DOI Artikel:
Paszkiewicz, Piotr: Społeczna i kulturowa geneza Dworu Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0018
Piotr rycerskim. Zabiegi Zakonu dążącego do utrzymywania wojskowego charak-
Paszkiewicz teru owych stowarzyszeń szły w parze ze snobizmem bogatego patrycjatu,
przeważnie obcego pochodzenia, starającego się naśladować rycerski sposób
życia. Warto podkreślić, że Dwory Artusa na terenach bałtyckich zostały ut-
worzone dopiero po okupowaniu tych ziem przez Zakon Krzyżacki.
Tymczasem w literaturze przedmiotu nader rzadko łączy się pochodzenie
tych Dworów z działalnością Zakonu i ze społeczno-politycznym życiem
tego regionu. Niewiele też dotychczas powiedziano o sposobie
przekształcenia, poprzez imitatio, legendy arturiańskiej w znak społecznego
prestiżu. Te luki interpretacyjne nie zostały również wypełnione w jedynej
polskiej monografii Dworu Artusa w Gdańsku, jako że jej autorka w ogóle nie
zajęła się kwestią genetyczną4.
W niniejszym artykule autor nie rości sobie pretensji do ostatecznego
wyjaśnienia kwestii, ale pragnie przynajmniej przedstawić zespół faktów,
ważnych dla kompleksowej interpretacji pochodzenia fenomenu
określonego mianem Curia Regis Artus.
*
Arturiańska mitologia, głęboko zakorzeniona w celtyckich legendach
i opowieściach, została wprowadzona do literatury przez Geoffreya of Mon-
mouth (około 1100-1155) w jego dziele zatytułowanym Historia Regum Britan-
niae, które ukończone około 1135 r. wkrótce - dzięki minstrelom oraz
kopistom - rozpowszechniło się w łacińskiej Europie. W istocie owa popular-
ność arturiańskiej tematyki nie ograniczała się do Kontynentu, jako że
w 1279 r. ukazało się hebrajskie tłumaczenie legendy, będące bez wątpienia
rezultatem krucjat do Ziemi Świętej5 *. Według Geoffreya of Monmouth król
Artur był chrześcijańskim władcą, obrońcą swego kraju i ludu przeciwko
pogańskim i barbarzyńskim najeźdźcom. Wspomagany przez sławnych
rycerzy Okrągłego Stołu, Artur uchodził za idealnego króla i zwycięskiego
wodza oraz zdobywcę. Co więcej, był odnowicielem Kościoła w swym kraju'.
Biorąc raczej za wzór ideały współczesnego mu życia dworskiego niż
odzwierciedlając rzeczywistość historyczną, literacki wizerunek uczt
Okrągłego Stołu na zamku Camelot - siedzibie dworu króla Artura, tworzył
wizję świata doskonałego. Najważniejszym i najbardziej cenionym elemen-
tem tego rycerskiego świata była Virtus - pojęta jako zbiór cnót wymaganych
od rycerza (np. szczerość, szlachetność, pobożność, wierność przysiędze
a nade wszystko szczodrość i wytworna grzeczność)7. Niezależnie od
różnych widowisk i przedstawień legendy arturiańskie, utrwalone w późno-
średniowiecznej literaturze, przybierały kształt materialny w szczególnego
4 Z. Jakrzewska-Śnieżko Dwór Artusa w Gdańsku, Poznań-Gdańsk 1972.
' Stormer, op. cit., s. 953.
’ W. Dreger Pierzuozuzory historyczne Króla Artura od czasóze najwcześniejszych do czasózu Galfreda z Monmouth,
"Studia źródłoznawcze" XXVII: 1983, s. 120.
Zob. M. Pastoreau Zycie codzienne we Francji i Anglii zu czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII i XIII zuiek),
przeł. M. Skibniewska, Warszawa 1983.
16
Paszkiewicz teru owych stowarzyszeń szły w parze ze snobizmem bogatego patrycjatu,
przeważnie obcego pochodzenia, starającego się naśladować rycerski sposób
życia. Warto podkreślić, że Dwory Artusa na terenach bałtyckich zostały ut-
worzone dopiero po okupowaniu tych ziem przez Zakon Krzyżacki.
Tymczasem w literaturze przedmiotu nader rzadko łączy się pochodzenie
tych Dworów z działalnością Zakonu i ze społeczno-politycznym życiem
tego regionu. Niewiele też dotychczas powiedziano o sposobie
przekształcenia, poprzez imitatio, legendy arturiańskiej w znak społecznego
prestiżu. Te luki interpretacyjne nie zostały również wypełnione w jedynej
polskiej monografii Dworu Artusa w Gdańsku, jako że jej autorka w ogóle nie
zajęła się kwestią genetyczną4.
W niniejszym artykule autor nie rości sobie pretensji do ostatecznego
wyjaśnienia kwestii, ale pragnie przynajmniej przedstawić zespół faktów,
ważnych dla kompleksowej interpretacji pochodzenia fenomenu
określonego mianem Curia Regis Artus.
*
Arturiańska mitologia, głęboko zakorzeniona w celtyckich legendach
i opowieściach, została wprowadzona do literatury przez Geoffreya of Mon-
mouth (około 1100-1155) w jego dziele zatytułowanym Historia Regum Britan-
niae, które ukończone około 1135 r. wkrótce - dzięki minstrelom oraz
kopistom - rozpowszechniło się w łacińskiej Europie. W istocie owa popular-
ność arturiańskiej tematyki nie ograniczała się do Kontynentu, jako że
w 1279 r. ukazało się hebrajskie tłumaczenie legendy, będące bez wątpienia
rezultatem krucjat do Ziemi Świętej5 *. Według Geoffreya of Monmouth król
Artur był chrześcijańskim władcą, obrońcą swego kraju i ludu przeciwko
pogańskim i barbarzyńskim najeźdźcom. Wspomagany przez sławnych
rycerzy Okrągłego Stołu, Artur uchodził za idealnego króla i zwycięskiego
wodza oraz zdobywcę. Co więcej, był odnowicielem Kościoła w swym kraju'.
Biorąc raczej za wzór ideały współczesnego mu życia dworskiego niż
odzwierciedlając rzeczywistość historyczną, literacki wizerunek uczt
Okrągłego Stołu na zamku Camelot - siedzibie dworu króla Artura, tworzył
wizję świata doskonałego. Najważniejszym i najbardziej cenionym elemen-
tem tego rycerskiego świata była Virtus - pojęta jako zbiór cnót wymaganych
od rycerza (np. szczerość, szlachetność, pobożność, wierność przysiędze
a nade wszystko szczodrość i wytworna grzeczność)7. Niezależnie od
różnych widowisk i przedstawień legendy arturiańskie, utrwalone w późno-
średniowiecznej literaturze, przybierały kształt materialny w szczególnego
4 Z. Jakrzewska-Śnieżko Dwór Artusa w Gdańsku, Poznań-Gdańsk 1972.
' Stormer, op. cit., s. 953.
’ W. Dreger Pierzuozuzory historyczne Króla Artura od czasóze najwcześniejszych do czasózu Galfreda z Monmouth,
"Studia źródłoznawcze" XXVII: 1983, s. 120.
Zob. M. Pastoreau Zycie codzienne we Francji i Anglii zu czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII i XIII zuiek),
przeł. M. Skibniewska, Warszawa 1983.
16