DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0261
Sara Lipska i Adrianna Górska. Dwie drogi twórcze krzyżujące się w Paryżu, dom Barbary Harrison...
257
ki Tamary Łempickiej była najwcześniejszą znaną
realizacją Górskiej. Apartament jej starszej siostry
mieścił się przy 7 rue Mechain, w budynku zapro-
jektowanym przez Roberta Mallet-Stevens w 1928
roku. Projektantka stworzyła modernistyczne wnę-
trze, jasne, z czystymi podziałami przestrzeni, mini-
malizmem w doborze detali, metalowymi balustra-
dami. W głównym pokoju stały lekkie, nowoczesne
meble, fotele i krzesła z metalowymi stelażami. Pa-
larnia zaprojektowana przez Górską została wyło-
żona okładziną z ciemnego, orzechowego forniru.
Z pierwotnego projektu niewiele dziś pozostało.
Gdy po zakończeniu II wojny światowej Łempic-
ka powróciła do swojego paryskiego apartamentu,
przearanżowała go, nadając mu stylistykę nawiązu-
jącą do rokoka - i otworzyła w nim studio.
Jak donosi „Świat” z 1929 roku, Górska jest au-
torką przebudowy i aranżacji małego kościoła we
włoskim Santo Ambrogio Varese w Lombardii.11
W czasopiśmie zreprodukowane zostały również
modernistyczne wnętrza paryskiego apartamentu
markiza Sommi Picenardi zaprojektowane przez
architektkę. Na fotografiach możemy dostrzec
proste, drewniane meble, częściowo tapicerowane,
dywany w graficzne wzory w trzech odcieniach.
Z czarno-białych zdjęć nie możemy jednak poznać
zastosowanej kolorystki. W części jadalnej domino-
wał duży, okrągły stół na ciężkiej, owalnej nodze.
Wśród niewielu elementów zdobiących wnętrze
wyróżniają się charakterystyczne dla twórczości
Sary Lipskiej małe figurki przedstawiające ptaki,
również meble bliskie są tym, które projektowała.
Być może już podczas aranżacji tego wnętrza obie
artystki zaczęły współpracować. Jest wielce praw-
dopodobne, że Lipska znała markiza Sommi Pice-
nardi, włoskiego muzyka, który podobnie jak ona
związany był ze środowiskiem paryskich teatrów
i kabaretów. W 1925 roku jego portret namalowała
Tamara Łempicka.12
Od początku lat 30. XX wieku Adrianna Górska
pracowała w pracowni architektonicznej Mołinieet
Nicot, w której poznała swojego przyszłego męża,
11 Prace architektoniczne (1929). W publikacji tej są repro-
dukowane fotografie kościoła, a także obraz Tamary Łempic-
kiej (tu jako Z. Łempicka), który ma być portretem Adrian-
ny Górskiej. W rzeczywistości jest portretem samej malarki
w zielonym Bugatti z 1929, kolekcja prywatna. Wiadomo
jednak, że Górska lubiła prowadzić samochód i należała do
francuskiego Club Auto Feminin.
12 Tamara Łempicka, Portret markiza Sommi, 1925, olej na
płótnie, 100 x 73 cm, sygn. po prawej „T.DE LEMPIZKA”,
kolekcja prywatna.
również architekta Pierrea de Montaut (1892—
1947). Pobrali się w roku 1934 roku. W literaturze
można odnaleźć zapis jej nazwiska: Adrienne Gór-
ska de Montaut, choć w logo ich firmy nadal stoso-
wała nazwisko Górska, a jej mąż w korespondencji
używał Mademoiselle Górska.13 Wspólnie zrealizo-
wali wiele projektów kin, zarówno w Paryżu, jak
i w innych miastach Francji. Związani byli z firmą
Cineac, budującą we Francji budynki kin i sale pro-
jekcyjne.14 Tworzyli modernistyczne bryły z funk-
cjonalnymi wnętrzami. Ważną kwestię dla archi-
tektów stanowiło odpowiednie oświetlenie fasady.
Neony wieczorem oraz w nocy wydobywały i pod-
kreślały linie budynku, przyciągając uwagę prze-
chodniów. Ich rozwiązania techniczne dotyczące
oświetlenia wnętrz, akustyki, a także wentylacji sal
kinowych, wpisują się w początki nowoczesnych sal
projekcyjnych. Wiele z ówczesnych innowacji przez
nich wprowadzonych stało się później standardami.
Górska, tak samo jak Lipska, brała udział
w Wielkiej Wystawie Sztuki i Techniki w 1937
roku w Paryżu. Została zaangażowana jako kierow-
nik budowy polskiego pawilonu, zaprojektowanego
przez Bohdana Pniewskiego, Stanisława Brukal-
skiego, Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę.15 Mia-
ła także zaprojektować w nim oświetlenie.16 Lech
Niemojewski, polski komisarz wystawy, bardzo ce-
nił Górską i współpracę z nią: „Była bardzo rzetelna
i z radością podjęła się pracy, bezinteresownie” -
pisał w jednym z listów.17 Gdy firma Cineac pla-
nowała wybudować salę kinową w Warszawie, za-
projektowaną przez Adrienne Górską i Pierrea de
Monatut, to właśnie Lech Niemojewski, architekt,
profesor Politechniki Warszawskiej został zaproszo-
ny do współpracy. Kino, pomimo wielu problemów
podczas budowy, zostało otwarte w lecie 1939 roku
przy ulicy Marszałkowskiej 111. Górskiej i jej mę-
żowi udało się opuścić kraj pod koniec sierpnia, tuż
przed najazdem Niemców na Polskę. Warto dodać,
że Adrianna Górska od 1932 roku była człon-
kiem Francuskiego Związku Artystów Moderni-
stycznych (L’Union des artistes modernes).18 Po
II wojnie światowej niewiele projektowała. Zmarła
13 Archiwum PAN (III-67b).
14 Cineac - firma założona przez Reginalda Forda. Pierw-
sze kino zostało otwarte 2 lipca 1931 roku na Montmarcie
w Paryżu, przy 15 rue du Faubourg-Montmartre.
15 Pawilon uzyskał Grand Prix, prezesem jury był Augustę
Perret.
16 Archiwum PAN (III-67a).
17 Archiwum PAN (III-67).
18 Les Annees (1988).
257
ki Tamary Łempickiej była najwcześniejszą znaną
realizacją Górskiej. Apartament jej starszej siostry
mieścił się przy 7 rue Mechain, w budynku zapro-
jektowanym przez Roberta Mallet-Stevens w 1928
roku. Projektantka stworzyła modernistyczne wnę-
trze, jasne, z czystymi podziałami przestrzeni, mini-
malizmem w doborze detali, metalowymi balustra-
dami. W głównym pokoju stały lekkie, nowoczesne
meble, fotele i krzesła z metalowymi stelażami. Pa-
larnia zaprojektowana przez Górską została wyło-
żona okładziną z ciemnego, orzechowego forniru.
Z pierwotnego projektu niewiele dziś pozostało.
Gdy po zakończeniu II wojny światowej Łempic-
ka powróciła do swojego paryskiego apartamentu,
przearanżowała go, nadając mu stylistykę nawiązu-
jącą do rokoka - i otworzyła w nim studio.
Jak donosi „Świat” z 1929 roku, Górska jest au-
torką przebudowy i aranżacji małego kościoła we
włoskim Santo Ambrogio Varese w Lombardii.11
W czasopiśmie zreprodukowane zostały również
modernistyczne wnętrza paryskiego apartamentu
markiza Sommi Picenardi zaprojektowane przez
architektkę. Na fotografiach możemy dostrzec
proste, drewniane meble, częściowo tapicerowane,
dywany w graficzne wzory w trzech odcieniach.
Z czarno-białych zdjęć nie możemy jednak poznać
zastosowanej kolorystki. W części jadalnej domino-
wał duży, okrągły stół na ciężkiej, owalnej nodze.
Wśród niewielu elementów zdobiących wnętrze
wyróżniają się charakterystyczne dla twórczości
Sary Lipskiej małe figurki przedstawiające ptaki,
również meble bliskie są tym, które projektowała.
Być może już podczas aranżacji tego wnętrza obie
artystki zaczęły współpracować. Jest wielce praw-
dopodobne, że Lipska znała markiza Sommi Pice-
nardi, włoskiego muzyka, który podobnie jak ona
związany był ze środowiskiem paryskich teatrów
i kabaretów. W 1925 roku jego portret namalowała
Tamara Łempicka.12
Od początku lat 30. XX wieku Adrianna Górska
pracowała w pracowni architektonicznej Mołinieet
Nicot, w której poznała swojego przyszłego męża,
11 Prace architektoniczne (1929). W publikacji tej są repro-
dukowane fotografie kościoła, a także obraz Tamary Łempic-
kiej (tu jako Z. Łempicka), który ma być portretem Adrian-
ny Górskiej. W rzeczywistości jest portretem samej malarki
w zielonym Bugatti z 1929, kolekcja prywatna. Wiadomo
jednak, że Górska lubiła prowadzić samochód i należała do
francuskiego Club Auto Feminin.
12 Tamara Łempicka, Portret markiza Sommi, 1925, olej na
płótnie, 100 x 73 cm, sygn. po prawej „T.DE LEMPIZKA”,
kolekcja prywatna.
również architekta Pierrea de Montaut (1892—
1947). Pobrali się w roku 1934 roku. W literaturze
można odnaleźć zapis jej nazwiska: Adrienne Gór-
ska de Montaut, choć w logo ich firmy nadal stoso-
wała nazwisko Górska, a jej mąż w korespondencji
używał Mademoiselle Górska.13 Wspólnie zrealizo-
wali wiele projektów kin, zarówno w Paryżu, jak
i w innych miastach Francji. Związani byli z firmą
Cineac, budującą we Francji budynki kin i sale pro-
jekcyjne.14 Tworzyli modernistyczne bryły z funk-
cjonalnymi wnętrzami. Ważną kwestię dla archi-
tektów stanowiło odpowiednie oświetlenie fasady.
Neony wieczorem oraz w nocy wydobywały i pod-
kreślały linie budynku, przyciągając uwagę prze-
chodniów. Ich rozwiązania techniczne dotyczące
oświetlenia wnętrz, akustyki, a także wentylacji sal
kinowych, wpisują się w początki nowoczesnych sal
projekcyjnych. Wiele z ówczesnych innowacji przez
nich wprowadzonych stało się później standardami.
Górska, tak samo jak Lipska, brała udział
w Wielkiej Wystawie Sztuki i Techniki w 1937
roku w Paryżu. Została zaangażowana jako kierow-
nik budowy polskiego pawilonu, zaprojektowanego
przez Bohdana Pniewskiego, Stanisława Brukal-
skiego, Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę.15 Mia-
ła także zaprojektować w nim oświetlenie.16 Lech
Niemojewski, polski komisarz wystawy, bardzo ce-
nił Górską i współpracę z nią: „Była bardzo rzetelna
i z radością podjęła się pracy, bezinteresownie” -
pisał w jednym z listów.17 Gdy firma Cineac pla-
nowała wybudować salę kinową w Warszawie, za-
projektowaną przez Adrienne Górską i Pierrea de
Monatut, to właśnie Lech Niemojewski, architekt,
profesor Politechniki Warszawskiej został zaproszo-
ny do współpracy. Kino, pomimo wielu problemów
podczas budowy, zostało otwarte w lecie 1939 roku
przy ulicy Marszałkowskiej 111. Górskiej i jej mę-
żowi udało się opuścić kraj pod koniec sierpnia, tuż
przed najazdem Niemców na Polskę. Warto dodać,
że Adrianna Górska od 1932 roku była człon-
kiem Francuskiego Związku Artystów Moderni-
stycznych (L’Union des artistes modernes).18 Po
II wojnie światowej niewiele projektowała. Zmarła
13 Archiwum PAN (III-67b).
14 Cineac - firma założona przez Reginalda Forda. Pierw-
sze kino zostało otwarte 2 lipca 1931 roku na Montmarcie
w Paryżu, przy 15 rue du Faubourg-Montmartre.
15 Pawilon uzyskał Grand Prix, prezesem jury był Augustę
Perret.
16 Archiwum PAN (III-67a).
17 Archiwum PAN (III-67).
18 Les Annees (1988).