Bracci, Domenico Agostino: Commentaria de antiquis scalptoribus: qui sua nomina inciderunt in gemmis et cammeis cum pluribus monumentis antiquitatis ineditis, statuis, anaglyphis, gemmis (Band 1) (Florenz, 1784)

?mi'im :

i#

i« COMMENTARIA DE ANT1QUIS SCALPT0R1BUS

cultorìbus Marci Aurelii Antonini Imperatoris recardatio, nani in hoc fané Heroe omnes virtutes cumu-
lantur. Extat illìus ingemi praeclarius monumentimi in aureo volumìne sa t^urov mfcripto-, quod erit
aere perennius, nec longa poterit abolere vetuftas (6). Illud in eius laudem memorare /ufficiai, quod ubi
pomperà (7) fé ab Adriano adoptatura, magis eft deterritus quam laetatus. Quumque ab eo domeftici
quaererent cur triftis in adoptionem regiam tranfiret, difputavit, quae mala in fé contineret im-
perium, Et re quideni vera Diocletianus ipfum imperium libentìjjime abdicava, cumque ab Hercu-
lio (8) atque Galeno ad recipiendum imperium rogaretur, tamquam peftem aliquam deteftans, in
hunc modum refpondit: Urinarci Salonae poffetis vifere olerà noftris manibas inftituta, profeto
numquam iftud tentandum jadicaretis. Notatu quoque digniffimum, quodVopifcus de regni difficultatibus
edocet, inquiens (9); Nihil effe difficilius quam bene imperare. Colligunt fé quatuor vei quinque,
atque unum conlìlium ad decipiendum Imperatorem capiunt: dicunt quid probandum fit. Impe-
raror, qui domi claufus eft, vera non novit: cogitur hoc tantumfcire, quod illi loquuntur: facit
ludices, quos fieri non oportet, amovet a Kepublica, quos debebat obtinere . Quid multa? ut
Diocletianus ipfe dicebat, bonus, cautus, optimus venditur Imperator: ideo nihil effe difficilius
bono principe. ReBe de ittofiripfit celeberrimum noftri faeculi ornamentimi Montesquieu (1 o) : On fent en
foi meme un plaifir fecret, ìorfqu'on parie de cetEmpereur. On ne peut lire fa vie, fans une efpece
d'attehdrifìèment, tei eft l'effefr., qu'elle produit, qu'on a meilleure opinion de foi meme, parcequ'on
a meilleur opinion des hommes.

In effodìendìs jam fundamentis novaeTranfliberinae Ecclefiae SS. XL.Martyrum, numi/ma ineditum
maxìmi moduli mirique artificii repertumfuit, & modo in Mufeo Vaticano adfervatur (*). Extat iti ilio caput
Marci Aurelii Imperatoris cum epigraphe AVRELIVS AVG. P1I TR. P. X. COS. IL In poflica parte
Neptimus ftans, dextera tridentem tenens, Ceres verofedens capite fpicis ornato, dexteram calatho fpicis
repleto impana, facem accenfam finiftra gerit ; è Cereris latere cifta myftica cum Serpente ajpickur (11).
Haec duo numina ad copiam frumenti per mare tranfveclì referuntar, ideoqite hoc numifmate rei frumen-
tariae huius laudatij]imi Principis providentia ac liberalaas defignata efl, ut a lidio Capitolino docemur 3
dum ah de M. Aurelio p. 331. quod rei frumentariae graviter providit.

PRIA-

gentlbus, ut etiam parricida Baffianus ( idefl Caracolla )
caufa nominis amaretur. Nil mirum ìgìtur fi quamplurìnia
mimìfmata, innumeraeque protomae huius Imperatoris fuperfint,
quibus Urbs tota repleta eft. /// Villa fdummodo Fiuciana
Principimi Burgbefiorum complures protomae numerantur , &
fere omnes eximii opifcii, quas tamem Inter eminet fingularis
quaedam colorali fpecie , laudabili fque artificii , etfi non com-
parando alteri colorali protomae Ludi Veri fratris fui , quam
onìs mìraculum omnes honorum artium cultores appel/aut cum
■nihil diligeutius , nihil abfolutius ex eorum judicio , & confenfu
vìderì pojjit ,fi tantummodo captili, & aures , quas fculptor
maxima ìnduftrìa abfolvit , perpendantur . Qiia de re facilini
eft, ut ncmo ufque ad tioftra tempora oh opifcii magnani dif-
fcultatem protomae huius exemplctr ducere aufus fit . Proto-
marum Ludi Veri frequentiti meo fané judicio M. Aurelii
indulgentiae deletur, nani vìticfifuni fratris nomea Romanis
grattini non erat, ideoque fi eum houoribus cumulare certarunt,
id piiffimi Imperatoris grafia fecere .

ifi) Integro volumìne M. Aurelii virtutes compleBì non pof-
fent, tam in privato, quam puhlico vitac ftatu in quo potif-
fimum veram monftravit Plutonis fententiam : Florere Civitates,
fi aut Philofophi imperarent, aut Imperatores philofopha-
l'entur, Jul. Capitol. p. 394. e. 27, Et de eo Xìpìiìl. in Epit.
p. 311. Omnium hominum , qui unquam Principatum te-
nuerunt, optimus. Merìcus Cafaulonus & Gatakerus iucompa-
rahilem librimi hunc commentarli's excellentijftmis omavere >
Anglìce, Ga/liee, Italice non femel converfus . Magna lite-
raram jaHura, ut relie Princeps Antiquariormn Spaiihemius

in aureo libro de Pracft. & Ufu numifm. voi. a. p. 517. ani-
madvertit, non fuìt in lucem emijja M. Aurelii vita a Marco
Tbeodoro Bignon compoftta , & nummi s il In (irata . Futi li s pro-
feélo Heiueccii fententia Opufc. var. Syll. 1. Exerc. 3. p. i-r.
de verae falfaeque fapientìae characJeribus, ubi ah: At quamvis
in eius libris £" savre» mulca leguntur quae pulcre , & pie
difta videntur, nolim tamen ego vel minimam verae fa-
pientiae laudem illi tribuere. Winkelmann de lmp. M. Aurelio
verba faciens (Hifloire de l'Art voi. 2. p. 322-) Heinneccii
ve/ligia quodammodo fequutus eft , ita inquiens : En parhnt
des ouvrages de l'art fous Marc'Aurele , le Trctitè de Mora!
de cet Empereur me revient toujours dans l'efprit. Li
Morale en eft faine ; mais les penfces , & le ftyle font affez
communs & peu dignes d'un Prince , qui fé mele d'ecrire.
Cogitatioues tamen huius Principis non foluni cedro dignae,
fed omnibus Prìncipibus . Oportet ergo fatevi , quod nec Hein-
neccitis , nec Wiukelniauuus unquam legerint aureum M. Aurelii
librimi, de quo vide folummodo Dacier & Annae le Fcvre per
pulcram praefationem . ( Renexions Morales de l'Empereur
Marc Antonin avec des remarques ) , ut magis magìfque
veritas elucefeat.

(7) Jul. Capitol. de M. Ant. Phil. pag. 307.

(8) S. Aur. Vici. Epit. p. 459.

(0) Flav. Vopif. in Aurelian. p. J3J-

(10) Montefquieti : De la grandeur des Romains, Se de leur
decadence e. 16. p, 153. (*) Vide Tab. I. ». 2.

(11) Vide Lami de Cyftis Myfticis Difcrtaziotii Etrufche
p. 63. &feq.

,/>"

,J

/y











J<

ut*0'

* ,1 Xie«1'

€j4>f,mra

" ,F0f-Cor

z*p*"



ifiji
m anni fono
inorato un n
toVìàcmtC]

BELIVSAVG

.Cerere federi
itth, avene
':(n).Queu

Molino p. :

'.'



«Sij*«*—-Ni,

■ter

»»docè

-nt3t0