DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kronika stowarzyszenia historyków sztuki
DOI article:Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienia strukturalne gotyckich sklepień o przęsłach trojpodporowych: (Streszczenie pierwszej części referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Krakowskiego w dniu 21.VI.1960 r.)
DOI article:Hohensee-Ciszewska, Helena: Przypuszczenia o romańskich założeniach kościołów w Mstowie i Kłobucku: (Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Warzawskiego w dniu 21.X.1964 r.)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45623#0174
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
nuje się ze sobą w sposób niewłaści-
wy, są kapitularz w Pelplinie oraz
U. 4. Pelplin, kapitularz
w klasztorze cystersów
(1274—1276, sklepienie
przed 1300). Rysunek
analityczny sklepienia
kapitularz w Malborku. Chodzi tu
oczywiście o sklepienia posiadające,
ale tylko w planie, podobny rysunek,
w rzeczywistości bowiem zasada bu-
dowy formy a szczególnie konstruk-
cji obu obiektów jest diametralnie
różna, z wyjątkiem czterech małych,
narożnych przęseł trójkątnych. Kapi-
tularz w Pelplinie jest wnętrzem
jednonawowym (salowym), a w Mal-
borku dwunawowym, w związku z
czym w Pelplinie na osi wzdłużnej
znajduje się żebro przewodnie i
zworniki główne, w Malborku zaś
podpory i łuki żeber jarzmowych od-
dzielających od siebie przęsła obu
naw; sklepienie kapitularza w Mal-
borku jest sumą przęseł trójpodpo-
rowy ch-trój dzielnych, zaś sklepienie
kapitularza w Pelplinie stanowi
kompilację bardziej złożoną. W ca-
łości dominuje przęsło gwiaździste
ośmioramienne zbudowane na kan-
wie sklepienia sześciodzielnego z że-
brem przewodnim; do przęsła tego
od strony wschodniej i zachodniej
(obiekt jest orientowany), przylegają
połowy sklepienia gwiaździstego,
wzniesionego na rzucie sześcioboku,
naroża zaś wypełnione są przez nie-
wielkie przęsła trójpodporowe-trój-
dzielne (por. il. 4 i 5).
Różnice między sklepieniami o
przęsłach trójpodporowych a skle-
pieniem palmowym są nader oczy-
wiste, bowiem ostatnie jest tylko
i wyłącznie szczególnym przypad-
kiem sklepienia wachlarzowego.
teriach morfologicznych, struktural-
nych; mianowicie: „sklepienie o
przęsłach trójpodporowych” z pra-
wem użycia terminu-synonimu: „o
przęsłach trójkątnych”. W kolejności
proponuje się dodać do przęsła dal-
sze określenie: „trójdzielne”, „gwiaź-
dziste”, „sieciowe”, „dwudzielne”,
a przy bardziej skomplikowanych
objaśnienie o charakterze opisowym.
Ze względu na pewną, stosunkowo
znikomą ilość przęseł trójpodporo-
wych niegotyckich, będzie wskazane
oznaczać te ostatnie: „bez żeber”.
Natomiast układy z przęseł trój-
podporowych w większości są zindy-
widualizowane, więc, jeśli werbalnie
mają być określone jednoznacznie,
muszą być objaśnione opisowo. Nie
II. 5. Malbork, kapitularz (1331—1344,
sklepienie rekonstruowane w 2. poi.
w. XIX). Rysunek analityczny skle-
pienia
W wyniku analizy formalnej
i konstrukcyjnej interesujących nas
sklepień, słusznie będzie przyjąć dla
nich terminologię opartą na kry-
wydaje się, by było celowe tworze-
nie odrębnej sztucznej terminologii,
która wymagałaby specjalnego wta-
jemniczenia.
HELENA HOHENSEE CISZEWSKA
PRZYPUSZCZENIA O ROMAŃSKICH ZAŁOŻENIACH KOŚCIOŁÓW
(Streszczenie referatu wygłoszonego
Północna część województwa ka-
towickiego na mapie romańskich za-
bytków legitymuje się białą plamą,
a to z tej przyczyny, że nie wystar-
czający jest stan badań i publikacji
zabytków tego terenu, zwłaszcza w
zakresie budownictwa średniowiecz-
nego. Powodem tego zaniedbania są
zapewne liczne przebudowy, które
zniekształciły (bardziej niż na in-
nych terenach) pierwotne formy
Średniowiecznych budowli, ątpydnią-
W MSTOWIE I KŁOBUCKU
na zebraniu naukowym Oddziału
jąc prace badawcze. Ziemia ta w
przeszłości należąc do dzielnicy kra-
kowskiej graniczyła z Wielkopolską
i Śląskiem, a po odpadnięciu Śląska
od Polski stanowiła jej zachodnie
przedmurze, dlatego wszelkie za-
mieszki polityczne i najazdy zosta-
wiły tu swoje ślady w postaci po-
ważnych zniszczeń, a w ich kon-
sekwencji przebudowań.
Niemniej właśnie we wczesnym
średniowieczu ten teren ebfitujący
160
Warszawskiego w dniu 21.X.1964 r.)
w cenne bogactwa naturalne, miano-
wicie wapień i rudę żelazną miał
wyjątkowo dobre warunki ekono-
micznego rozwoju, a więc i roz-
woju budownictwa, zwiększone jesz-
cze przez położenie na ważnym szla-
ku handlowym, wiodącym z bramy
Morawskiej przez Kraków na północ.
Na tym szlaku leżące dwie osady:
Mstów i Kłobuck stanowiły punkty
węzłowe (targ we Mstowie strzegą-
cy brodu na Warcie istniał już przed
nuje się ze sobą w sposób niewłaści-
wy, są kapitularz w Pelplinie oraz
U. 4. Pelplin, kapitularz
w klasztorze cystersów
(1274—1276, sklepienie
przed 1300). Rysunek
analityczny sklepienia
kapitularz w Malborku. Chodzi tu
oczywiście o sklepienia posiadające,
ale tylko w planie, podobny rysunek,
w rzeczywistości bowiem zasada bu-
dowy formy a szczególnie konstruk-
cji obu obiektów jest diametralnie
różna, z wyjątkiem czterech małych,
narożnych przęseł trójkątnych. Kapi-
tularz w Pelplinie jest wnętrzem
jednonawowym (salowym), a w Mal-
borku dwunawowym, w związku z
czym w Pelplinie na osi wzdłużnej
znajduje się żebro przewodnie i
zworniki główne, w Malborku zaś
podpory i łuki żeber jarzmowych od-
dzielających od siebie przęsła obu
naw; sklepienie kapitularza w Mal-
borku jest sumą przęseł trójpodpo-
rowy ch-trój dzielnych, zaś sklepienie
kapitularza w Pelplinie stanowi
kompilację bardziej złożoną. W ca-
łości dominuje przęsło gwiaździste
ośmioramienne zbudowane na kan-
wie sklepienia sześciodzielnego z że-
brem przewodnim; do przęsła tego
od strony wschodniej i zachodniej
(obiekt jest orientowany), przylegają
połowy sklepienia gwiaździstego,
wzniesionego na rzucie sześcioboku,
naroża zaś wypełnione są przez nie-
wielkie przęsła trójpodporowe-trój-
dzielne (por. il. 4 i 5).
Różnice między sklepieniami o
przęsłach trójpodporowych a skle-
pieniem palmowym są nader oczy-
wiste, bowiem ostatnie jest tylko
i wyłącznie szczególnym przypad-
kiem sklepienia wachlarzowego.
teriach morfologicznych, struktural-
nych; mianowicie: „sklepienie o
przęsłach trójpodporowych” z pra-
wem użycia terminu-synonimu: „o
przęsłach trójkątnych”. W kolejności
proponuje się dodać do przęsła dal-
sze określenie: „trójdzielne”, „gwiaź-
dziste”, „sieciowe”, „dwudzielne”,
a przy bardziej skomplikowanych
objaśnienie o charakterze opisowym.
Ze względu na pewną, stosunkowo
znikomą ilość przęseł trójpodporo-
wych niegotyckich, będzie wskazane
oznaczać te ostatnie: „bez żeber”.
Natomiast układy z przęseł trój-
podporowych w większości są zindy-
widualizowane, więc, jeśli werbalnie
mają być określone jednoznacznie,
muszą być objaśnione opisowo. Nie
II. 5. Malbork, kapitularz (1331—1344,
sklepienie rekonstruowane w 2. poi.
w. XIX). Rysunek analityczny skle-
pienia
W wyniku analizy formalnej
i konstrukcyjnej interesujących nas
sklepień, słusznie będzie przyjąć dla
nich terminologię opartą na kry-
wydaje się, by było celowe tworze-
nie odrębnej sztucznej terminologii,
która wymagałaby specjalnego wta-
jemniczenia.
HELENA HOHENSEE CISZEWSKA
PRZYPUSZCZENIA O ROMAŃSKICH ZAŁOŻENIACH KOŚCIOŁÓW
(Streszczenie referatu wygłoszonego
Północna część województwa ka-
towickiego na mapie romańskich za-
bytków legitymuje się białą plamą,
a to z tej przyczyny, że nie wystar-
czający jest stan badań i publikacji
zabytków tego terenu, zwłaszcza w
zakresie budownictwa średniowiecz-
nego. Powodem tego zaniedbania są
zapewne liczne przebudowy, które
zniekształciły (bardziej niż na in-
nych terenach) pierwotne formy
Średniowiecznych budowli, ątpydnią-
W MSTOWIE I KŁOBUCKU
na zebraniu naukowym Oddziału
jąc prace badawcze. Ziemia ta w
przeszłości należąc do dzielnicy kra-
kowskiej graniczyła z Wielkopolską
i Śląskiem, a po odpadnięciu Śląska
od Polski stanowiła jej zachodnie
przedmurze, dlatego wszelkie za-
mieszki polityczne i najazdy zosta-
wiły tu swoje ślady w postaci po-
ważnych zniszczeń, a w ich kon-
sekwencji przebudowań.
Niemniej właśnie we wczesnym
średniowieczu ten teren ebfitujący
160
Warszawskiego w dniu 21.X.1964 r.)
w cenne bogactwa naturalne, miano-
wicie wapień i rudę żelazną miał
wyjątkowo dobre warunki ekono-
micznego rozwoju, a więc i roz-
woju budownictwa, zwiększone jesz-
cze przez położenie na ważnym szla-
ku handlowym, wiodącym z bramy
Morawskiej przez Kraków na północ.
Na tym szlaku leżące dwie osady:
Mstów i Kłobuck stanowiły punkty
węzłowe (targ we Mstowie strzegą-
cy brodu na Warcie istniał już przed