DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Marconi, Bohdan: W sprawie współczesności Toruńskiego portretu Kopernika
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38029#0315
RECENZJE
Poruszona sprawa różnicy technik
malarskich północy i południa nie
jest zagadnieniem prostym. Pragnę
zaznaczyć, że już Antonello da Mes-
sina a później Michał Anioł stoso-
wali technikę olejną (na podmalów-
ce temperowej) i ich dzieła nie wy-
kazują ujemnych objawów. Wyraź-
nego podziału technik po obu stro-
nach Alp nie można schematycznie
przeprowadzić. Wszak o stosowaniu
oleju pisze Theophilus (XII w.)
i Cennino Cennini, który przedsta-
wia nam tajniki malarskie znane
w XIV w. w Italii.
Stwierdzić więc należy, że porów-
nawcze badania z obrazami powsta-
łymi w Polsce w XVI wieku —
a wizerunek Kopernika według
wszelkiego prawdopodobieństwa był
malowany w Polsce, być może w
Toruniu — wykazują, że nie mógł
on powstać wcześniej niż około po-
łowy XVI w. Na pewno nie mógł
być malowany z natury. Gdyby
przyjąć najwcześniejszą, możliwą
stylowo datę wykonania, którą o-
kreśliłem w moim artykule na 1540
rok, Kopernik musiałby być przed-
stawiony jako człowiek starszy, gdyż
miał wówczas 67 lat.
Zastrzeżenia na koniec budzić
muszą dwa stosowane przez autora
terminy:
1. „fotografia wykonana w świetle
promieni podczerwonych”. Promie-
nie podczerwone nie są światłem,
gdyż tą nazwą określa się wyłącz-
nie promieniowanie (fale elektro-
magnetyczne) widzialne o długości
fal ca 3900—7600 A.
2. zastosowana do określenia pod-
malówki nazwa „gwasz”, etymolo-
gicznie podana prawidłowo, nie do-
tyczy określenia rodzaju spoiwa lecz
farby, tj. barwnika ze spoiwem.
Spoiwem gwaszu jest najczęściej ty-
powe spoiwo akwarel — guma arab-
ska, a różnica między akwarelą
i gwaszem polega tylko na kryją-
cych właściwościach gwaszu, uzy-
skanych przez dodatek do barwnika
wypełniaczy (obciążalników — niem.
Fiillstoff). Do podmalówek stosowa-
no farby klejowe, gumowe lub tem-
perowe (emulsyjne), niekoniecznie
kryjące. Gwasz używany był do ma-
lowania głównie na papierze (bar-
wionym).
Bohdan Marconi
Poruszona sprawa różnicy technik
malarskich północy i południa nie
jest zagadnieniem prostym. Pragnę
zaznaczyć, że już Antonello da Mes-
sina a później Michał Anioł stoso-
wali technikę olejną (na podmalów-
ce temperowej) i ich dzieła nie wy-
kazują ujemnych objawów. Wyraź-
nego podziału technik po obu stro-
nach Alp nie można schematycznie
przeprowadzić. Wszak o stosowaniu
oleju pisze Theophilus (XII w.)
i Cennino Cennini, który przedsta-
wia nam tajniki malarskie znane
w XIV w. w Italii.
Stwierdzić więc należy, że porów-
nawcze badania z obrazami powsta-
łymi w Polsce w XVI wieku —
a wizerunek Kopernika według
wszelkiego prawdopodobieństwa był
malowany w Polsce, być może w
Toruniu — wykazują, że nie mógł
on powstać wcześniej niż około po-
łowy XVI w. Na pewno nie mógł
być malowany z natury. Gdyby
przyjąć najwcześniejszą, możliwą
stylowo datę wykonania, którą o-
kreśliłem w moim artykule na 1540
rok, Kopernik musiałby być przed-
stawiony jako człowiek starszy, gdyż
miał wówczas 67 lat.
Zastrzeżenia na koniec budzić
muszą dwa stosowane przez autora
terminy:
1. „fotografia wykonana w świetle
promieni podczerwonych”. Promie-
nie podczerwone nie są światłem,
gdyż tą nazwą określa się wyłącz-
nie promieniowanie (fale elektro-
magnetyczne) widzialne o długości
fal ca 3900—7600 A.
2. zastosowana do określenia pod-
malówki nazwa „gwasz”, etymolo-
gicznie podana prawidłowo, nie do-
tyczy określenia rodzaju spoiwa lecz
farby, tj. barwnika ze spoiwem.
Spoiwem gwaszu jest najczęściej ty-
powe spoiwo akwarel — guma arab-
ska, a różnica między akwarelą
i gwaszem polega tylko na kryją-
cych właściwościach gwaszu, uzy-
skanych przez dodatek do barwnika
wypełniaczy (obciążalników — niem.
Fiillstoff). Do podmalówek stosowa-
no farby klejowe, gumowe lub tem-
perowe (emulsyjne), niekoniecznie
kryjące. Gwasz używany był do ma-
lowania głównie na papierze (bar-
wionym).
Bohdan Marconi