DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Moryc, Cyprian: Zespół posągów na fasadzie kościoła św. Bernardyna ze Sieny w Krakowie: analiza i próba identyfikacji ikonograficznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0523
KOMUNIKATY
519
a którą można by nazwać Vita Contemplativa: trwanie na modlitwie, doskonalenie
wewnętrzne i upodobanie w pustelniczych praktykach [,..]”56.
5. Warta - kościół Wniebowzięcia NMP - chór zakonny
Późnobarokowe obrazy, malowane bezpośrednio na zapieckach law liturgicznych,
prezentują wizerunki świętych w półpostaci, w schematycznych układach, z czytelny-
mi atrybutami indywidualnymi i podpisami. W ławie północnej występują podobizny
Jezusa i Maryi oraz świętych zakonników: Dominika, Bonawentury, Bernardyna,
Rafała z Proszowic, Szymona i Dydaka. Ławę południową zdobią wyobrażenia Fran-
ciszka, Jana Kapistrana, Władysława z Gielniowa, Paschalisa oraz świątobliwego
Melchizedeka, otaczanego tu lokalnym kultem57.
PODSUMOWANIE
Przedstawiony powyżej materiał, nie wyczerpując zagadnienia, upoważnia do po-
stawienia tezy o istnieniu w sztuce bernardyńskiej utrwalonego kanonu ikonograficz-
nego. Do jego istotnych cech należy nieustanne odwoływanie się do tematyki fran-
ciszkańskiej, polegające na przywoływaniu najwybitniejszych przedstawicieli nurtu
obserwanckiego. Charakterystyczne jest powracanie do tej samej, ustalonej grupy
postaci oraz częste zestawianie świętych w pary. Czytelna jest również hierarchiczna
gradacja przywoływanych świętych. Miejsca honorowe przyznawane są „kolumnom
obserwancji”, Franciszkowi i Antoniemu, członkom hierarchii kościelnej, Bonawentu-
rze i Ludwikowi, oraz reformatorom, Bernardynowi i Janowi Kapistranowi. Ich wize-
runki pojawiają się najczęściej w nastawach głównych ołtarzy, w prezbiteriach,
na kolumnach placów rajskich. Stanowią oni reprezentacyjny wizerunek całego zako-
nu. Miejsca dalsze przysługują wyniesionym na ołtarze bernardynom: Janowi z Dukli,
Szymonowi z Lipnicy, Władysławowi z Gielniowa i Rafałowi z Proszowic. Model
ten tworzył rodzaj mało rygorystycznego, ale ulubionego klucza ikonograficznego,
którym posługiwano się dla promowania myśli franciszkańskiej wśród wiernych.
Odstępstwa od prezentowanego kanonu nie były wielkie i polegały na zamianie par
oraz hierarchicznej kolejności przyznawanych miejsc, np. w przypadku sanktuarium
danego świętego, lub wprowadzaniu nowych postaci, np. św. Klary, Dydaka z Alkali,
Piotra z Alkantary. Zjawisko to można odnieść w całej pełni do fasady krakowskiej.
Uprzywilejowane miejsca przyznano tu świętym Bonawenturze i Ludwikowi, następ-
ne - Franciszkowi i Antoniemu, Janowi Kapistranowi i Szymonowi z Lipnicy, który
tym razem zajmuje bardziej eksponowane miejsce św. Bernardyna. Tę zamianę
miejsc podyktował zapewne lokalny kult, szczególnie rozbudowany wokół grobu
i studni Błogosławionego58. Sieneńczykowi, jako patronowi kościoła, przyznano
56 Tamże, s. 168.
57 K. Grudzińsk i, Klasztor oo. Bernardynów w Warcie, Kraków 1955, mps
APBK. bez sygn., passim.
58 Starania o jego beatyfikację zbiegły się czasowo z powstaniem fasady.
519
a którą można by nazwać Vita Contemplativa: trwanie na modlitwie, doskonalenie
wewnętrzne i upodobanie w pustelniczych praktykach [,..]”56.
5. Warta - kościół Wniebowzięcia NMP - chór zakonny
Późnobarokowe obrazy, malowane bezpośrednio na zapieckach law liturgicznych,
prezentują wizerunki świętych w półpostaci, w schematycznych układach, z czytelny-
mi atrybutami indywidualnymi i podpisami. W ławie północnej występują podobizny
Jezusa i Maryi oraz świętych zakonników: Dominika, Bonawentury, Bernardyna,
Rafała z Proszowic, Szymona i Dydaka. Ławę południową zdobią wyobrażenia Fran-
ciszka, Jana Kapistrana, Władysława z Gielniowa, Paschalisa oraz świątobliwego
Melchizedeka, otaczanego tu lokalnym kultem57.
PODSUMOWANIE
Przedstawiony powyżej materiał, nie wyczerpując zagadnienia, upoważnia do po-
stawienia tezy o istnieniu w sztuce bernardyńskiej utrwalonego kanonu ikonograficz-
nego. Do jego istotnych cech należy nieustanne odwoływanie się do tematyki fran-
ciszkańskiej, polegające na przywoływaniu najwybitniejszych przedstawicieli nurtu
obserwanckiego. Charakterystyczne jest powracanie do tej samej, ustalonej grupy
postaci oraz częste zestawianie świętych w pary. Czytelna jest również hierarchiczna
gradacja przywoływanych świętych. Miejsca honorowe przyznawane są „kolumnom
obserwancji”, Franciszkowi i Antoniemu, członkom hierarchii kościelnej, Bonawentu-
rze i Ludwikowi, oraz reformatorom, Bernardynowi i Janowi Kapistranowi. Ich wize-
runki pojawiają się najczęściej w nastawach głównych ołtarzy, w prezbiteriach,
na kolumnach placów rajskich. Stanowią oni reprezentacyjny wizerunek całego zako-
nu. Miejsca dalsze przysługują wyniesionym na ołtarze bernardynom: Janowi z Dukli,
Szymonowi z Lipnicy, Władysławowi z Gielniowa i Rafałowi z Proszowic. Model
ten tworzył rodzaj mało rygorystycznego, ale ulubionego klucza ikonograficznego,
którym posługiwano się dla promowania myśli franciszkańskiej wśród wiernych.
Odstępstwa od prezentowanego kanonu nie były wielkie i polegały na zamianie par
oraz hierarchicznej kolejności przyznawanych miejsc, np. w przypadku sanktuarium
danego świętego, lub wprowadzaniu nowych postaci, np. św. Klary, Dydaka z Alkali,
Piotra z Alkantary. Zjawisko to można odnieść w całej pełni do fasady krakowskiej.
Uprzywilejowane miejsca przyznano tu świętym Bonawenturze i Ludwikowi, następ-
ne - Franciszkowi i Antoniemu, Janowi Kapistranowi i Szymonowi z Lipnicy, który
tym razem zajmuje bardziej eksponowane miejsce św. Bernardyna. Tę zamianę
miejsc podyktował zapewne lokalny kult, szczególnie rozbudowany wokół grobu
i studni Błogosławionego58. Sieneńczykowi, jako patronowi kościoła, przyznano
56 Tamże, s. 168.
57 K. Grudzińsk i, Klasztor oo. Bernardynów w Warcie, Kraków 1955, mps
APBK. bez sygn., passim.
58 Starania o jego beatyfikację zbiegły się czasowo z powstaniem fasady.