DOI Artikel:
Paszkiewicz, Piotr: Społeczna i kulturowa geneza Dworu Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0020
Piotr rycerskiej i dlatego chętnie naśladowały i przyjmowały obce idee i dzieła.
Paszkiewicz Dotyczy to także romansów arturiańskich, gdyż przygody towarzyszy
Okrągłego Stołu były nadzwyczaj popularne wśród włoskiego rycerstwa1 .
Nic więc dziwnego, że znalazły szybko odbicie w codziennym życiu tej klasy
społecznej; wiadomo, że w latach 1194 - 1203 zawiązało się towarzystwo
Okrągłego Stołu w północnej Italii ! Z kolei w Anglii pierwsza zapisana
wzmianka o tabula rotunda pochodzi z 1232 r., kiedy turnieje te obłożone
zostały zakazem przez Parlament ! W roku 1252 - według Mateusza z Paryża
- angielscy i obcy rycerze spotykali się opodal opactwa Waldom, aby wziąć
udział w turnieju zwanym mensa rotunda"! Bardzo często, jak w przypadku
Okrągłego Stołu urządzonego w zamku Kenilworth w środkowej Anglii
przez Rogera Mortimer, bliskiego towarzysza króla Edwarda I, w którym
brało udział stu rycerzy i sto dam, uczestnicy występowali w przebraniach
różnych bohaterów legendy arturiańskiej, jak Sir Lancelot, Tristan, Król
Palamedes, Sir Gawain, etc. Jeżeli wierzyć Heraldowi z Orleanu, blisko 2000
osób uczestniczyć miało w jednej z ostatnich niesłychanie wyszukanych
uroczystości arturiańskich urządzonych w 1493 r. w zamku Sandricourt koło
Pontoise'7.
Splendor ceremonii arturiańskich był tak oszałamiający, że starano się im
nadać trwałą formę. To właśnie skłoniło króla Edwarda I (1272-1307),
miłośnika legend o królu Arturze, do urządzania "Okrągłych Stołów" w pod-
bitych krajach. W taki sposób fetowano podbój Walii w 1284 r. w Nevin koło
Snowdon. Podobnie zorganizowano Okrągły Stół w Falkir (w Szkocji)
w 1302 r. na pamiątkę zwycięstwa króla nad Szkotami, jakie odniósł cztery
lata wcześniej13 * * * 17 18. Tym samym Okrągłe Stoły przekształciły się w instrument
królewskiej propagandy, bo władca podkreślał w nich swoją rolę zwycięzcy
(król Artur był symbolem rycerskości, ale nade wszystko rycerskiego
zwycięstwa). W kilka dziesięcioleci później arturiańskie turnieje osiągnęły
zenit za panowania Edwarda III (1327-1377), który w dodatku uważał się za
ostatniego prawdziwego rycerza. Nasilenie (po 1340 r.) uroczystości Okrą-
głego Stołu na królewskim dworze w Windsorze doprowadziło w 1344 r. do
przysięgi króla złożonej w obecności rycerzy z Burgundii, Niemiec, Szkocji
i Walii: "dummodosibifacultasarriideatmensamrotundamincipereteodem
modo et statu quo eam dimisit dominus Arthurus, quondam rex Angliae,
silicet ad numerum trecentorum militum, et eam foveret et manuteneret pro
viribus numerum semper augendo". Podobną przysięgę złożyli uczestnicy
uroczystości. Jest to tym bardziej zdumiewające, że w tym czasie rola ciężko
zbrojnego rycerstwa z wolna, ale nieuchronnie malała. Dla spełnienia swej
13 J. Heisten Historia literatury włoskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s. 10.
Loomis, op. cit., s. 80.
I; Hirsch, op. cit., s. 13.
’ R. S. Loomis Arthurian lnfluences on Sport and Spectacle, (w:) Arthurian Literaturę in the Middle Ages. A Col-
laboratweHiston/, wyd. R. S. Loomis, Oxford 1974, s. 554.
17 Ibidem, s. 557.
1,1 Stromer, op. cit., s. 958
A. of Murimuth Continuatio Chronicarum, wyd. E. M. Thompson, London 1889, s. 155, cyt. za Looniis
Chimlric and Dramatic..., s. 82.
18
Paszkiewicz Dotyczy to także romansów arturiańskich, gdyż przygody towarzyszy
Okrągłego Stołu były nadzwyczaj popularne wśród włoskiego rycerstwa1 .
Nic więc dziwnego, że znalazły szybko odbicie w codziennym życiu tej klasy
społecznej; wiadomo, że w latach 1194 - 1203 zawiązało się towarzystwo
Okrągłego Stołu w północnej Italii ! Z kolei w Anglii pierwsza zapisana
wzmianka o tabula rotunda pochodzi z 1232 r., kiedy turnieje te obłożone
zostały zakazem przez Parlament ! W roku 1252 - według Mateusza z Paryża
- angielscy i obcy rycerze spotykali się opodal opactwa Waldom, aby wziąć
udział w turnieju zwanym mensa rotunda"! Bardzo często, jak w przypadku
Okrągłego Stołu urządzonego w zamku Kenilworth w środkowej Anglii
przez Rogera Mortimer, bliskiego towarzysza króla Edwarda I, w którym
brało udział stu rycerzy i sto dam, uczestnicy występowali w przebraniach
różnych bohaterów legendy arturiańskiej, jak Sir Lancelot, Tristan, Król
Palamedes, Sir Gawain, etc. Jeżeli wierzyć Heraldowi z Orleanu, blisko 2000
osób uczestniczyć miało w jednej z ostatnich niesłychanie wyszukanych
uroczystości arturiańskich urządzonych w 1493 r. w zamku Sandricourt koło
Pontoise'7.
Splendor ceremonii arturiańskich był tak oszałamiający, że starano się im
nadać trwałą formę. To właśnie skłoniło króla Edwarda I (1272-1307),
miłośnika legend o królu Arturze, do urządzania "Okrągłych Stołów" w pod-
bitych krajach. W taki sposób fetowano podbój Walii w 1284 r. w Nevin koło
Snowdon. Podobnie zorganizowano Okrągły Stół w Falkir (w Szkocji)
w 1302 r. na pamiątkę zwycięstwa króla nad Szkotami, jakie odniósł cztery
lata wcześniej13 * * * 17 18. Tym samym Okrągłe Stoły przekształciły się w instrument
królewskiej propagandy, bo władca podkreślał w nich swoją rolę zwycięzcy
(król Artur był symbolem rycerskości, ale nade wszystko rycerskiego
zwycięstwa). W kilka dziesięcioleci później arturiańskie turnieje osiągnęły
zenit za panowania Edwarda III (1327-1377), który w dodatku uważał się za
ostatniego prawdziwego rycerza. Nasilenie (po 1340 r.) uroczystości Okrą-
głego Stołu na królewskim dworze w Windsorze doprowadziło w 1344 r. do
przysięgi króla złożonej w obecności rycerzy z Burgundii, Niemiec, Szkocji
i Walii: "dummodosibifacultasarriideatmensamrotundamincipereteodem
modo et statu quo eam dimisit dominus Arthurus, quondam rex Angliae,
silicet ad numerum trecentorum militum, et eam foveret et manuteneret pro
viribus numerum semper augendo". Podobną przysięgę złożyli uczestnicy
uroczystości. Jest to tym bardziej zdumiewające, że w tym czasie rola ciężko
zbrojnego rycerstwa z wolna, ale nieuchronnie malała. Dla spełnienia swej
13 J. Heisten Historia literatury włoskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s. 10.
Loomis, op. cit., s. 80.
I; Hirsch, op. cit., s. 13.
’ R. S. Loomis Arthurian lnfluences on Sport and Spectacle, (w:) Arthurian Literaturę in the Middle Ages. A Col-
laboratweHiston/, wyd. R. S. Loomis, Oxford 1974, s. 554.
17 Ibidem, s. 557.
1,1 Stromer, op. cit., s. 958
A. of Murimuth Continuatio Chronicarum, wyd. E. M. Thompson, London 1889, s. 155, cyt. za Looniis
Chimlric and Dramatic..., s. 82.
18