DOI Artikel:
Gajewski, Jacek: Cztery figury w kościele św. Barbary w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0431
CZTERY FIGURY W KOŚCIELE ŚW. BARBARY W KRAKOWIE
427
dzenia ostatniej modernizacji wyposażenia kościoła na kilka lat przed kasatą
jezuitów* * * 4.
2. Cechy stylistyczno-formalne tych czterech figur nie pozwalają jednak
łączyć ich powstania z modernizacją wnętrza kościoła w latach 1764-1767.
Wskazują one natomiast, że figury musiały powstać znacznie wcześniej,
a mianowicie w trzecim dziesięcioleciu XVIII wieku. Należy zatem uznać,
iż włączono je wtórnie w struktury obu wymienionych wyżej ołtarzy.
W trzecim dziesięcioleciu XVIII wieku przeprowadzono w kościele prace
modernizacyjne, które swoim zasięgiem objęły część wyposażenia wnętrza,
w tym także dekorację ołtarza głównego (nb. powstałego w 1681 r. i dwu-
krotnie przerabianego w XVIII wieku), w którego strukturze umieszczono
wykonaną w 1721 r. przez rzeźbiarza jezuitę Dawida Heela płaskorzeźbę
przedstawiającą Matkę Boską ze św. Janem Ewangelistą i św. Marią Magda-
leną5, harmonijnie skomponowaną z późnogotyckim krucyfiksem datowanym
na drugie dziesięciolecie XV wieku6. Dodajmy na marginesie, że zasługą
Heela było nie tylko (i może nawet: nie tyle) powiązanie kompozycyjne
sceny rozgrywającej się pod krzyżem z późnogotyckim krucyfiksem, ale także
wysokie wartości formalne samego reliefu, budującego w płaskiej rzeźbie
znakomicie łudzącą oko i wyobraźnię iluzję przestrzeni7.
3. Wydaje się, że prace nad częściową modernizacją wnętrza, podjęte
w początku lat dwudziestych XVIII wieku mogły mieć związek z ożywieniem
się tendencji mistycznych i m.in. nasileniem kultu Serca Jezusowego.
Towarzyszące temu wysiłki o oficjalne uznanie kultu przez Kościół znalazły
swój wyraz w wystąpieniach w 1726 r. strony polskiej do Stolicy Apostol-
z datowaniem na r. 1930 i błędnym ustaleniem autorstwa Ignacego Sikory, wykonawcy, 1930-
1931, nastawy ołtarza, w którym umieszczono obraz Matki Boskiej Jurowickiej; zob. Pa-
sz e n d a, Kościół, s. 170, gdzie informacja o wykonaniu w !. 1930-1931 tylko nastawy
ołtarzowej.
4 P a s z e n d a, Barokowa, s. 246; tenże, Kościół, passim.
5 Ks. B. N a t o ń s k i, Heel Dawid, w: Polski słownik biograficzny, t. IX, Wrocław-
Warszawa-Kraków 1960-1961, s. 335; J. Poplatek, J. Paszenda, Heel Dawid,
w: Słownik artystów jezuitów, Kraków 1972, s. 123; M. Karpowicz, Uwagi o przemia-
nach malarstwa i rzeźby polskiej w latach 1711-1740, w: Sztuka 1 poł. XVII1 wieku. Warszawa
1981, s. 105; tenże, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985, s. 25; zob. też: Pa-
szenda, Kościół, s. 135, 222-223.
6 P. P a 1 a m a r z, Krucyfiks w kościele św. Barbary w Krakowie, „Biuletyn Historii
Sztuki” 37(1975), nr 2, s. 142-147; Katalog, s. 99, fig. 509; Paszenda, Kościół, s. 220-
222.
7 Por. m.in.; Karpowicz, Uwagi, s. 105; tenże, Sztuka, s. 25.
427
dzenia ostatniej modernizacji wyposażenia kościoła na kilka lat przed kasatą
jezuitów* * * 4.
2. Cechy stylistyczno-formalne tych czterech figur nie pozwalają jednak
łączyć ich powstania z modernizacją wnętrza kościoła w latach 1764-1767.
Wskazują one natomiast, że figury musiały powstać znacznie wcześniej,
a mianowicie w trzecim dziesięcioleciu XVIII wieku. Należy zatem uznać,
iż włączono je wtórnie w struktury obu wymienionych wyżej ołtarzy.
W trzecim dziesięcioleciu XVIII wieku przeprowadzono w kościele prace
modernizacyjne, które swoim zasięgiem objęły część wyposażenia wnętrza,
w tym także dekorację ołtarza głównego (nb. powstałego w 1681 r. i dwu-
krotnie przerabianego w XVIII wieku), w którego strukturze umieszczono
wykonaną w 1721 r. przez rzeźbiarza jezuitę Dawida Heela płaskorzeźbę
przedstawiającą Matkę Boską ze św. Janem Ewangelistą i św. Marią Magda-
leną5, harmonijnie skomponowaną z późnogotyckim krucyfiksem datowanym
na drugie dziesięciolecie XV wieku6. Dodajmy na marginesie, że zasługą
Heela było nie tylko (i może nawet: nie tyle) powiązanie kompozycyjne
sceny rozgrywającej się pod krzyżem z późnogotyckim krucyfiksem, ale także
wysokie wartości formalne samego reliefu, budującego w płaskiej rzeźbie
znakomicie łudzącą oko i wyobraźnię iluzję przestrzeni7.
3. Wydaje się, że prace nad częściową modernizacją wnętrza, podjęte
w początku lat dwudziestych XVIII wieku mogły mieć związek z ożywieniem
się tendencji mistycznych i m.in. nasileniem kultu Serca Jezusowego.
Towarzyszące temu wysiłki o oficjalne uznanie kultu przez Kościół znalazły
swój wyraz w wystąpieniach w 1726 r. strony polskiej do Stolicy Apostol-
z datowaniem na r. 1930 i błędnym ustaleniem autorstwa Ignacego Sikory, wykonawcy, 1930-
1931, nastawy ołtarza, w którym umieszczono obraz Matki Boskiej Jurowickiej; zob. Pa-
sz e n d a, Kościół, s. 170, gdzie informacja o wykonaniu w !. 1930-1931 tylko nastawy
ołtarzowej.
4 P a s z e n d a, Barokowa, s. 246; tenże, Kościół, passim.
5 Ks. B. N a t o ń s k i, Heel Dawid, w: Polski słownik biograficzny, t. IX, Wrocław-
Warszawa-Kraków 1960-1961, s. 335; J. Poplatek, J. Paszenda, Heel Dawid,
w: Słownik artystów jezuitów, Kraków 1972, s. 123; M. Karpowicz, Uwagi o przemia-
nach malarstwa i rzeźby polskiej w latach 1711-1740, w: Sztuka 1 poł. XVII1 wieku. Warszawa
1981, s. 105; tenże, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985, s. 25; zob. też: Pa-
szenda, Kościół, s. 135, 222-223.
6 P. P a 1 a m a r z, Krucyfiks w kościele św. Barbary w Krakowie, „Biuletyn Historii
Sztuki” 37(1975), nr 2, s. 142-147; Katalog, s. 99, fig. 509; Paszenda, Kościół, s. 220-
222.
7 Por. m.in.; Karpowicz, Uwagi, s. 105; tenże, Sztuka, s. 25.