DOI issue:
Artikuly
DOI article:Przylicki, Krzysztof: Kordegarda małp: prezentacja motywu na przykładzie obrazu flamandzkiego ze zbiorów artystycznych Instytutu Historii Sztuki KUL
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37085#0181
KORDEGARDA MAŁP
179
O Q
cią żądza upolowania myszy . Teniers zestawiając kocura z nie mniej próż-
nymi od niego małpami wyraził bodaj przekonanie, że małpy w swych zacho-
waniach - mimo fizjonomicznego podobieństwa do homo sapiens - bliższe
są kotom, niż ludziom. W tym kontekście można przywołać też emblemat
ukazujący małpę w królewskim stroju, którego lemma głosi, że w cokolwiek
by się małpa ubrała, to i tak pozostanie tylko małpą. Zdaje się on stano-
wić bezpośrednie nawiązanie do ukutej przez Erazma z Rotterdamu (1469-
1536) sentencji: „Simia, Simia est, etiamsi aurea gestet Insignia” {Adagia
1.07.11)40.
Pozostając w tematyce małp nie sposób nie wspomnieć na koniec o dato-
wanym na wczesne lata czterdzieste cyklu graficznym, zatytułowanym wy-
mownie Het Apenspeel in de Werelt, na który składa się sześć sztychów
według rysunków Teniersa wykonanych przez Coryna Boela (1620-1668)41.
Grafiki ukazują małpią wizytę u lekarza, palenie fajek, grę w karty i w trick-
-tracka, muzykowanie i spożywanie ostryg . Duży zespół prac o podobnej
tematyce znajduje się w Prado, m.in. wspomniana już Szkoła małp, a także
Małpy w winiarni, Bankiet małp, Małpy pijące i palące oraz ukazane w swo-
ich pracowniach Małpa malarz i Małpa rzeźbiarz^.
Zwłaszcza ostatnie dwa obrazy wymagają krótkiego komentarza. Chodzi
o przedstawienia ukazanych przy pracy małpy malarza i małpy rzeźbiarza. Ich
atelier wypełnione są klasycznymi dziełami sztuki, na podstawie których
małpi artyści tworzą nowe dzieła, nie bacząc przy tym na rozwój indywidual-
nego stylu i zaniedbując studia z natury. Obrazy te wyrażają w zawoalowany
sposób krytykę ówczesnych tendencji akademickich w sztuce, ale jednocześ-
nie trawestują przewrotnie starożytny topos zawarty w słowach ars simia
naturae - sztuka małpą natury44.
39
Tamże, s. 38, poz. 6; por.: Dittrich, Dittrich, Lexikon der Tiersymbole,
s. 254; Emblemata. Handbuch zur Sinnbildkunst des XVI. und XVII. Jahrhunderts, oprać.
A. Henkel, A. Schóne, Stuttgart-Weimar 1996, szp. 587-588.
R. B 1 a n d, Proverbs, chiefly taken from the Adagia of Erasmus, with explanations
andfurther illustrated by corresponding examples from the Sapnish, Italian & English langua-
ges, t. I, London 1814, s. 153.
41 H o 1 1 s t e i n, Dutch and Flemish, s. 13.
4~ David Teniers der Jiingere 1610-1690, s. 90 (autor noty: M. Klingę).
4j P. B a u t i e r, Les tableaux des singeries attribues a Teniers, Extrait des „Annales
de la Societe Royale d’Archeologie de Bruxelles” 32(1926), passim; Portu s, Saba n,
Museo del Prado, s. 383, poz. 1805-1810; Schepers, Aepen, simmekens, bevejanen,
s. 114.
44 J a n s o n, Apes and Ape Lorę, s. 310.
179
O Q
cią żądza upolowania myszy . Teniers zestawiając kocura z nie mniej próż-
nymi od niego małpami wyraził bodaj przekonanie, że małpy w swych zacho-
waniach - mimo fizjonomicznego podobieństwa do homo sapiens - bliższe
są kotom, niż ludziom. W tym kontekście można przywołać też emblemat
ukazujący małpę w królewskim stroju, którego lemma głosi, że w cokolwiek
by się małpa ubrała, to i tak pozostanie tylko małpą. Zdaje się on stano-
wić bezpośrednie nawiązanie do ukutej przez Erazma z Rotterdamu (1469-
1536) sentencji: „Simia, Simia est, etiamsi aurea gestet Insignia” {Adagia
1.07.11)40.
Pozostając w tematyce małp nie sposób nie wspomnieć na koniec o dato-
wanym na wczesne lata czterdzieste cyklu graficznym, zatytułowanym wy-
mownie Het Apenspeel in de Werelt, na który składa się sześć sztychów
według rysunków Teniersa wykonanych przez Coryna Boela (1620-1668)41.
Grafiki ukazują małpią wizytę u lekarza, palenie fajek, grę w karty i w trick-
-tracka, muzykowanie i spożywanie ostryg . Duży zespół prac o podobnej
tematyce znajduje się w Prado, m.in. wspomniana już Szkoła małp, a także
Małpy w winiarni, Bankiet małp, Małpy pijące i palące oraz ukazane w swo-
ich pracowniach Małpa malarz i Małpa rzeźbiarz^.
Zwłaszcza ostatnie dwa obrazy wymagają krótkiego komentarza. Chodzi
o przedstawienia ukazanych przy pracy małpy malarza i małpy rzeźbiarza. Ich
atelier wypełnione są klasycznymi dziełami sztuki, na podstawie których
małpi artyści tworzą nowe dzieła, nie bacząc przy tym na rozwój indywidual-
nego stylu i zaniedbując studia z natury. Obrazy te wyrażają w zawoalowany
sposób krytykę ówczesnych tendencji akademickich w sztuce, ale jednocześ-
nie trawestują przewrotnie starożytny topos zawarty w słowach ars simia
naturae - sztuka małpą natury44.
39
Tamże, s. 38, poz. 6; por.: Dittrich, Dittrich, Lexikon der Tiersymbole,
s. 254; Emblemata. Handbuch zur Sinnbildkunst des XVI. und XVII. Jahrhunderts, oprać.
A. Henkel, A. Schóne, Stuttgart-Weimar 1996, szp. 587-588.
R. B 1 a n d, Proverbs, chiefly taken from the Adagia of Erasmus, with explanations
andfurther illustrated by corresponding examples from the Sapnish, Italian & English langua-
ges, t. I, London 1814, s. 153.
41 H o 1 1 s t e i n, Dutch and Flemish, s. 13.
4~ David Teniers der Jiingere 1610-1690, s. 90 (autor noty: M. Klingę).
4j P. B a u t i e r, Les tableaux des singeries attribues a Teniers, Extrait des „Annales
de la Societe Royale d’Archeologie de Bruxelles” 32(1926), passim; Portu s, Saba n,
Museo del Prado, s. 383, poz. 1805-1810; Schepers, Aepen, simmekens, bevejanen,
s. 114.
44 J a n s o n, Apes and Ape Lorę, s. 310.