Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (52.2004)

GOTYCKA PIETA W ŁASZEW1E KOŁO WIELUNIA

217

Łaszew pozostawał w rękach dziedziców aż do wybuchu II wojny świa-
towej. Ostatnimi dziedzicami majątku w Łaszewie byli: Lubiński, zmarły
w 1938 r., i Kasiński, zmarły w 1939 r.
Parafia w'Łaszewie istniała do 1818 r.13, kiedy to na skutek reorganizacji
diecezji i została przyłączona do parafii Mierzyce jako filia. Wraz z parafią
Mierzyce stanowiła odtąd terytorium diecezji włocławskiej, aż do r. 1925,
kiedy ponowna reorganizacja diecezji wcieliła parafię Mierzyce do diecezji
częstochowskiej. 16 lutego 1991 r. biskup częstochowski Stanisław Nowak
erygował tutaj ponownie parafię.

I. PRÓBA REKONSTRUKCJI DZIEJÓW PIETY
W ŁASZEWIE

Zaginione kroniki parafialne oraz brak źródeł archiwalnych nie pozwalają
odtworzyć dziejów rzeźby w Łaszewie. Pojedyncze, nieliczne fakty stawiają
dociekania raczej w rzędzie hipotez niż prawdy historycznej.
Analiza formalno-ideowa pozwala określić czas powstania Piety Łaszew-
skiej na ok. 1430 r. i zaliczyć ją do rzeźb stylu Pięknych Madonn (il. 2).
Analizując wysokie walory artystyczne rzeźby, możemy ją porównać z naj-
piękniejszymi dziełami snycerki gotyckiej tego okresu.
Nie można jednoznacznie określić, w jakim warsztacie powstała, choć
bliskość Śląska wskazuje, że prawdopodobnie w warsztatach tego regionu.
Wrocławska rzeźba promieniowała bowiem na cały Śląsk, a ziemia wieluńska
graniczyła ze Śląskiem. Można też szukać warsztatu rzeźbiarskiego w samym
Wieluniu.
Bez jasnej odpowiedzi pozostanie też pytanie, czy została zrobiona z myś-
lą o przeznaczeniu jej do Łaszewa, czy trafiła tutaj przypadkowo, z innego
kościoła.
Powstanie parafii na przełomie XIV i XV w. sugeruje, że od początku
istnienia kościoła w Łaszewie była tutaj Pieta. Obecny kościół, zbudowany
w XVI w., powstał na miejscu starego, fundowanego przez biskupów gnieź-
nieńskich. Została do niego przeniesiona rzeźba i wstawiona w ołtarz główny,
którego konstrukcja wskazuje, że był zrobiony z myślą o umieszczeniu tutaj
Piety. Między dwiema kolumienkami, zdobionymi motywem winorośli i za-

i?

LB, t. II, s. 129.