DOI issue:
Artikuly
DOI article:Mazurczak, Urszula M.: Metafory ciała: głowa-twarz na wybranych przykładach malarstwa Duccia i Giotta
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37085#0070
68
URSZULA MAŁGORZATA MAZURCZAK
Obok niego zjawia się apostoł, który w swoich rysach twarzy ustalonych już
w ikonografii, przypomina św. Pawła, pomimo że nie mógł on uczestniczyć
w tym zdarzeniu. Dalej pojawia się młoda postać św. Jana, obok zaś jest,
być może, św. Andrzej.
Zatem ta uporządkowana grupa jedenastu mężczyzn, pośród których nie
ma Judasza, o zróżnicowanych twarzach, podporządkowana jest określonej
idei. Nie jest próbą historycznej rejestracji zdarzenia. Nawiązanie do indywi-
dualizaęji twarzy, adekwatnych do ikonografii przyjętej już w sztuce, jest
celowe, bowiem oprócz zgodności z ewangelicznym opisem ma wprowadzić
głębszy sens.
W grupie ludzi wychodzących naprzeciw Chrystusowi są mężczyźni o wy-
sokiej posturze fizycznej, semickich rysach twarzy, zakrytych kippą głowach,
co wskazuje na przedstawicieli synagogi. Są tutaj rzymianie w charakterys-
tycznych ubiorach i płaszczach spiętych na ramieniu, są także chłopcy i mło-
dzieńcy z gałązkami oliwnymi. W grupie poza murem jest także kobieta. Te
zindywidualizowane ludzkie twarze wkomponowane zostały - w określone
miejsca w przestrzeni wyznaczonej podwójnym ciągiem murów oraz fragmen-
tem architektury baptysterium San Giovanni w Sienie. Brama jest zdominowa-
na judejczykami i rzymianami. Skrawek przestrzeni pomiędzy murami ukazuje
trzecią odmienną w fizjonomii grupę, to być może sieneńczycy. Znane były
w Sienie, podobnie jak i w wielu innych miastach Europy, liturgiczne dramy,
zwłaszcza te odgrywane w czasie Niedzieli Palmowej. Głowy, czaszki, twarze
ludzkie zdają się być różne w zależności od typu ukazywanych zdarzeń,
związane są z miejscem w przestrzeni obrazu.
W Obmyciu stóp apostołom artysta zadbał najpierw o jasny przekaz ogól-
nej kompozycji, np. uderzająca jest tutaj optyka ścieśnionych głów. Dwaj
apostołowie siedzą na ławie, zdejmując sandały eksponują stopy. Za nimi trzy
głowy stojących apostołów, dotykające się czołami. Mają identyczne wydatne
nosy, wydłużone oczy o czarnych źrenicach kontrastujących z białkami oczu.
Malarz oddał cechy etniczne grupy apostołów, indywidualizując konkretne
twarze. Tę różnicę podkreślają uczesania, brody. Artysta komponuje grupę
postaci: trzy w centrum, skupione na wewnętrznym dialogu, wyrażają zadzi-
wienie, niedowierzanie, wręcz tajemnicę, co podkreślają gesty. Dwaj dotykają
warg, co jest znanym gestem w sztuce, oddającym milczenie i tajemnicę.
Artysta usytuował po bokach po dwie postaci patrzące na Chrystusa. Mistrz
obmywa nogi Piotrowi, który wykonuje gest zdumienia.
Ogromne znaczenie ikonicznego przekazu mają głowy okolone nimbami.
Św. Piotr oraz apostołowie stojący poza ławą, to ci, którzy zostali już obmy-
ci. Dwaj uczniowie, którzy zdejmują sandały, oczekują obmycia, nie mają
URSZULA MAŁGORZATA MAZURCZAK
Obok niego zjawia się apostoł, który w swoich rysach twarzy ustalonych już
w ikonografii, przypomina św. Pawła, pomimo że nie mógł on uczestniczyć
w tym zdarzeniu. Dalej pojawia się młoda postać św. Jana, obok zaś jest,
być może, św. Andrzej.
Zatem ta uporządkowana grupa jedenastu mężczyzn, pośród których nie
ma Judasza, o zróżnicowanych twarzach, podporządkowana jest określonej
idei. Nie jest próbą historycznej rejestracji zdarzenia. Nawiązanie do indywi-
dualizaęji twarzy, adekwatnych do ikonografii przyjętej już w sztuce, jest
celowe, bowiem oprócz zgodności z ewangelicznym opisem ma wprowadzić
głębszy sens.
W grupie ludzi wychodzących naprzeciw Chrystusowi są mężczyźni o wy-
sokiej posturze fizycznej, semickich rysach twarzy, zakrytych kippą głowach,
co wskazuje na przedstawicieli synagogi. Są tutaj rzymianie w charakterys-
tycznych ubiorach i płaszczach spiętych na ramieniu, są także chłopcy i mło-
dzieńcy z gałązkami oliwnymi. W grupie poza murem jest także kobieta. Te
zindywidualizowane ludzkie twarze wkomponowane zostały - w określone
miejsca w przestrzeni wyznaczonej podwójnym ciągiem murów oraz fragmen-
tem architektury baptysterium San Giovanni w Sienie. Brama jest zdominowa-
na judejczykami i rzymianami. Skrawek przestrzeni pomiędzy murami ukazuje
trzecią odmienną w fizjonomii grupę, to być może sieneńczycy. Znane były
w Sienie, podobnie jak i w wielu innych miastach Europy, liturgiczne dramy,
zwłaszcza te odgrywane w czasie Niedzieli Palmowej. Głowy, czaszki, twarze
ludzkie zdają się być różne w zależności od typu ukazywanych zdarzeń,
związane są z miejscem w przestrzeni obrazu.
W Obmyciu stóp apostołom artysta zadbał najpierw o jasny przekaz ogól-
nej kompozycji, np. uderzająca jest tutaj optyka ścieśnionych głów. Dwaj
apostołowie siedzą na ławie, zdejmując sandały eksponują stopy. Za nimi trzy
głowy stojących apostołów, dotykające się czołami. Mają identyczne wydatne
nosy, wydłużone oczy o czarnych źrenicach kontrastujących z białkami oczu.
Malarz oddał cechy etniczne grupy apostołów, indywidualizując konkretne
twarze. Tę różnicę podkreślają uczesania, brody. Artysta komponuje grupę
postaci: trzy w centrum, skupione na wewnętrznym dialogu, wyrażają zadzi-
wienie, niedowierzanie, wręcz tajemnicę, co podkreślają gesty. Dwaj dotykają
warg, co jest znanym gestem w sztuce, oddającym milczenie i tajemnicę.
Artysta usytuował po bokach po dwie postaci patrzące na Chrystusa. Mistrz
obmywa nogi Piotrowi, który wykonuje gest zdumienia.
Ogromne znaczenie ikonicznego przekazu mają głowy okolone nimbami.
Św. Piotr oraz apostołowie stojący poza ławą, to ci, którzy zostali już obmy-
ci. Dwaj uczniowie, którzy zdejmują sandały, oczekują obmycia, nie mają