DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Kronika stowarzyszenia historyków sztuki
DOI Artikel:Puget, Wanda: Dzieje budowlane zamku w Łęczycy XIV - XVIII w.: (Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Lódzkiego w dniu 24.II.1964 r.)
DOI Artikel:Kalinowski, Konstanty: Architektura barokowa na Śląsku w latach 1640 - 1700: (Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Poznańskiego w dniu 1.VI.1964 r.)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45623#0087
kronika stowarzyszenia Historyków sztuki
II. 6. Łęczyca — zamek, widok z al-
bumu K. Stronczyńskiego z ok.
1855 r. Gab. Ryc. BUW. (Fot. P.K.Z.
Warszawa)
II. 7. Łęczyca — zamek, stan obecny.
(Fot. P.K.Z. Warszawa)
prowadziły na ganek murów osob-
ne wejścia. Wnętrza tego budynku
miały charakter mięszkalno-repre-
zentacyjny.
Dość znacznym zakresem prac
objęty został również „dom sta-
ry”. Wymieniono tu fundamenty,
wprowadzono szereg przesklepień,
ścian działowych, nadbudowano
również jedną kondygnację i wy-
prowadzono przejścia na mury.
Wyreperowano, częściowo prze-
budowano, wyposażono w nowe skle-
pienia iitp., oraiz założono nową pro-
filowaną kamieniarkę okienną i
drzwiową w „s i e n i” przylegającej
do „domu starego”, „izbie wie 1-
k i e j ”, „zbrojowni”, częściowo
zaś nad pomieszczeniami tymi nad-
budowano nową kondygnację. Za-
stosowana tu kamieniarka była rów-
nież bogato profilowana i wyposa-
żona w tablice z inskrypcjami, her-
by dtp. Wzmocniono techniczny stan
wieży, nadbudowano ją, przykryto
ceglanym stożkiem — „kołpakiem
sklepistym” wokół którego obejście
zakryto blankami „w cienie po włos-
ku murowanymi”. Ich półokrągły
wykrój widoczny jest jeszcze na
najwcześniejszych przekazach ikono-
graficznych. Z wieży przebito wyj-
ścia na mury. Sklepione, nadmuro-
wiane na murach ganki obiegały te-
raz zamek dookoła, pełniąc, poza
funkcją związaną z Obroną także
drugą — komunikacji dodatkowej
pomiędzy poszczególnymi budynka-
mi.
Renesansowej przebudowy zamku
łęczyckiego nie można obecnie oce-
niać w aspekcie jej walorów archi-
tektonicznych z braku przekazów,
jak również reliktów detali rzeź-
biarskich. Można jedynie stwierdzić,
że w rozbudowę tę zaangażowane
były duże środki finansowe i ambi-
cje starosty Lutomierskiego.
O ile gotycki zamek należy do
ważnej, a niedostatecznie jeszcze
opracowanej grupy zamków wiąza-
nych z osobą Kazimierza Wielkiego,
o tyle jego Okres renesansowy na-
leży 'oceniać w kategorii dziejów
budowlanych tego jedynie budynku,
a także w kategoriach dość pow-
szechnego zjawiska natury estetycz-
nej — modernizowania starych bu-
dynków.
Odbudowany zamek był m.in. wi-
downią sejmu zwołanego przez pry-
masa Karnkowśkiego w czasie po-
bytu Zygmunta III w Szwecji.
W 1655 r. Łęczyca została 'zajęta
przez Szwedów, a w irók później
oblegana i 'zdobyta przez Jana Kazi-
mierza.. Szwedzi bronili się naj-
dłużej w zamku. Zniszczenia bu-
dynków i murów były duże. W cza-
sie wojny szwedzkiej w 1703 r. za-
mek uległ ponownemu zniszczeniu
o rozmiarach przesądzających o jego
dalszej ruinie. W latach siedemdzie-
siątych XVIII w. przeprowadzono
jeszcze remont murów i wieży oraz
budynków, które były częściowo
użytkowane. Odnowienie zamku było
zamierzone przez władze pruskie
po 1793 r. w 'ramach ogólnego for-
tyfikowania miasta. Po zajęciu Łę-
czycy przez Austriaków sprawa
upadła. Następnie kompleks zam-
kowy był pod zarządem władz woj-
skowych i WR1OP Królestwa Kon-
gresowego, a następnie przekazany
miastu. Zanim jeszcze to nastąpiło',
co bardziej przedsiębiorczy obywa-
tele łęczyccy rozpoczęli rozbiórkę
murów i wieży na budulec. Na
skutek interwencji proces ten Zo-
stał przerwany. W ciągu XIX i
XX w. zamek dzierżawiono na ko-
szary. Drobne interwencyjne remon-
ty wietrzejących murów zamkowych
miały miejsce w ciągu ubiegłych
dziesiątków lat, ale dopiero okres
powojenny przyniósł zamkowi łę-
czyckiemu należne mu zainteresowa-
nie ze strony fachowej opidki kon-
serwatorskiej oraz właściwe użytko-
wanie, zamek bowiem jest siedzibą
Muzeum Regionalnego.
II. 8. Łęczyca — zamek, fragment
elewacji zach. „nowego domu”.
(Fot. P.K.Z. Warszawa)
KONSTANTY KALINOWSKI
ARCHITEKTURA BAROKOWA NA ŚLĄSKU W LATACH 1640-1700*
(Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Poznańskiego w dniu 1.VI.1964 r.)
Architektura barokowa Śląska Dotychczas w literaturze przed- przesuwał początki sztuki baroko-
lat 1640—1700 stanowi w zasadzie miotu przyjmowano jako czas po- wej na Śląsku na Ok. 1650. W świet-
jednolity, zdeterminowany histo- wstania architektury barokowej , na le materiału zabytkowego, zachodzi
Tycznie i terytorialnie materiał ba- tym terenie łata osiemdziesiąte potrzeba zasadniczej rewizji dotych-
dawczy. XVII w. Jedynie M. Morełowski, czasowych poglądów i przesunięcia
77
II. 6. Łęczyca — zamek, widok z al-
bumu K. Stronczyńskiego z ok.
1855 r. Gab. Ryc. BUW. (Fot. P.K.Z.
Warszawa)
II. 7. Łęczyca — zamek, stan obecny.
(Fot. P.K.Z. Warszawa)
prowadziły na ganek murów osob-
ne wejścia. Wnętrza tego budynku
miały charakter mięszkalno-repre-
zentacyjny.
Dość znacznym zakresem prac
objęty został również „dom sta-
ry”. Wymieniono tu fundamenty,
wprowadzono szereg przesklepień,
ścian działowych, nadbudowano
również jedną kondygnację i wy-
prowadzono przejścia na mury.
Wyreperowano, częściowo prze-
budowano, wyposażono w nowe skle-
pienia iitp., oraiz założono nową pro-
filowaną kamieniarkę okienną i
drzwiową w „s i e n i” przylegającej
do „domu starego”, „izbie wie 1-
k i e j ”, „zbrojowni”, częściowo
zaś nad pomieszczeniami tymi nad-
budowano nową kondygnację. Za-
stosowana tu kamieniarka była rów-
nież bogato profilowana i wyposa-
żona w tablice z inskrypcjami, her-
by dtp. Wzmocniono techniczny stan
wieży, nadbudowano ją, przykryto
ceglanym stożkiem — „kołpakiem
sklepistym” wokół którego obejście
zakryto blankami „w cienie po włos-
ku murowanymi”. Ich półokrągły
wykrój widoczny jest jeszcze na
najwcześniejszych przekazach ikono-
graficznych. Z wieży przebito wyj-
ścia na mury. Sklepione, nadmuro-
wiane na murach ganki obiegały te-
raz zamek dookoła, pełniąc, poza
funkcją związaną z Obroną także
drugą — komunikacji dodatkowej
pomiędzy poszczególnymi budynka-
mi.
Renesansowej przebudowy zamku
łęczyckiego nie można obecnie oce-
niać w aspekcie jej walorów archi-
tektonicznych z braku przekazów,
jak również reliktów detali rzeź-
biarskich. Można jedynie stwierdzić,
że w rozbudowę tę zaangażowane
były duże środki finansowe i ambi-
cje starosty Lutomierskiego.
O ile gotycki zamek należy do
ważnej, a niedostatecznie jeszcze
opracowanej grupy zamków wiąza-
nych z osobą Kazimierza Wielkiego,
o tyle jego Okres renesansowy na-
leży 'oceniać w kategorii dziejów
budowlanych tego jedynie budynku,
a także w kategoriach dość pow-
szechnego zjawiska natury estetycz-
nej — modernizowania starych bu-
dynków.
Odbudowany zamek był m.in. wi-
downią sejmu zwołanego przez pry-
masa Karnkowśkiego w czasie po-
bytu Zygmunta III w Szwecji.
W 1655 r. Łęczyca została 'zajęta
przez Szwedów, a w irók później
oblegana i 'zdobyta przez Jana Kazi-
mierza.. Szwedzi bronili się naj-
dłużej w zamku. Zniszczenia bu-
dynków i murów były duże. W cza-
sie wojny szwedzkiej w 1703 r. za-
mek uległ ponownemu zniszczeniu
o rozmiarach przesądzających o jego
dalszej ruinie. W latach siedemdzie-
siątych XVIII w. przeprowadzono
jeszcze remont murów i wieży oraz
budynków, które były częściowo
użytkowane. Odnowienie zamku było
zamierzone przez władze pruskie
po 1793 r. w 'ramach ogólnego for-
tyfikowania miasta. Po zajęciu Łę-
czycy przez Austriaków sprawa
upadła. Następnie kompleks zam-
kowy był pod zarządem władz woj-
skowych i WR1OP Królestwa Kon-
gresowego, a następnie przekazany
miastu. Zanim jeszcze to nastąpiło',
co bardziej przedsiębiorczy obywa-
tele łęczyccy rozpoczęli rozbiórkę
murów i wieży na budulec. Na
skutek interwencji proces ten Zo-
stał przerwany. W ciągu XIX i
XX w. zamek dzierżawiono na ko-
szary. Drobne interwencyjne remon-
ty wietrzejących murów zamkowych
miały miejsce w ciągu ubiegłych
dziesiątków lat, ale dopiero okres
powojenny przyniósł zamkowi łę-
czyckiemu należne mu zainteresowa-
nie ze strony fachowej opidki kon-
serwatorskiej oraz właściwe użytko-
wanie, zamek bowiem jest siedzibą
Muzeum Regionalnego.
II. 8. Łęczyca — zamek, fragment
elewacji zach. „nowego domu”.
(Fot. P.K.Z. Warszawa)
KONSTANTY KALINOWSKI
ARCHITEKTURA BAROKOWA NA ŚLĄSKU W LATACH 1640-1700*
(Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Poznańskiego w dniu 1.VI.1964 r.)
Architektura barokowa Śląska Dotychczas w literaturze przed- przesuwał początki sztuki baroko-
lat 1640—1700 stanowi w zasadzie miotu przyjmowano jako czas po- wej na Śląsku na Ok. 1650. W świet-
jednolity, zdeterminowany histo- wstania architektury barokowej , na le materiału zabytkowego, zachodzi
Tycznie i terytorialnie materiał ba- tym terenie łata osiemdziesiąte potrzeba zasadniczej rewizji dotych-
dawczy. XVII w. Jedynie M. Morełowski, czasowych poglądów i przesunięcia
77