DOI Artikel:
Poksińska, Maria: Badania nad rekonstrukcją kolorysryki renesansowego pieca w Dworze Artusa w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0204
Maria skrzyżowaniu fug umieszczono gliniane maseczki i rozety. Zanim podjęto
Poksińska badania laboratoryjne, panowało przekonanie że wobec bogactwa form i ko-
lorów kafli, elementy te miały barwę neutralną'5. Po usunięciu przemalowań
stwierdzono występowanie polichromii o barwach błękitu, czerwieni
cynobrowej i bieli, uzupełnionych obfitymi złoceniami. Odpowiadało to
kolorystyce cokołu, choć technika malarska i dobór pigmentów był w obu
przypadkach nieco inny. W cokole tła malowano błękitem (azuryt),
natomiast w listwach tła prawdopodobnie pozostawiono białe,
wykorzystując barwę zaprawy kredowo-klejowej, a błękit (smalta) służył
tam do podkreślenia motywów roślinnych ornamentu. Być może,
opracowania malarskie na kamieniu i na glinie wykonały dwa różne
warsztaty. Całość utrzymano jednak w tej samej gamie kolorystycznej.
Nieco odmiennie wygląda sprawa polichromii zwieńczenia. Użycie
dwóch odmiennych technik malarskich, pokrywania powierzchni glazurą
(na gorąco) i malowanie farbami o spoiwie organicznym, wyróżnia badaną
ceramiczną płycinę z herbem Gdańska od opisanych wyżej elementów
kamiennych i glinianych. O kolorystyce zdecydowała tu treść
przedstawienia. Białe krzyże (glazura) na tle czerwonej tarczy herbu
Gdańska (minia), podkreślonej białą bordiurą (biel ołowiana). Pozostałą
powierzchnię zwieńczenia pokryto zieloną glazurą, podkreślając złoceniami
głowy delfinów i koronę w herbie. Użycie minii w tle herbu, podobnie jak
i złocenia, miały prawdopodobnie na celu podkreślenie tego fragmentu
płyciny. Uzyskano to także przez zestawienie powierzchni matowych i bły-
szczących. Efekty takie stosowano często w pracach pozłotniczych, stosując
w tym samym dziele złocenia "matowe" i "na wysoki połysk".
O wrażeniu, jakie na odwiedzających Dwór Artusa wywierał ten
wyjątkowy piec, decydowało przede wszystkim bogactwo programu
ikonograficznego i kolorystyka glazurowanych kafli. Omówienie tego
tematu wykracza jednak poza ramy niniejszego artykułu.
Na podstawie zebranego materiału można uznać, że piec był bogatym ak-
centem kolorystycznym wnętrza Dworu. Powierzchnia jego bryły zaprojek-
towana została z dużą konsekwencją, a jednocześnie dobrą znajomością
warsztatu malarskiego.
Brak opracowańna temat pieców, w których występowałaby polichromia .
oparta na spoiwach organicznych uniemożliwia porównanie obiektu z Dwo-
ru Artusa z innymi. Być może, przyszłe badania archeologiczne
dostarcząmateriału porównawczego dla interpretacji tego wyjątkowego
zabytku w aspekcie historycznym i technologicznym polichromii.
' jednolitą barwę nadał też listwom w swoim projekcie rekonstrukcji kolorystycznej pieca w 1971 r. inż.
arch. K. Macur. Także odnalezione listwy ceramiczne z XIX w., stylizowane na listwy oryginalne były pokryte
monochromatycznie farbą ugroworóżową.
Zdjęcia wykonali: Z. Augustyniak-2,3; R. Petrajtis (rep.) -1; A. Skowroński - 4-8.
Poksińska badania laboratoryjne, panowało przekonanie że wobec bogactwa form i ko-
lorów kafli, elementy te miały barwę neutralną'5. Po usunięciu przemalowań
stwierdzono występowanie polichromii o barwach błękitu, czerwieni
cynobrowej i bieli, uzupełnionych obfitymi złoceniami. Odpowiadało to
kolorystyce cokołu, choć technika malarska i dobór pigmentów był w obu
przypadkach nieco inny. W cokole tła malowano błękitem (azuryt),
natomiast w listwach tła prawdopodobnie pozostawiono białe,
wykorzystując barwę zaprawy kredowo-klejowej, a błękit (smalta) służył
tam do podkreślenia motywów roślinnych ornamentu. Być może,
opracowania malarskie na kamieniu i na glinie wykonały dwa różne
warsztaty. Całość utrzymano jednak w tej samej gamie kolorystycznej.
Nieco odmiennie wygląda sprawa polichromii zwieńczenia. Użycie
dwóch odmiennych technik malarskich, pokrywania powierzchni glazurą
(na gorąco) i malowanie farbami o spoiwie organicznym, wyróżnia badaną
ceramiczną płycinę z herbem Gdańska od opisanych wyżej elementów
kamiennych i glinianych. O kolorystyce zdecydowała tu treść
przedstawienia. Białe krzyże (glazura) na tle czerwonej tarczy herbu
Gdańska (minia), podkreślonej białą bordiurą (biel ołowiana). Pozostałą
powierzchnię zwieńczenia pokryto zieloną glazurą, podkreślając złoceniami
głowy delfinów i koronę w herbie. Użycie minii w tle herbu, podobnie jak
i złocenia, miały prawdopodobnie na celu podkreślenie tego fragmentu
płyciny. Uzyskano to także przez zestawienie powierzchni matowych i bły-
szczących. Efekty takie stosowano często w pracach pozłotniczych, stosując
w tym samym dziele złocenia "matowe" i "na wysoki połysk".
O wrażeniu, jakie na odwiedzających Dwór Artusa wywierał ten
wyjątkowy piec, decydowało przede wszystkim bogactwo programu
ikonograficznego i kolorystyka glazurowanych kafli. Omówienie tego
tematu wykracza jednak poza ramy niniejszego artykułu.
Na podstawie zebranego materiału można uznać, że piec był bogatym ak-
centem kolorystycznym wnętrza Dworu. Powierzchnia jego bryły zaprojek-
towana została z dużą konsekwencją, a jednocześnie dobrą znajomością
warsztatu malarskiego.
Brak opracowańna temat pieców, w których występowałaby polichromia .
oparta na spoiwach organicznych uniemożliwia porównanie obiektu z Dwo-
ru Artusa z innymi. Być może, przyszłe badania archeologiczne
dostarcząmateriału porównawczego dla interpretacji tego wyjątkowego
zabytku w aspekcie historycznym i technologicznym polichromii.
' jednolitą barwę nadał też listwom w swoim projekcie rekonstrukcji kolorystycznej pieca w 1971 r. inż.
arch. K. Macur. Także odnalezione listwy ceramiczne z XIX w., stylizowane na listwy oryginalne były pokryte
monochromatycznie farbą ugroworóżową.
Zdjęcia wykonali: Z. Augustyniak-2,3; R. Petrajtis (rep.) -1; A. Skowroński - 4-8.