Oskara i Zofii Hansenów projekt koncepcyjny zagospodarowania...

295

Z datowanego na kwiecień 1965 r. dokumentu wynika, że współautorką projektu była
Zofia Hansen, przy jego powstaniu współpracował też architekt Jacek Kąkolewski11. Ze
strony uczelni z Hansenami współdziałali ówczesny dyrektor Ogrodu Botanicznego Do-
minik Fijałkowski i Maria Petrowicz12. Dodać jeszcze warto, że nowszych informacji
o założeniach ideowych projektu dostarcza monografia zatytułowana Hansen. Ku formie
otwartej, przygotowana w 2005 r. pod redakcją Jolanty Goli, jeszcze za życia autora
i przy jego udziale, w której znalazł się autorski komentarz dotyczący omawianego przed-
sięwzięcia, napisany już z perspektywy czasu13.
Dążąc do kompozycyjnej spójności czynników plastycznych w przestrzeni, Hansen
uwzględnił określone zastane elementy obszaru przyszłego ogrodu. Obejmowały one:
bogate wznoszące się w kierunku północno-południowym ukształtowanie terenu o po-
wierzchni 21,9 ha, piękny i liczny starodrzew oraz przebieg przez teren dolnego ogrodu
rzeczki Czechówki (w jego części południowej, w kierunku wschód-zachód), jak też za-
bytkowy dworek należący w XVIII w. do rodziny Kościuszków - ślad minionej historii
majątku Sławinek. Porównanie mapy „Dóbr Sławinek” z 1943 r. oraz przygotowanej m.
in. na jej podstawie poglądowej mapy historycznego układu zagospodarowania terenu
z projektem Hansena dowodzi też, że architekt wykorzystał niektóre istniejące ciągi ko-
munikacyjne oraz umiejscowienie stawu (ił. 4).
Hansen jako teoretyk z reguły kierował się określonymi założeniami ideowymi, wypra-
cował też system pojęć, którymi operował. Podejście takie odnaleźć można bez trudu
w przypadku omawianego założenia. Pierwsza warstwa struktury plastycznej projektu za-
wierała się w wydzieleniu dwóch głównych stref w całym założeniu. Były to: strefa obsłu-
giwana, którą miał być sam ogród, natura, oraz strefa obsługująca - niezbędne zaplecze,
gwarantujące prawidłowe funkcjonowanie ogrodu. Nadmienić można, że problem koeg-
zystencji obu stref w ramach założeń architektoniczno-przestrzennych Hansen rozwijał
równolegle w projektach i realizacjach w skali mezo - osiedli mieszkaniowych, w których
na strefę obsługującą składały się budynki usługowe i handlowe osiedla, zaś strefą obsłu-
giwaną były same budynki mieszkalne, funkcjonalnie powiązane ze sobą, a kompozycyj-
nie - z otoczeniem naturalnym. W przypadku ogrodu lubelskiego strefa obsługująca
została umiejscowiona w części południowo-zachodniej założenia, po lewej stronie od
głównego wejścia na teren ogrodu, planowanego od strony alei Warszawskiej (dzisiejsza
ul. Sławinkowska). Strefa ta objąć miała teren o powierzchni ok. 3,5 ha, który ostatecznie
nigdy nie został włączony do założenia. Jej dyskretna separacja podkreślona została pa-
sem drzew, biegnącym wzdłuż ulokowanej na pograniczu obu stref alei wlotowej, a na-
stępnie okalała ją szpalerem od strony wschodniej, tworząc wydzielony obszar, powiązany
z resztą ogrodu pasem zieleni, przechodzącym dalej w gęściejszy drzewostan biegnący
wzdłuż zachodniej granicy ogrodu. Na część obsługującą składać się miały budynki admi-
nistracji, dydaktyczne i gospodarcze, a także szklarnie, zaopatrzone, jak pokazywała ma-
kieta, w łamane dachy charakterystyczne dla Hansenowskiej zabudowy stref
obsługujących, dające urozmaicenie nasłonecznienia ich wnętrz.
Szeroka aleja wlotowa powiązana miała być szeregiem nieregularnych ciągów komuni-
kacyjnych z samym ogrodem, pozwalających zwiedzającym - jak pisał Hansen - „dowolnie

11 Ibid.
12 O. H. [Oskar HANSEN], Projekt zagospodarowania terenu ogrodu botanicznego Uniwersytetu Marii Curie-Skło-
dowskiej w Lublinie, „Architektura” 1965, nr 11, s. 461-464. W publikacji pojawia się błędnie J. Fijałkowski.
13 Hansen. Ku formie ..., s. 112-113.