DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Bednarska, Jadwiga: Pałac w Kościelnikach pod Krakowem
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45623#0229
PAŁAC W KOŚCIEŁNIKACH POD KRAKOWEM
II. 16. Pałac w Kościelnikach, fragment stiukowej dekoracji z 1. poł. XIX w. w salach
dawnej biblioteki i archiwum. (Fot. Z. Holcer)
w proporcjach poszczególnych elementów portyku
i w jego motywach dekoracyjnych odznaczających
się silnym uproszczeniem form wyklucza raczej moż-
liwość autorstwa Józefa LE BRUNA.
Należy przypuszczać, że dachy pałacowe obniżono
w 1872, gdy nastąpiła wymiana więźby44.
Dzięki dokumentom można śledzić dzieje ogro-
du. Jak wynika z opisu inwentarzowego z 1773 oraz
„Remanentu” z 1774 45 specjalnej opieki wymagała
oranżeria ogrodowa, w której hodowano rzadkie po-
łudniowe drzewa owocowe i ozdobne jak: cytryny,
44 Matn. tost. Ossol., sygn. 11779/UI „Oszacowanie Bu-
dynków Dworskich Państwa Kościelniki...” dokonane przez
Tow. Wzaj.emnych Ubetzp. od ognia 8.XU.1883. Pozycja 1.
Pałac.
Z opisów w/w protokółach (pozycja 2 i 12) wynika, że
w 1873 wymieniono więźfoę i pokrycie dachowe obydwu
oficyn.
45 Man. tost. Ossiod. sygn. 11726/m. Inwentarz Klucza
Kościelnickiego z 5.11.1773, „6-to Oranżerya”; — oraz sygn.
11727/III „Remanent z Rachunków JPana Porowskiego
pisarza kościelnickiego z wszelkich Proweiniencyi wynikający
y oddany JPu Brzeskiemu Pisarzowi Teraznieyszemu Kos-
eietaidkiemu d l-ma Aprilis 1774 infunido zpisany. Regesttr
Oranizeryi Ogrodu Kosidelnickieigo d. l-ma Aprilis 1774
spisany”.
46 Man,. tost. Ossol. sygn,. 11728/UI „Raptularz Percepty
pomarańcze, figi, granaty, laury i cyprysy. Jak wy-
nika z rachunków prace przeprowadzone w latach
1777—1803 nie miały na celu jakiś zasadniczych
zmian kompozycyjnych, lecz jedynie przyozdobienie
dawnego ogrodu „włoskiego”. W latach 1785—86
wykonano^ 22 nowe wazony i przyozdobiono tamtej-
szy labirynt46. Poza tym odnowiono i wyposażono
w nowe urządzenia ogrodowe inspekty i oranżerię
a w r. 1786 wybudowano nowy „trepauz”47. Doku-
ment z rf. 1803 wymienia następujące ogrodowe in-
spekty: „traybhauz” zimny i ciepły, inspekt holen-
y Expensy Drzewa obłego Materyału drewnianego y że-
laznego, do wszelkiey Budowli należącego ad A 1784 uło-
żony. Expenisi tego, Maiteryału”. Wiadomości te umiesz-
czone są w wylkaizie expens za lata 1785—86.
47 Man. tost. Ossol. sygn. 11728/HI „Perceipta rożnych
Materyaiłow [...] a d l-Juny 1780” na odwrocie numerowanej
karty 2 i karta 6. „Expenlsa zelaiza a d l-ma Junij 1780.
Na potrzebę pałacową” oraz „Expensa Maiteryałow Drew-
nianych a d l-Jiuny 1780” — wyliczają różne prace przy
„oporządzeniu” dachu kaplicy, murków ogrodowych, altany
i oranżerii; — sygn. 11726/m „Wypisanie sikła potrzeb-
nego do Trypausa w Kościelnikach d. 23 7-bris 1784”; —
syginw 11728/m „Rachunek Materyałow znayduiących na
Grunt de Klucza KoscieiinickiegO’ uczyniony d ult[i,m,a] July
A[nn]o 1786, Expensa cegły y kamienia” — wylicza m.in.
zużycie 14.400 sizlt. cegły surowej i 43.550 sizt. palonej „Na
wymurowanie Trepauzu w ogrodzie”.
213
II. 16. Pałac w Kościelnikach, fragment stiukowej dekoracji z 1. poł. XIX w. w salach
dawnej biblioteki i archiwum. (Fot. Z. Holcer)
w proporcjach poszczególnych elementów portyku
i w jego motywach dekoracyjnych odznaczających
się silnym uproszczeniem form wyklucza raczej moż-
liwość autorstwa Józefa LE BRUNA.
Należy przypuszczać, że dachy pałacowe obniżono
w 1872, gdy nastąpiła wymiana więźby44.
Dzięki dokumentom można śledzić dzieje ogro-
du. Jak wynika z opisu inwentarzowego z 1773 oraz
„Remanentu” z 1774 45 specjalnej opieki wymagała
oranżeria ogrodowa, w której hodowano rzadkie po-
łudniowe drzewa owocowe i ozdobne jak: cytryny,
44 Matn. tost. Ossol., sygn. 11779/UI „Oszacowanie Bu-
dynków Dworskich Państwa Kościelniki...” dokonane przez
Tow. Wzaj.emnych Ubetzp. od ognia 8.XU.1883. Pozycja 1.
Pałac.
Z opisów w/w protokółach (pozycja 2 i 12) wynika, że
w 1873 wymieniono więźfoę i pokrycie dachowe obydwu
oficyn.
45 Man. tost. Ossiod. sygn. 11726/m. Inwentarz Klucza
Kościelnickiego z 5.11.1773, „6-to Oranżerya”; — oraz sygn.
11727/III „Remanent z Rachunków JPana Porowskiego
pisarza kościelnickiego z wszelkich Proweiniencyi wynikający
y oddany JPu Brzeskiemu Pisarzowi Teraznieyszemu Kos-
eietaidkiemu d l-ma Aprilis 1774 infunido zpisany. Regesttr
Oranizeryi Ogrodu Kosidelnickieigo d. l-ma Aprilis 1774
spisany”.
46 Man,. tost. Ossol. sygn,. 11728/UI „Raptularz Percepty
pomarańcze, figi, granaty, laury i cyprysy. Jak wy-
nika z rachunków prace przeprowadzone w latach
1777—1803 nie miały na celu jakiś zasadniczych
zmian kompozycyjnych, lecz jedynie przyozdobienie
dawnego ogrodu „włoskiego”. W latach 1785—86
wykonano^ 22 nowe wazony i przyozdobiono tamtej-
szy labirynt46. Poza tym odnowiono i wyposażono
w nowe urządzenia ogrodowe inspekty i oranżerię
a w r. 1786 wybudowano nowy „trepauz”47. Doku-
ment z rf. 1803 wymienia następujące ogrodowe in-
spekty: „traybhauz” zimny i ciepły, inspekt holen-
y Expensy Drzewa obłego Materyału drewnianego y że-
laznego, do wszelkiey Budowli należącego ad A 1784 uło-
żony. Expenisi tego, Maiteryału”. Wiadomości te umiesz-
czone są w wylkaizie expens za lata 1785—86.
47 Man. tost. Ossol. sygn. 11728/HI „Perceipta rożnych
Materyaiłow [...] a d l-Juny 1780” na odwrocie numerowanej
karty 2 i karta 6. „Expenlsa zelaiza a d l-ma Junij 1780.
Na potrzebę pałacową” oraz „Expensa Maiteryałow Drew-
nianych a d l-Jiuny 1780” — wyliczają różne prace przy
„oporządzeniu” dachu kaplicy, murków ogrodowych, altany
i oranżerii; — sygn. 11726/m „Wypisanie sikła potrzeb-
nego do Trypausa w Kościelnikach d. 23 7-bris 1784”; —
syginw 11728/m „Rachunek Materyałow znayduiących na
Grunt de Klucza KoscieiinickiegO’ uczyniony d ult[i,m,a] July
A[nn]o 1786, Expensa cegły y kamienia” — wylicza m.in.
zużycie 14.400 sizlt. cegły surowej i 43.550 sizt. palonej „Na
wymurowanie Trepauzu w ogrodzie”.
213