DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0044
40
Marcin Goch
II. 4. Wilhelm Kotarbiński, Pieśń o poranku (fragment), Kijowskie
Muzeum Sztuki Rosyjskiej, nr inw. Ж-769, fot. M. Goch
II. 5. Wilhelm Kotarbiński, Paweł Swiedomski, Ukrzyżowanie,
1894-1895, nawa boczna soboru św. Włodzimierza
w Kijowie, fot. M. Goch
realizacją „wiązano w sztuce rosyjskiej odrodzenie
malarstwa monumentalnego”.16
O istotnym kontekście historyczno-społecznym
tego przedsięwzięcia wspomina Larysa Sawicka:
„Budowanie i zdobienie soboru przez wiele lat było
16 Malinowski (2003: 203).
najważniejszym wydarzeniem w życiu kulturalnym
kraju. Utworzony, by uczcić 900. rocznicę chrztu
Rusi Kijowskiej, sobór św. Włodzimierza stał się
powszechnie znany dzięki swym unikalnym dekora-
cjom. «Ludzie (...) szczycili się soborem tak samo,
jak współcześni Rafaelowi i Michałowi Aniołowi
szczycili się ich freskami w Watykanie. Uważano,
iż te malowidła ścienne, a przede wszystkim obraz
Matki Bożej z Dzieciątkiem w absydzie, całkowicie
oddają uczucia religijne Rusinów» - pisał malarz
Aleksandr Benois. Dla Kijowa budowa i zdobienie
świątyni miało ogromne znaczenie. Tak jak w cza-
sach średniowiecznych, świątynia konsolidowała
siły twórcze miasta, a sam Kijów po 1880 roku sta-
wał się miejscem działalności mistrzów malarstwa,
którzy wyznaczyli wiele zasad w rosyjskim moder-
• ” 17
nizmie .
Autorki biogramu Kotarbińskiego w Słowniku
artystów polskich przekonują, że artyści przywieźli
do Kijowa już dziewięć gotowych kartonów. Pomi-
mo tych wstępnych szkiców prace ukończono do-
piero w latach 1894-1895. Kotarbiński wspólnie
z Pawiem Swiedomskim namalował przedstawienia
znajdujące się w nawach bocznych: Wjazd do Jero-
zolimy, Wieczerza Pańska-, Chrystus przed Piłatem-,
Ukrzyżowanie (il. 5).17 18 Należy podkreślić, iż wspo-
mniane wspólne prace, obok realizacji Wasnieco-
wa, wiarygodnie ukazują dramatyzm i napięcie psy-
chologiczne wybranych wątków biblijnych. Larysa
Sawicka sugeruje, że „Kotarbińskiemu i Swiedom-
skiemu udało się osiągnąć równowagę pomiędzy
opanowaną teatralnością akademizmu i pragnie-
niem interpretacji ewangelijnej przypowieści, jako
powtarzającego się wiecznie dramatu człowieka”.19
Udział w pracach nad udekorowaniem soboru
św. Włodzimierza był ostatnim wspólnym przed-
sięwzięciem zaprzyjaźnionych artystów. Niewąt-
pliwie wkład Wilhelma Kotarbińskiego oraz bra-
ci Aleksandra i Pawła Swiedomskich w twórczą
współpracę polsko-rosyjską jest niezaprzeczalny.
Opisany powyżej i nieznany dotąd szerzej aspekt
ich zbieżnej oraz wzajemnie inspirującej twórczości
powinien stać się jednym z istotniejszych punktów
ich artystycznych biogramów, zamieszczanych na
kartach rodzimych opracowań naukowych.
17 Савицька (2009: 568).
18 Wiercińska, Melbechowska-Luty (1986: 177).
19 Савицька (2009: 570).
Marcin Goch
II. 4. Wilhelm Kotarbiński, Pieśń o poranku (fragment), Kijowskie
Muzeum Sztuki Rosyjskiej, nr inw. Ж-769, fot. M. Goch
II. 5. Wilhelm Kotarbiński, Paweł Swiedomski, Ukrzyżowanie,
1894-1895, nawa boczna soboru św. Włodzimierza
w Kijowie, fot. M. Goch
realizacją „wiązano w sztuce rosyjskiej odrodzenie
malarstwa monumentalnego”.16
O istotnym kontekście historyczno-społecznym
tego przedsięwzięcia wspomina Larysa Sawicka:
„Budowanie i zdobienie soboru przez wiele lat było
16 Malinowski (2003: 203).
najważniejszym wydarzeniem w życiu kulturalnym
kraju. Utworzony, by uczcić 900. rocznicę chrztu
Rusi Kijowskiej, sobór św. Włodzimierza stał się
powszechnie znany dzięki swym unikalnym dekora-
cjom. «Ludzie (...) szczycili się soborem tak samo,
jak współcześni Rafaelowi i Michałowi Aniołowi
szczycili się ich freskami w Watykanie. Uważano,
iż te malowidła ścienne, a przede wszystkim obraz
Matki Bożej z Dzieciątkiem w absydzie, całkowicie
oddają uczucia religijne Rusinów» - pisał malarz
Aleksandr Benois. Dla Kijowa budowa i zdobienie
świątyni miało ogromne znaczenie. Tak jak w cza-
sach średniowiecznych, świątynia konsolidowała
siły twórcze miasta, a sam Kijów po 1880 roku sta-
wał się miejscem działalności mistrzów malarstwa,
którzy wyznaczyli wiele zasad w rosyjskim moder-
• ” 17
nizmie .
Autorki biogramu Kotarbińskiego w Słowniku
artystów polskich przekonują, że artyści przywieźli
do Kijowa już dziewięć gotowych kartonów. Pomi-
mo tych wstępnych szkiców prace ukończono do-
piero w latach 1894-1895. Kotarbiński wspólnie
z Pawiem Swiedomskim namalował przedstawienia
znajdujące się w nawach bocznych: Wjazd do Jero-
zolimy, Wieczerza Pańska-, Chrystus przed Piłatem-,
Ukrzyżowanie (il. 5).17 18 Należy podkreślić, iż wspo-
mniane wspólne prace, obok realizacji Wasnieco-
wa, wiarygodnie ukazują dramatyzm i napięcie psy-
chologiczne wybranych wątków biblijnych. Larysa
Sawicka sugeruje, że „Kotarbińskiemu i Swiedom-
skiemu udało się osiągnąć równowagę pomiędzy
opanowaną teatralnością akademizmu i pragnie-
niem interpretacji ewangelijnej przypowieści, jako
powtarzającego się wiecznie dramatu człowieka”.19
Udział w pracach nad udekorowaniem soboru
św. Włodzimierza był ostatnim wspólnym przed-
sięwzięciem zaprzyjaźnionych artystów. Niewąt-
pliwie wkład Wilhelma Kotarbińskiego oraz bra-
ci Aleksandra i Pawła Swiedomskich w twórczą
współpracę polsko-rosyjską jest niezaprzeczalny.
Opisany powyżej i nieznany dotąd szerzej aspekt
ich zbieżnej oraz wzajemnie inspirującej twórczości
powinien stać się jednym z istotniejszych punktów
ich artystycznych biogramów, zamieszczanych na
kartach rodzimych opracowań naukowych.
17 Савицька (2009: 568).
18 Wiercińska, Melbechowska-Luty (1986: 177).
19 Савицька (2009: 570).