycji dotyczących oeuvre malarza3, są zagadnie-
nia związane z jego sztuką nadal wymagające roz-
wiązania, jak chociażby fakt, że w tym samym roku
1921 Hayden i Picasso namalowali obrazy o podob-
nej tematyce przedstawiające trzech muzyków (płót-
no to polski twórca wystawił pod tytułem Le jazz
band). Pytanie, czy był to przypadek, czy też jeden
z twórców, inspirował się sztuką drugiego, do tej
pory pozostało bez przekonywującej odpowiedzi.
Pokaz w konstancińskiej willi skłania do refleksji
nad tym bardzo interesującym artystą, otwierając dro-
gę do dalszych badań jego twórczości i interpretacji
dotyczących jego oeuvre.
Warto zastanowić się, czy była jakaś wspólna nić
łączącą tych czterech twórców (trzech artystów
i jedną artystkę), których sztukę zobaczyliśmy dzię-
ki wystawom w Konstancinie. Wszyscy przyjechali
do Francji przed I wojną światową (Mędrzycki stu-
diował w Paryżu w latach 1906-1907). Wszyscy byli
żydowskiego pochodzenia i wreszcie wszyscy, choć
ich twórczość różniła się, przeszli przez „lekcję”
Cezanne’a widoczną w lekko zgeometryzowanych
pejzażach Maurycego Mędrzyckiego i Szymona
Mondzaina, powiązanych z wczesnym kubizmem
martwych naturach Alicji Halickiej oraz kubizują-
cych pejzażach i martwych naturach Haydena. Pyta-
nia dotyczące tych malarzy to także pytania obraca-
jące się wokół tożsamości artystów emigrantów,
związków ich sztuki z pochodzeniem i wreszcie róż-
nic dzielących ich oeuvre od sztuki rodowitych
Francuzów. Zaskakuje bowiem całkowity brak w ich
twórczości - w większości ograniczonej do pejzażu,
portretu, martwych natur i scen rodzajowych, uję-
tych w bardziej, lub mniej, realistycznym stylu -
skłonności do abstrakcji (jeśli nie liczyć późnych
powojennych płócien Haydena). Te pytania pozosta-
ją nadal otwarte. Organizowane w Villi la Fleur wy-
stawy (w przyszłości planowana jest ekspozycja dzieł
Henryka Epsteina i Jana Lamberta-Ruckiego), jak
i wydania albumów należących do serii „Mistrzowie
Ecole de Paris”, otwierająpole do dalszych badań nad
prezentowanymi artystami, stanowiąc dobry punkt
wyjścia. Są również nie tylko znakomitą promocją
gromadzonej z pasją i rozmysłem kolekcji, posiada-
jącej w chwili obecnej najlepszy w Polsce, i najcie-
kawszy, zbiór prac artystów polskich należących do
Szkoły Paryskiej, ale także świetną promocję, zarów-
no w kraju, jak i na świecie, polskich malarzy i rzeź-
biarzy związanych ze środowiskiem Ecole de Paris.
3 Zob. m.in.: Jean SELZ, Hayden, Geneve 1962; Philippe
CHABERT, Christophe ZAGRODZKI, Hayden, Paris
2005; Henri Hayden 1883-1970, kurator wystawy i kata-
log oprać. Christophe ZAGRODZKI, Biblioteka Polska
w Paryżu, Jarosław 2013 (ekspozycja ta miała miejsce
w tym samym roku, co wystawa Haydena w Konstancinie).
733
w Konstancinie Artur Winiarski. Artysta, zaprzyjaź-
niony zresztą z Szymonem Mondzainem, tak jak
i wielu malarzy i rzeźbiarzy Szkoły Paryskiej, należą-
cy do stałych bywalców słynnej kawiarni La Roton-
de. Jego różnorodną twórczość Winiarski przedstawił
w znakomitym eseju zamieszczonym w albumie Mi-
strzowie Ecole de Paris, towarzyszącym wystawie.
Na tej pierwszej w Polsce indywidualnej ekspozycji
malarza, który, w przeciwieństwie do pozostałych
prezentowanych tu twórców, kontaktów z ojczyzną
nie utrzymywał, publiczność obejrzała malowane
w Bretanii wczesne pejzaże Haydena, pejzaże i por-
trety zdradzające wpływ Cezanne’a oraz kubizmu
(w tym wspaniałą Martwą naturę kubistyczną
z 1920, stanowiącą szczególny powód do dumy ko-
lekcji w Villi la Fleur). Zaprezentowano też wyko-
nywane po 1922 r. „renoirowskie” krajobrazy z po-
łudnia Francji, jak również portrety i pejzaże,
niektóre bliskie abstrakcji, z lat 50. i 60. Związki ar-
tysty z grupą muzyków „Les Six”, jego przyjaźń
z Robertem i Sonią Delaunay oraz z Samuelem
Beckettem, który był autorem tekstu o malarzu (za-
mieszonym w polskim tłumaczeniu w albumie), czy-
nią artystę głęboko osadzonym w środowisku fran-
cuskim. O jego bogatej twórczości pisali liczni
francuscy recenzenci wystaw Haydena, których wie-
le miało miejsce w dwudziestoleciu międzywojen-
nym przede wszystkim w Galerie Zborowski (z pol-
skim marszandem artysta związany był kontraktem),
jak również w Galerie Drouant, Galerie Barreiro
i Galerie Brummer. Mimo licznych opracowań i eks-
pozycji dotyczących oeuvre malarza3, są zagadnie-
nia związane z jego sztuką nadal wymagające roz-
wiązania, jak chociażby fakt, że w tym samym roku
1921 Hayden i Picasso namalowali obrazy o podob-
nej tematyce przedstawiające trzech muzyków (płót-
no to polski twórca wystawił pod tytułem Le jazz
band). Pytanie, czy był to przypadek, czy też jeden
z twórców, inspirował się sztuką drugiego, do tej
pory pozostało bez przekonywującej odpowiedzi.
Pokaz w konstancińskiej willi skłania do refleksji
nad tym bardzo interesującym artystą, otwierając dro-
gę do dalszych badań jego twórczości i interpretacji
dotyczących jego oeuvre.
Warto zastanowić się, czy była jakaś wspólna nić
łączącą tych czterech twórców (trzech artystów
i jedną artystkę), których sztukę zobaczyliśmy dzię-
ki wystawom w Konstancinie. Wszyscy przyjechali
do Francji przed I wojną światową (Mędrzycki stu-
diował w Paryżu w latach 1906-1907). Wszyscy byli
żydowskiego pochodzenia i wreszcie wszyscy, choć
ich twórczość różniła się, przeszli przez „lekcję”
Cezanne’a widoczną w lekko zgeometryzowanych
pejzażach Maurycego Mędrzyckiego i Szymona
Mondzaina, powiązanych z wczesnym kubizmem
martwych naturach Alicji Halickiej oraz kubizują-
cych pejzażach i martwych naturach Haydena. Pyta-
nia dotyczące tych malarzy to także pytania obraca-
jące się wokół tożsamości artystów emigrantów,
związków ich sztuki z pochodzeniem i wreszcie róż-
nic dzielących ich oeuvre od sztuki rodowitych
Francuzów. Zaskakuje bowiem całkowity brak w ich
twórczości - w większości ograniczonej do pejzażu,
portretu, martwych natur i scen rodzajowych, uję-
tych w bardziej, lub mniej, realistycznym stylu -
skłonności do abstrakcji (jeśli nie liczyć późnych
powojennych płócien Haydena). Te pytania pozosta-
ją nadal otwarte. Organizowane w Villi la Fleur wy-
stawy (w przyszłości planowana jest ekspozycja dzieł
Henryka Epsteina i Jana Lamberta-Ruckiego), jak
i wydania albumów należących do serii „Mistrzowie
Ecole de Paris”, otwierająpole do dalszych badań nad
prezentowanymi artystami, stanowiąc dobry punkt
wyjścia. Są również nie tylko znakomitą promocją
gromadzonej z pasją i rozmysłem kolekcji, posiada-
jącej w chwili obecnej najlepszy w Polsce, i najcie-
kawszy, zbiór prac artystów polskich należących do
Szkoły Paryskiej, ale także świetną promocję, zarów-
no w kraju, jak i na świecie, polskich malarzy i rzeź-
biarzy związanych ze środowiskiem Ecole de Paris.
3 Zob. m.in.: Jean SELZ, Hayden, Geneve 1962; Philippe
CHABERT, Christophe ZAGRODZKI, Hayden, Paris
2005; Henri Hayden 1883-1970, kurator wystawy i kata-
log oprać. Christophe ZAGRODZKI, Biblioteka Polska
w Paryżu, Jarosław 2013 (ekspozycja ta miała miejsce
w tym samym roku, co wystawa Haydena w Konstancinie).