DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Przylicki, Krzysztof: Niderlandzki obraz Ecce Homo ze zbiorów artystycznych Instytutu Historii Sztuki KUL
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37085#0363
KOMUNIKATY
361
w Lugano - wystawiony w 1996 r. na aukcji w Galerie Fischer Auktionen AG w Lu-
zernie (34 x 24 cm)14.
Dr Olga Kotkova, kurator zbiorów sztuki niderlandzkiej i niemieckiej XIV-XVI
wieku w praskiej Galerii Narodowej, uznała nasze przedstawienie za najlepsze w tej
grupie i powiązała je z kręgiem malarstwa południowoniderlandzkiego, z wyraźnym
wskazaniem na środowisko artystów gandawskich17.
Wiele przemawia za tym, iż Juan de Flandes przy malowaniu praskiej deski
wzorował się na miniaturze z Godzinek Engelberta, hrabiego Nassau, przypisywa-
nych Mistrzowi Marii Burgundzkiej (Oxford, Bodleian Library, Ms. Douce 219,
fol. 69)16. Znacznie rozbudował w niej jednak partie architektoniczne oraz zmienił
pozy psów. Wsparte na smukłych kolumienkach zadaszenie ganku mógł zaczerpnąć
z datowanej na schyłek lat siedemdziesiątych XV wieku grafiki Israhela van Mecke-
nem (1440-1503)17.
Wersja lubelska wyróżnia się na tle wspomnianej grupy obrazów wysokim kun-
sztem wykonania i rozbudowaną względem pierwowzoru kompozycją. Malarz powtó-
rzył wiernie rozwiązania Juana, uzupełniając jednak obraz na pierwszym planie, tuż
przy prawej krawędzi, o kilka dodatkowych postaci. Poszerzenie pola widzenia na
przedzie wymogło zmiany w dalszych partiach malowidła. Monumentalna brama
miejska znalazła się automatycznie bliżej środka obrazu. Powstałą w ten sposób
przestrzeń artysta wypełnił obronną basztą. Zabieg poszerzenia kompozycji obrazu
sprawił, iż stała się ona bardziej wyważona, przestrzenna i mniej wertykalna w sto-
sunku do praskiego pierwowzoru. Warto nadmienić, że autor lubelskiego obrazu
dokonał wszelkich zmian z pełną swobodą, a dodane przez niego partie trafnie wpi-
sują się w całość kompozycji. Jego inwencja twórcza wyraziła się ponadto w zbudo-
waniu odpowiedniego dla dramatycznych wydarzeń nastroju. Błękitne, niczym nie-
zmącone niebo z praskiego obrazu Juana zastąpił burzowymi, skłębionymi chmurami,
lepiej korespondującymi z biblijną narracją Pasji Chrystusa. Wszystkie wspomniane
zabiegi sprawiają, że niewątpliwie mamy do czynienia z wysokiej klasy dziełem,
namalowanym przez odznaczającego się znamionami indywidualizmu artystę, którego
cechowało silne wyczucie formy i koloru.
14 Galerie Fischer. Auktion 27.-29. November 1996, (kat. aukcji), s. 19, poz. 3005.
15 List z 13.05.2008, opinia wydana na podstawie fotografii.
16 Por. Anzelewsky, Juan de Flandes, s. 179-180; K o t k o v a, The Prague
‘Ecce Homo’, s. 187, 189; Buck, Die niederlandischen Zeichnungen, s. 238-239, il. 100;
M a r o t o, Juan d Flandes, Salamanca 2006, s. 84-85.
17 Por. Sanchez-Lassa de los Santos, Un ‘Ecce homo’, s. 179, tab. 91 b.
361
w Lugano - wystawiony w 1996 r. na aukcji w Galerie Fischer Auktionen AG w Lu-
zernie (34 x 24 cm)14.
Dr Olga Kotkova, kurator zbiorów sztuki niderlandzkiej i niemieckiej XIV-XVI
wieku w praskiej Galerii Narodowej, uznała nasze przedstawienie za najlepsze w tej
grupie i powiązała je z kręgiem malarstwa południowoniderlandzkiego, z wyraźnym
wskazaniem na środowisko artystów gandawskich17.
Wiele przemawia za tym, iż Juan de Flandes przy malowaniu praskiej deski
wzorował się na miniaturze z Godzinek Engelberta, hrabiego Nassau, przypisywa-
nych Mistrzowi Marii Burgundzkiej (Oxford, Bodleian Library, Ms. Douce 219,
fol. 69)16. Znacznie rozbudował w niej jednak partie architektoniczne oraz zmienił
pozy psów. Wsparte na smukłych kolumienkach zadaszenie ganku mógł zaczerpnąć
z datowanej na schyłek lat siedemdziesiątych XV wieku grafiki Israhela van Mecke-
nem (1440-1503)17.
Wersja lubelska wyróżnia się na tle wspomnianej grupy obrazów wysokim kun-
sztem wykonania i rozbudowaną względem pierwowzoru kompozycją. Malarz powtó-
rzył wiernie rozwiązania Juana, uzupełniając jednak obraz na pierwszym planie, tuż
przy prawej krawędzi, o kilka dodatkowych postaci. Poszerzenie pola widzenia na
przedzie wymogło zmiany w dalszych partiach malowidła. Monumentalna brama
miejska znalazła się automatycznie bliżej środka obrazu. Powstałą w ten sposób
przestrzeń artysta wypełnił obronną basztą. Zabieg poszerzenia kompozycji obrazu
sprawił, iż stała się ona bardziej wyważona, przestrzenna i mniej wertykalna w sto-
sunku do praskiego pierwowzoru. Warto nadmienić, że autor lubelskiego obrazu
dokonał wszelkich zmian z pełną swobodą, a dodane przez niego partie trafnie wpi-
sują się w całość kompozycji. Jego inwencja twórcza wyraziła się ponadto w zbudo-
waniu odpowiedniego dla dramatycznych wydarzeń nastroju. Błękitne, niczym nie-
zmącone niebo z praskiego obrazu Juana zastąpił burzowymi, skłębionymi chmurami,
lepiej korespondującymi z biblijną narracją Pasji Chrystusa. Wszystkie wspomniane
zabiegi sprawiają, że niewątpliwie mamy do czynienia z wysokiej klasy dziełem,
namalowanym przez odznaczającego się znamionami indywidualizmu artystę, którego
cechowało silne wyczucie formy i koloru.
14 Galerie Fischer. Auktion 27.-29. November 1996, (kat. aukcji), s. 19, poz. 3005.
15 List z 13.05.2008, opinia wydana na podstawie fotografii.
16 Por. Anzelewsky, Juan de Flandes, s. 179-180; K o t k o v a, The Prague
‘Ecce Homo’, s. 187, 189; Buck, Die niederlandischen Zeichnungen, s. 238-239, il. 100;
M a r o t o, Juan d Flandes, Salamanca 2006, s. 84-85.
17 Por. Sanchez-Lassa de los Santos, Un ‘Ecce homo’, s. 179, tab. 91 b.