DOI issue:
[Nr. 6]
DOI article:Boeles, P. C. J. A.; Byvanck, Alexander W.: De legioen-teekens in de verzameling kam: [Naschrift von A. W. Bijvanck]
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19806#0292
mededeelingen van Zahn en Loeschcke ]) is de echtheid van dit in een uit twee helften
bestaanden vorm gegoten beeldje, waarvan meerdere geheel gelijke exemplaren bekend
zijn, door niemand meer staande gehouden.
In casu, nu wij weer met de opgaven van een koopman te doen hebben, is er
dus alle aanleiding om die nauwkeurig na te gaan en heb ik dan ook terstond den
heer Kam gewezen op het opmerkelijke dat hem in één jaar twee van die zoo zeldzame
legioen-teekens werden aangeboden; onder toevoeging, dat bij het Friesch Museum de
gewoonte bestaat om in dergelijke gevallen een vertrouwd persoon uit te sturen om de
opgaven van den adspirant-verkooper te controleeren.
Volgens Dr. Bijvanck zijn de figuren, die als bekroning van veldteekens gediend
hebben in onze verzamelingen niet zeldzaam. Uit ons land was er mij geen bekend.
Wel zijn er vele signa (veldteekens) met diervoorstellingen afgebeeld op grafzerken van
vaandeldragers, op triomphzuilen en munten, maar de voorwerpen zelf komen toch niet zoo
dikwijls voor. Domaszewski noemt in zijn door Dr. B. aangehaald werkje alleen den steenbok
uit Wiesbaden en in zijne latere studie: »Die Thierbilder der Signa”3) wordt van nieuwe
vondsten van dien aard niet gerept. Dr. B. zou ons dus kunnen verplichten met eene nadere
aanduiding van de terloops door hem genoemde n.1. een paard, rund, everzwijn en ruiter.
Aan den heer Kam werd ook in dit jaar aangeboden een in koper gedreven
Medusa-kop met randschrift, waarin een mij ontschoten jaartal (omstreeks 1550) en den
naam van den goudsmid. Een important museumstuk, dat uit de Waal zou zijn opge-
baggerd. Nu worden er vele romeinsche oudheden uit de Waal opgebaggerd en het is wel
bekend dat de heer Kam ze gaarne koopt, maar voor dit voorwerp leek mij die herkomst
niet zeer aannemelijk, vooral ook omdat het veel had van een galvano. Uit een brief van
Dr. A. Pit, dien mij daarna werd getoond, bleek dan ook dat een geheel gelijk stuk aanwezig
is in een museum te Weenen en tevens dat de briefschrijver eveneens aan namaak denkt.
Waar dus de legioen-teekens niet behooren tot het gelukkig overgroote deel der
verzameling Kam, dat uit eigen ter oudheidkundige afgraving aangekochte velden of andere
zekere vindplaatsen afkomstig is en het ook in den laatsten tijd blijkbaar niet aan
pogingen ontbroken heeft om te Nijmegen onechte waar te plaatsen, is een nader onder-
zoek in voormelden zin zeker niet overbodig te achten.
Leeuwarden, 17 November 1917. Mr. P. C. J. A. BOELES.
NASCHRIFT.
Ik stel het op hoogen prijs, dat de Heer Boeles weer de aandacht vestigt op de
beide bronzen voorwerpen, die ik in de vorige aflevering van dit tijdschrift mocht bekend
maken. En ik wil mij nog eens uitdrukkelijk aansluiten bij de woorden van waardeering,
die de Heer Boeles thans wijdt aan de Verzameling van den Heer Kam. Er is inderdaad 1 2
280
1) Arch. Anz. XXI en Bonner Jahrb. 1906.
2) Arch.-Epigraphische Mitt. aus Oesterreich-Ungarn, 1892.
bestaanden vorm gegoten beeldje, waarvan meerdere geheel gelijke exemplaren bekend
zijn, door niemand meer staande gehouden.
In casu, nu wij weer met de opgaven van een koopman te doen hebben, is er
dus alle aanleiding om die nauwkeurig na te gaan en heb ik dan ook terstond den
heer Kam gewezen op het opmerkelijke dat hem in één jaar twee van die zoo zeldzame
legioen-teekens werden aangeboden; onder toevoeging, dat bij het Friesch Museum de
gewoonte bestaat om in dergelijke gevallen een vertrouwd persoon uit te sturen om de
opgaven van den adspirant-verkooper te controleeren.
Volgens Dr. Bijvanck zijn de figuren, die als bekroning van veldteekens gediend
hebben in onze verzamelingen niet zeldzaam. Uit ons land was er mij geen bekend.
Wel zijn er vele signa (veldteekens) met diervoorstellingen afgebeeld op grafzerken van
vaandeldragers, op triomphzuilen en munten, maar de voorwerpen zelf komen toch niet zoo
dikwijls voor. Domaszewski noemt in zijn door Dr. B. aangehaald werkje alleen den steenbok
uit Wiesbaden en in zijne latere studie: »Die Thierbilder der Signa”3) wordt van nieuwe
vondsten van dien aard niet gerept. Dr. B. zou ons dus kunnen verplichten met eene nadere
aanduiding van de terloops door hem genoemde n.1. een paard, rund, everzwijn en ruiter.
Aan den heer Kam werd ook in dit jaar aangeboden een in koper gedreven
Medusa-kop met randschrift, waarin een mij ontschoten jaartal (omstreeks 1550) en den
naam van den goudsmid. Een important museumstuk, dat uit de Waal zou zijn opge-
baggerd. Nu worden er vele romeinsche oudheden uit de Waal opgebaggerd en het is wel
bekend dat de heer Kam ze gaarne koopt, maar voor dit voorwerp leek mij die herkomst
niet zeer aannemelijk, vooral ook omdat het veel had van een galvano. Uit een brief van
Dr. A. Pit, dien mij daarna werd getoond, bleek dan ook dat een geheel gelijk stuk aanwezig
is in een museum te Weenen en tevens dat de briefschrijver eveneens aan namaak denkt.
Waar dus de legioen-teekens niet behooren tot het gelukkig overgroote deel der
verzameling Kam, dat uit eigen ter oudheidkundige afgraving aangekochte velden of andere
zekere vindplaatsen afkomstig is en het ook in den laatsten tijd blijkbaar niet aan
pogingen ontbroken heeft om te Nijmegen onechte waar te plaatsen, is een nader onder-
zoek in voormelden zin zeker niet overbodig te achten.
Leeuwarden, 17 November 1917. Mr. P. C. J. A. BOELES.
NASCHRIFT.
Ik stel het op hoogen prijs, dat de Heer Boeles weer de aandacht vestigt op de
beide bronzen voorwerpen, die ik in de vorige aflevering van dit tijdschrift mocht bekend
maken. En ik wil mij nog eens uitdrukkelijk aansluiten bij de woorden van waardeering,
die de Heer Boeles thans wijdt aan de Verzameling van den Heer Kam. Er is inderdaad 1 2
280
1) Arch. Anz. XXI en Bonner Jahrb. 1906.
2) Arch.-Epigraphische Mitt. aus Oesterreich-Ungarn, 1892.