DOI Artikel:
Paszkiewicz, Piotr: Społeczna i kulturowa geneza Dworu Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0019
rodzaju festiwalach, zrazu arystokratycznych znanych jako Dwory Artura
lub Okrągłe Stoły. Podobnie jak inne formy turniejów i gier rycerskich, ten
nowy rodzaj rycerskiej rozrywki wynikał z chęci dorównania czynom i przy-
godom sławnych i legendarnych towarzyszy króla Artura. Ich waleczność,
prawość doskonałość i nieskazitelność, opiewane i wychwalane przez
trubadurów i wędrownych śpiewaków, składały się na wzór postępowania
turniejowych rycerzy wieków średnich. W konsekwencji, uczty Okrągłego
Stołu - poprzez kształt stołu, świadomie wybrany przez króla Artura, by
uniknąć sporów na temat ważności zajmowanego miejsca - uważane były za
symbol równości i partnerstwa. Ta właśnie idea została podjęta przez
mieszczańskie konfraternie, będące założycielami i gospodarzami Dworów
Artusa w portach bałtyckich. Okrągłe Stoły, były urządzane w ścisłym
porządku ustalonym w starych pieśniach, baśniach i chansons degeste (a więc
turniej, uczta, w czasie której rycerze zasiadali do kolistego stołu i tańce);
porządek był przypomnieniem uroczystości urządzanych na legendarnym
zamku Camelot. Specjalne traktaty o regułach ceremonii i turniejów, jak np.
popularna książka króla Rene Andegaweńskiego, gorącego wielbiciela tych
festiwali i autora bogato ilustrowanego traktatu Traicte de la Formę et Devis
d'un Tournoy, znane były w całej łacińskiej Europie wieku XV8. Ustalona
została również heraldyka rycerzy Okrągłego Stołu oraz ich uzbrojenie (jak
np. księga heraldyczna Ancient Order... of Prince Arthurf.
Okrągłe Stoły genetycznie wywodziły się ze spotkań bardów i uczt przy
kolistym stole, przeniesionych z Bretanii do Walii; uczty te przekształcono
następnie w czerdziestodniowe biesiady, urządzane według ścisłego
programu. Według Hirscha, odbywały się one w różnych miejscowościach
Walii w latach 1100, 1107 i 1135” . Jednakże najstarsza udokumentowana
ceremonia rycerskiego naśladownictwa zwyczajów arturiańskich pochodzi
z Cypru z roku 1223, a mianowicie z okazji pasowania na rycerza najstarszego
syna Jana dTbelin, władcy Bejrutu. Uroczystość ta opisana została
następująco: "A cele chevalerie fu la plus grant feste et la plus longue qui fust
onąues desa mer que Eon sache. Mout i ot doune et despendu et bouhorde et
contrefait les aventures de Bretaigne et de la Table rounde et moult de
manieres de jeus/,n. W roku 1286 w Akrze - jak donosił Gerard de Montreal,
kontynuator wyżej wymienionej kroniki Filipa z Nawarry - podobna
ceremonia odbyła się na cześć koronacji Henryka II na króla Jerozolimy1! Co
więcej, Włochy, ze względu na swe położenie geograficzne oraz podbój
Apulii, Kalabrii i Sycylii w XI stuleciu przez Normanów, odgrywały znaczącą
rolę w przekazywaniu ideologii arturiańskiej łacińskim królestwom Blis-
kiego Wschodu. W wiekach XI i XII Włochy nie miały własnej literatury
h R. Rudorff The Knights and Their World, London 1974, s. 223-224.
’ R. S. Loomis Chimlric and Dramatic Imitations of Arthurian Romances, [w:] Medieoal Studies in Memory of A.
Kingsley Porter, wyd. W.R.W. Koehler, I, Cambridge (Mass.) 1939, s. 79-97; Do naszych czasów zachowały się 74
rękopisy z opisami herbów oraz zbroi 180 postaci świata arturiańskiego, zob. M. Whitaker, The Legends of King
Arthur in Art, Cambridge 1990, s. 69.
10 Hirsch, op. cit., s. 12.
" Ph. de Novare Memoires, wyd. C. Hohler, Paris 1913, cyt. za Loomis, op. cit., s. 79.
12 Ibidem.
Społeczna
i kulturowa
geneza
Dworu
Artusa
17
lub Okrągłe Stoły. Podobnie jak inne formy turniejów i gier rycerskich, ten
nowy rodzaj rycerskiej rozrywki wynikał z chęci dorównania czynom i przy-
godom sławnych i legendarnych towarzyszy króla Artura. Ich waleczność,
prawość doskonałość i nieskazitelność, opiewane i wychwalane przez
trubadurów i wędrownych śpiewaków, składały się na wzór postępowania
turniejowych rycerzy wieków średnich. W konsekwencji, uczty Okrągłego
Stołu - poprzez kształt stołu, świadomie wybrany przez króla Artura, by
uniknąć sporów na temat ważności zajmowanego miejsca - uważane były za
symbol równości i partnerstwa. Ta właśnie idea została podjęta przez
mieszczańskie konfraternie, będące założycielami i gospodarzami Dworów
Artusa w portach bałtyckich. Okrągłe Stoły, były urządzane w ścisłym
porządku ustalonym w starych pieśniach, baśniach i chansons degeste (a więc
turniej, uczta, w czasie której rycerze zasiadali do kolistego stołu i tańce);
porządek był przypomnieniem uroczystości urządzanych na legendarnym
zamku Camelot. Specjalne traktaty o regułach ceremonii i turniejów, jak np.
popularna książka króla Rene Andegaweńskiego, gorącego wielbiciela tych
festiwali i autora bogato ilustrowanego traktatu Traicte de la Formę et Devis
d'un Tournoy, znane były w całej łacińskiej Europie wieku XV8. Ustalona
została również heraldyka rycerzy Okrągłego Stołu oraz ich uzbrojenie (jak
np. księga heraldyczna Ancient Order... of Prince Arthurf.
Okrągłe Stoły genetycznie wywodziły się ze spotkań bardów i uczt przy
kolistym stole, przeniesionych z Bretanii do Walii; uczty te przekształcono
następnie w czerdziestodniowe biesiady, urządzane według ścisłego
programu. Według Hirscha, odbywały się one w różnych miejscowościach
Walii w latach 1100, 1107 i 1135” . Jednakże najstarsza udokumentowana
ceremonia rycerskiego naśladownictwa zwyczajów arturiańskich pochodzi
z Cypru z roku 1223, a mianowicie z okazji pasowania na rycerza najstarszego
syna Jana dTbelin, władcy Bejrutu. Uroczystość ta opisana została
następująco: "A cele chevalerie fu la plus grant feste et la plus longue qui fust
onąues desa mer que Eon sache. Mout i ot doune et despendu et bouhorde et
contrefait les aventures de Bretaigne et de la Table rounde et moult de
manieres de jeus/,n. W roku 1286 w Akrze - jak donosił Gerard de Montreal,
kontynuator wyżej wymienionej kroniki Filipa z Nawarry - podobna
ceremonia odbyła się na cześć koronacji Henryka II na króla Jerozolimy1! Co
więcej, Włochy, ze względu na swe położenie geograficzne oraz podbój
Apulii, Kalabrii i Sycylii w XI stuleciu przez Normanów, odgrywały znaczącą
rolę w przekazywaniu ideologii arturiańskiej łacińskim królestwom Blis-
kiego Wschodu. W wiekach XI i XII Włochy nie miały własnej literatury
h R. Rudorff The Knights and Their World, London 1974, s. 223-224.
’ R. S. Loomis Chimlric and Dramatic Imitations of Arthurian Romances, [w:] Medieoal Studies in Memory of A.
Kingsley Porter, wyd. W.R.W. Koehler, I, Cambridge (Mass.) 1939, s. 79-97; Do naszych czasów zachowały się 74
rękopisy z opisami herbów oraz zbroi 180 postaci świata arturiańskiego, zob. M. Whitaker, The Legends of King
Arthur in Art, Cambridge 1990, s. 69.
10 Hirsch, op. cit., s. 12.
" Ph. de Novare Memoires, wyd. C. Hohler, Paris 1913, cyt. za Loomis, op. cit., s. 79.
12 Ibidem.
Społeczna
i kulturowa
geneza
Dworu
Artusa
17