Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (27.1965)

MUZEA

I

ZBIORY

ZOFIA TOBIASZOWA

MINIATURY Z KOLEKCJI HENRYKA FRAENKLA W MUZEUM NARODOWYM
W KRAKOWIE

Henryk FRAENKEL, znany kolekcjoner krakow-
ski, zebrał w okresie międzywojennym duży zes-
pół cennych miniatur, na który złożyły się prace
artystów obcych i polskich. Skatalogowanie swej
kolekcji powierzył drowi Franciszkowi KLEINOWI,
historykowi sztuki z Krakowa, który sporządził in-
wentarz zbioru w postaci małej, ciemnooprawnej
książki, a odnośne numery katalogu umieścił na
odWrociach miniatur. Na podstawie numerów, za-
chowanych na poszczególnych miniaturach, można
określić przypuszczalną ilość okazów na około 200
obiektów. Sporządzony przez F. KLEINA inwentarz
zbioru znajdował się co najmniej do r. 1948 w po-
siadaniu wdowy po kolekcjonerze, Elizy FRAENKLO-
WEJ. Czynione obócnie starania o jego pozyskanie
nie dały rezultatu,. Wypada tego niezmiernie żało-
wać, gdyż omawiany inwentarz zbioru stanowił
źródło bardzo cennych wiadomości.
Miniatury swe skupywał Henryk FRAENKEL za
granicą, głównie w wiedeńskim antykwariacie
SCHIDLOFA, który specjalizował się w handlu
miniaturami, toteż znaczna ilość obiektów pocho-
dzących z kolekcji fraenklowskiej nosi do tej pory
nalepki w postaci wycinków z katalogów aukcyj-
nych tej firmy. Miejsce zakupu jest więc tym sa-
mym znane, lecz wobec zaginięcia inwentarza nie
sposób obecnie ustalić, z jakich kolekcji pochodziły
zakupywane przez SCHIDLOFA miniatury i jakie
ceny płacił za nie FRAENKEL. Wiadomo, że za-
kupywał je za dolary i że ceny poszczególnych
obiektów sięgały znacznych kwot w zależności od
osoby artysty i poziomu artystycznego dzieła. Do-
dać przy tym należy, że wartość artystyczna minia-
1 Na dar Elizy FRAENKLOWEJ złożyły się następujące
miniatury: Bogusław ADAMOWICZ — Portret młodej damy
w różowym kapeluszu z białymi rajerami, Maria CHYBIN-
SKA — Tadeusz Kościuszko, Jam Nepomucen GŁOWACKI
— Portret hrabiny Branickiej, Józef GRASSI — Sta-
nisław August Poniatowski, W. HAU — Portret damy,
Mieczysław JAKIMOWICZ — Portret żony artysty (Jadwiga
z GOTTLTEBÓW JAKIMOWICZ OWA) , dwie prace Józefa
KOSIŃSKIEGO — Autoportret i Izabela Czartoryska jako
Sybilla z Puław, Aleksander KUCHARSKI — Ludwik XVII
(KAROL LUDWIK, syn LUDWIKA XVI 1 MARTI ANTO-
NINY), trzy prace Wincentego LESSEURA — August III

tur wchodzących w skład kolekcji H. FRAENKLA
jest bardzo znaczna, bowiem większość z nich za-
wdzięcza swe powstanie artystom posiadającym świa-
towją sławę. Nic ted.v dziwnego, że także i pod
względem materialnym kolekcja jego przedstawia
poważną wartość.
W r. 1939, Muzeum Narodowe w Krakowie wy-
pożyczyło od wdowy po kolekcjonerze pewną część
zbioru na organizowaną podówczas wystawę minia-
tur, którą otwarto w czerwcu tego roku w pałacu
PUSŁOWSKICH przy ul. Andrzeja Potockiego 10
(obecnie ulica Westerplatte). Ta właśnie część zbio-
ru fraenklowskiego ocalała szczęśliwie w czasie
drugiej wojny światowej, reszta natomiast — znaj-
dująca się w prywatnym mieszkaniu właścicielki —
została zagrabiona przez hitlerowców.
W r. 1948 Eliza FRAENKLOWA zdeponowała
ocalałe miniatury w Muzeum Narodowym w Krako-
wie, z wyjątkiem diwudziestu miniatur artystów
polskich i obcych pracujących w Polsce oraz jed-
nej miniatury angielskiej, które ofiarowała do zbio-
rów krakowskiego Muzeum Narodowego, jako wy-
raz swej wdzięczności dla tej instytucjix. Tak więc
depozytem objętych zostało 55 miniatur.
Po śmierci Elizy FRAENKELOWEJ zdeponowana
kolekcja przeszła drogą spadku na dwie jej siostry,
Józefę BERGGRUENÓWNĘ i Marię REDEROWĄ,
obie zamieszkałe w Krakowie. Z zwiążku z chęcią
wycofania depozytu, wyrażoną przez nowe właści-
cielki, Dyrekcja Muzeum Narod'owego w Krakowie
zakupiła od nich w grudniu 1961 r. zespół minia-
tur obejmujący 49 obięktów, reszta zaś — w ilości
oraz portreciki pary małżeńskiej, matowane w r. 1803,
Stanisław MARSZAŁKIEWTCiZ — Portret Ludwiki z Wa-
lewskich Pbtockiej, PATSCHKE — Portret pani Stadnickiej,
Aleksander RZYSZCZEWSKI — Autoportret, Micłiael WEIXEL-
BAUM — Autoportret, WOLSKI — Portret męski, F. PA-
DEREWSKI — Ks. Józef Poniatowski, oraz miniatury ma-
lowane przez anonimowych antysltów z portretami: Fran-
ciszka Salezego Potockiego i Jana Śniadeckiego, ponadto
Eliza FRAENKLOWA ofiarowała jedną miniaturę angiel-
ską, wykonaną iprzez Williama Cłiartesa ROSSA — Dziew-
czynka w niebieskiej aksamitnej sukni na tle krajobrazu.

257