DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Jaworska, Władysława: Charles Filiger malarz szkoły Pont-Aven
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45623#0028
WŁADYSŁAWA JAWORSKA
II. 21. Pejzaż nadmorski z liliowym refleksem, gwasz, tekt. 22 X 30 cm. D. wl. W. Słowińskiego,
ob. wl. pry w. w Paryżu. (Fot. W. Jaworska)
Specyfiką pejzaży Filigera jest ich krystaliczna
czystość (kompozycyjna. Każda forma jest płaska,
jednobarwna, precyzyjnie obwiedziona ikontuirem, nie
zachodzi na drugą, ani się z nią nie przecina. Zasada
cloisone jest zachowana tak rygorystycznie, iż można
założyć, że kompozycje te byłyby wykonalne równie
dobrze w technice witrażowej jak emalierskiej. I jak
zwykle u Filigera — a to jest jeszcze jedna cecha jego
twórczości — wytrzymałyby monumentalne wymiary
witrażu jak delikatne proporcje miniatury. I tu
stawiając (kropkę nad „i” pragnę powiedzieć, że w tych
kilku małych gwaszach (stoczonych już niestety częś-
ciowo papierową pleśnią) spotykamy się ze zjawiskiem
może najbardziej konsekwentnie zaawansowanego syn-
tetyzmu i cloisonizmu Ecode de (Pont-Aven. A to, że
Filiger zmienia rytm i modulację formy, że rozmaicie
natęża i kontrastuje kolor swoich „warstwicowyCh”
pejzaży uzyskując raz atmosferę spokoju i pogody, jak
np. w delikatnej Marinę aux reflets mauves czy dra-
51 J. Rewa 1 d, Post-Impressionism, Frotn Van Gogh to
Gauguin, New-York 1956, s. 296; — C h a s s ć, Les Nabis...,
matycznego napięcia jak w zielono rdzawym Drzewie
nad brzegiem — jest sprawą jego osobistej, emocjonal-
nej interpretacji tego samego schematu, który leżał
u podstaw estetyki nowego stylu. i i
Co więcej — jeśli Filiger „ilkonopisiec XX w.”,
w swych kompozycjach figuralnych i projektach -de-
koracyjnych, przy pewnej nawet zgodności formalnej
ze Szkołą Pont-Aven, jest u boku takich artystów
jak Gauguin czy E-mile Bernard zjawiskiem zaskaku-
jącym jako anachronizm artystyczny — w pejzażach
okazuje się malarzem nowoczesnym, jednym ze współ-
twórców nowego myślenia w sztuce. I tylko brakiem
znajomości -materiału plastycznego można wytłumaczyć
fakt, że John Rewald nazywa Filigera artystą, który
w swyCh małych gwaszach „potrafił uniknąć wpływu
Gauguina”, że Charles Chass-e uznał, iż w jego sztuce
jest „wiele mechanizmu”, a Bernard Dorival nazwał
go „francuskim prerafaelitą”51.
jw., s. 97; — B. D o ir i v a 1, Un an d’activitó au Musee
d’Art Moderno, jw.
20
II. 21. Pejzaż nadmorski z liliowym refleksem, gwasz, tekt. 22 X 30 cm. D. wl. W. Słowińskiego,
ob. wl. pry w. w Paryżu. (Fot. W. Jaworska)
Specyfiką pejzaży Filigera jest ich krystaliczna
czystość (kompozycyjna. Każda forma jest płaska,
jednobarwna, precyzyjnie obwiedziona ikontuirem, nie
zachodzi na drugą, ani się z nią nie przecina. Zasada
cloisone jest zachowana tak rygorystycznie, iż można
założyć, że kompozycje te byłyby wykonalne równie
dobrze w technice witrażowej jak emalierskiej. I jak
zwykle u Filigera — a to jest jeszcze jedna cecha jego
twórczości — wytrzymałyby monumentalne wymiary
witrażu jak delikatne proporcje miniatury. I tu
stawiając (kropkę nad „i” pragnę powiedzieć, że w tych
kilku małych gwaszach (stoczonych już niestety częś-
ciowo papierową pleśnią) spotykamy się ze zjawiskiem
może najbardziej konsekwentnie zaawansowanego syn-
tetyzmu i cloisonizmu Ecode de (Pont-Aven. A to, że
Filiger zmienia rytm i modulację formy, że rozmaicie
natęża i kontrastuje kolor swoich „warstwicowyCh”
pejzaży uzyskując raz atmosferę spokoju i pogody, jak
np. w delikatnej Marinę aux reflets mauves czy dra-
51 J. Rewa 1 d, Post-Impressionism, Frotn Van Gogh to
Gauguin, New-York 1956, s. 296; — C h a s s ć, Les Nabis...,
matycznego napięcia jak w zielono rdzawym Drzewie
nad brzegiem — jest sprawą jego osobistej, emocjonal-
nej interpretacji tego samego schematu, który leżał
u podstaw estetyki nowego stylu. i i
Co więcej — jeśli Filiger „ilkonopisiec XX w.”,
w swych kompozycjach figuralnych i projektach -de-
koracyjnych, przy pewnej nawet zgodności formalnej
ze Szkołą Pont-Aven, jest u boku takich artystów
jak Gauguin czy E-mile Bernard zjawiskiem zaskaku-
jącym jako anachronizm artystyczny — w pejzażach
okazuje się malarzem nowoczesnym, jednym ze współ-
twórców nowego myślenia w sztuce. I tylko brakiem
znajomości -materiału plastycznego można wytłumaczyć
fakt, że John Rewald nazywa Filigera artystą, który
w swyCh małych gwaszach „potrafił uniknąć wpływu
Gauguina”, że Charles Chass-e uznał, iż w jego sztuce
jest „wiele mechanizmu”, a Bernard Dorival nazwał
go „francuskim prerafaelitą”51.
jw., s. 97; — B. D o ir i v a 1, Un an d’activitó au Musee
d’Art Moderno, jw.
20