DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.47077#0193
Beata Biedrońska-Słotowa
Kraków
Wpływ sztuki orientalnej na sztukę polską
w okresie sarmatyzmu
Oddziaływania twórczości artystycznej kręgu, islamu ukształtowały pewne cechy styli-
styczne, które mogą stanowić o odrębności sztuki okresu sarmatyzmu. Orient, z którym
łączyły Polskę tradycyjne już w XVII wieku kontakty, wywarł wpływ zarówno na
kształtowanie gustu artystycznego w tym okresie, jak i na twórczość polskich arty-
stów.
Wyroby sztuki zdobniczej docierały do Polski z krajów Wschodu już od czasów
średniowiecza. Poprzez nasz kraj prowadził jeden z najważniejszych szlaków handlo-
wych, które łączyły państwa Wschodu z Zachodem. Karawany kupieckie docierały do
Lwowa, skąd szły dalej drogą przez Wilno'na północ i wschód oraz przez Kraków do
Europy Zachodniej. Znaczna część wiezionego towaru, w którego skład wchodziły głów-
nie kobierce, tkaniny jedwabne i uzbrojenie, zostawała w Polsce. Świadczą o tym in-
wentarze majątku ruchomego królów, magnaterii, szlachty, bogatych mieszczan, inwen-
tarze kościelne oraz zapisy w księgach celnych, gdzie oznaczone są ilości i ceny wwożo-
nego towaru.
Drogą handlu, a także jako łupy wojenne, dostawały się do Polski przypadkowe
przedmioty wybrane przez kupców na sprzedaż lub zagarnięte przez zwycięzców na po-
lach bitewnych; ale były też i inne drogi pozyskania towarów wschodnich. Często bo-
wiem królowie oraz przedstawiciele magnaterii i szlachty przesyłali do Persji i Turcji
zamówienia zawierające wskazówki co do rodzaju pożądanych kobierców. Dzięki wielu
możliwościom pozyskania w Polsce szczególnie popularnych w XVII udeku tkanin,
w każdym pałacu, dworze, a nawet kamienicy mieszczańskiej, było od kilku do kilku-
dziesięciu kobierców; rzadziej wymieniają inwentarze szable, rzędy na konie, itp. Dla
przykładu, w 1616 roku na zamku książąt Ostrogskich w Dubnie było 157 kobierców,
w kamienicy Wilkogórskich w Rynku w Krakowie, w 1673 roku było ich 13 T. Szczególne
ożywienie tych kontaktów i wyraźny wzrost zapotrzebowania na dzieła sztuki orientalnej
datują się na koniec XVII wieku. W roku 1602 król Zygmunt III Waza wysłał do Ka-
sząnu kupca ormiańskiego Sefera Muratowieża po jedwabne kobierce tkane złotą i srebrną
nicią 2. Zamówienie to świadczy o osobistych upodobaniach króla, a także o modzie, której
uległo w krótkim czasie społeczeństwo polskie, na czele ze szlachtą. Najchętniej spro-
wadzano więc kobierce, które wyróżniały się wysokimi wartościami artystycznymi.
189
Kraków
Wpływ sztuki orientalnej na sztukę polską
w okresie sarmatyzmu
Oddziaływania twórczości artystycznej kręgu, islamu ukształtowały pewne cechy styli-
styczne, które mogą stanowić o odrębności sztuki okresu sarmatyzmu. Orient, z którym
łączyły Polskę tradycyjne już w XVII wieku kontakty, wywarł wpływ zarówno na
kształtowanie gustu artystycznego w tym okresie, jak i na twórczość polskich arty-
stów.
Wyroby sztuki zdobniczej docierały do Polski z krajów Wschodu już od czasów
średniowiecza. Poprzez nasz kraj prowadził jeden z najważniejszych szlaków handlo-
wych, które łączyły państwa Wschodu z Zachodem. Karawany kupieckie docierały do
Lwowa, skąd szły dalej drogą przez Wilno'na północ i wschód oraz przez Kraków do
Europy Zachodniej. Znaczna część wiezionego towaru, w którego skład wchodziły głów-
nie kobierce, tkaniny jedwabne i uzbrojenie, zostawała w Polsce. Świadczą o tym in-
wentarze majątku ruchomego królów, magnaterii, szlachty, bogatych mieszczan, inwen-
tarze kościelne oraz zapisy w księgach celnych, gdzie oznaczone są ilości i ceny wwożo-
nego towaru.
Drogą handlu, a także jako łupy wojenne, dostawały się do Polski przypadkowe
przedmioty wybrane przez kupców na sprzedaż lub zagarnięte przez zwycięzców na po-
lach bitewnych; ale były też i inne drogi pozyskania towarów wschodnich. Często bo-
wiem królowie oraz przedstawiciele magnaterii i szlachty przesyłali do Persji i Turcji
zamówienia zawierające wskazówki co do rodzaju pożądanych kobierców. Dzięki wielu
możliwościom pozyskania w Polsce szczególnie popularnych w XVII udeku tkanin,
w każdym pałacu, dworze, a nawet kamienicy mieszczańskiej, było od kilku do kilku-
dziesięciu kobierców; rzadziej wymieniają inwentarze szable, rzędy na konie, itp. Dla
przykładu, w 1616 roku na zamku książąt Ostrogskich w Dubnie było 157 kobierców,
w kamienicy Wilkogórskich w Rynku w Krakowie, w 1673 roku było ich 13 T. Szczególne
ożywienie tych kontaktów i wyraźny wzrost zapotrzebowania na dzieła sztuki orientalnej
datują się na koniec XVII wieku. W roku 1602 król Zygmunt III Waza wysłał do Ka-
sząnu kupca ormiańskiego Sefera Muratowieża po jedwabne kobierce tkane złotą i srebrną
nicią 2. Zamówienie to świadczy o osobistych upodobaniach króla, a także o modzie, której
uległo w krótkim czasie społeczeństwo polskie, na czele ze szlachtą. Najchętniej spro-
wadzano więc kobierce, które wyróżniały się wysokimi wartościami artystycznymi.
189