DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26589#0185
O przydatności pewnego wotum w badaniach architektury militaris
181
Najsławniejsze wydarzenie w dziejach Lachowicz miało miejsce
w r. 1660, kiedy zacięta obrona pod dowództwem ówczesnego gubernato-
ra twierdzy - Stanisława Michała Judyckiego - przez ponad 3 miesiące sku-
tecznie wiązała armię Iwana Chowańskiego i dała czas na zorganizowanie
odsieczy przyprowadzonej przez hetmana litewskiego Pawła Sapiehę i Ste-
fana Czarnieckiego, którzy 28 czerwca 1660 rozbili wojska moskiewskie
w bitwie pod Połonką. Obrona Lachowicz stała się punktem zwrotnym
w trwających od r. 1654 zmaganiach z Moskwą i walnie się przyczyniła do
ostatecznego zwycięstwa połączonych sił polsko-litewskich, toteż odbiła się
szerokim echem nie tylko w Rzeczypospolitej, lecz również za granicą8. Przy-
równywana też była do słynnej obrony Jasnej Góry, gdyż w zgodnej opinii
współczesnych pomyślne odparcie oblężenia przypisywano szczególniejszej
protekcji Najśw. Panny, obecnej w twierdzy lachowickiej w swym cudow-
nym obrazie z kościoła Karmelitów w Białyniczach, zdeponowanym tu
w roku 1655 przez zakonników uchodzących przed zbliżającym się nieprzy-
jacielem. Komendant twierdzy dał wyraz swemu przekonaniu o cudownej
interwencji Matki Boskiej Białynickiej, składając w jej sanktuarium okazałe
srebrne wotum, dotąd znane tylko z opisów. Najdokładniejszy zamieszczo-
no w druku wydanym w r. 1761 z okazji koronacji obrazu: „Pomieniony
Stanisław Judycki wotum swoje srebrne z zawieszoną kulą ołowianą, którą
był niebezpiecznie pod Wilnem postrzelony, w Białyniczach ofiarował temu
obrazowi, na której tablicy Matka Nayświętsza wyrysowana nad fortecą
Lachowickąz tym napisem koło głowy Jej : „Obrona Lachowicka, początek
woien wygranych”, a pod odrysowaną fortecą te ośm wierszów napisano:
Nieskończone oddaię Tobie Panno dzięki,
Żeś mię nieprzyjaciełskiey uchowała ręki.
Przez Cię Lachowickiego Zamku obroniłem,
Przez Cię szturmy Moskiewskie у Szwedzkie odbiłem.
Po tym w szturmie pod Wilnem będąc postrzelony,
Leżałem od medyków wszystkich opuszczony.
8 Relacja o przebiegu bitwy pod Połonką i wyzwoleniu oblężonych Lachowicz:
Aussfiirliche Relation von der [...] Victoria [...] durch die Generalen Czarnetzky und
Sapieha [...] wider Moscowitter erhalten [...] den 28 Junii 1660 zwischen Slonow
und Lachwitz - dwukrotnie ukazała się w niemieckiej gazecie ulotnej. Zob. K. Zawadz-
ki, Gazety ulotne polskie i Polski dotyczące XV1-XV111 wieku. Bibliografia, Wrocław
1977, t. 1, poz. 835 (egz. w Bibliotece Gdańskiej PAN, mf BN 37745), oraz t. 2, s. 176,
poz. 1621 (inne wydanie, egzemplarz z Österreichische Nationalbibliothek w Wiedniu,
mf BN 62088).
181
Najsławniejsze wydarzenie w dziejach Lachowicz miało miejsce
w r. 1660, kiedy zacięta obrona pod dowództwem ówczesnego gubernato-
ra twierdzy - Stanisława Michała Judyckiego - przez ponad 3 miesiące sku-
tecznie wiązała armię Iwana Chowańskiego i dała czas na zorganizowanie
odsieczy przyprowadzonej przez hetmana litewskiego Pawła Sapiehę i Ste-
fana Czarnieckiego, którzy 28 czerwca 1660 rozbili wojska moskiewskie
w bitwie pod Połonką. Obrona Lachowicz stała się punktem zwrotnym
w trwających od r. 1654 zmaganiach z Moskwą i walnie się przyczyniła do
ostatecznego zwycięstwa połączonych sił polsko-litewskich, toteż odbiła się
szerokim echem nie tylko w Rzeczypospolitej, lecz również za granicą8. Przy-
równywana też była do słynnej obrony Jasnej Góry, gdyż w zgodnej opinii
współczesnych pomyślne odparcie oblężenia przypisywano szczególniejszej
protekcji Najśw. Panny, obecnej w twierdzy lachowickiej w swym cudow-
nym obrazie z kościoła Karmelitów w Białyniczach, zdeponowanym tu
w roku 1655 przez zakonników uchodzących przed zbliżającym się nieprzy-
jacielem. Komendant twierdzy dał wyraz swemu przekonaniu o cudownej
interwencji Matki Boskiej Białynickiej, składając w jej sanktuarium okazałe
srebrne wotum, dotąd znane tylko z opisów. Najdokładniejszy zamieszczo-
no w druku wydanym w r. 1761 z okazji koronacji obrazu: „Pomieniony
Stanisław Judycki wotum swoje srebrne z zawieszoną kulą ołowianą, którą
był niebezpiecznie pod Wilnem postrzelony, w Białyniczach ofiarował temu
obrazowi, na której tablicy Matka Nayświętsza wyrysowana nad fortecą
Lachowickąz tym napisem koło głowy Jej : „Obrona Lachowicka, początek
woien wygranych”, a pod odrysowaną fortecą te ośm wierszów napisano:
Nieskończone oddaię Tobie Panno dzięki,
Żeś mię nieprzyjaciełskiey uchowała ręki.
Przez Cię Lachowickiego Zamku obroniłem,
Przez Cię szturmy Moskiewskie у Szwedzkie odbiłem.
Po tym w szturmie pod Wilnem będąc postrzelony,
Leżałem od medyków wszystkich opuszczony.
8 Relacja o przebiegu bitwy pod Połonką i wyzwoleniu oblężonych Lachowicz:
Aussfiirliche Relation von der [...] Victoria [...] durch die Generalen Czarnetzky und
Sapieha [...] wider Moscowitter erhalten [...] den 28 Junii 1660 zwischen Slonow
und Lachwitz - dwukrotnie ukazała się w niemieckiej gazecie ulotnej. Zob. K. Zawadz-
ki, Gazety ulotne polskie i Polski dotyczące XV1-XV111 wieku. Bibliografia, Wrocław
1977, t. 1, poz. 835 (egz. w Bibliotece Gdańskiej PAN, mf BN 37745), oraz t. 2, s. 176,
poz. 1621 (inne wydanie, egzemplarz z Österreichische Nationalbibliothek w Wiedniu,
mf BN 62088).