DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Ross, Juliusz: Ze studiów nad twórczością malarza Teofila Stancla
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45623#0346
JULIUSZ ROSS
II. 7. Kieżmark, Dekoracja sgraffitowa dzwonnicy. (Fot. J. Ross)
są dane źródłowe o pracach tego malarza. Żadna
z nich nie dotrwała do naszych czasów.
O śladach malowideł na zewnętrznych ścianach
ratusza bardiowskiego po raz pierwszy wspomniał
Józef ŁEPKOWSKI16. ROMER opisuje dwie postacie
rycerzy w zbrojach na południowej ścianie szczytowej
tegoż budynku oraz postać w czerwonej szacie we
wnęce ślepego okna na północnym szczycie17. Drugie
dzieło, scena Sądu Ostatecznego we wgłębieniu pół-
nocnej ściany sali obrad na pierwszym piętrze ratusza,
namalowane było — jak stwierdzono w trakcie od-
nawiania budynku18 * — na suchym tynku w bardzo
jaskrawych, „ognistych” barwach. I to dzieło nie
zachowało się do naszych czasów. Nie zachował sie
16 J. Ł e p k o w s k i, Bartfeld in Oberungarn, „Mitthei-
lungen der K. K. Centrrl-Comimision zur Erforcchung und
Erhalfung der Kunst — und historischen Dentanale” III,
Wien 1858, is. 253; — tenże, Bardyów, „Teka Wileńska” IV,
Wilno 1858, s. 100.
17 F. Romer, Regi falkepek Magyarorszdgon, Budapest
1874; — M y s k o v s z k y, jw.; — D. Radocsay, A kó-
zepkori magyarorszag falkepei, Budapest 1954, s. 79 oraz 115.
18 K. Divald, A bartfai udroshaza, „Muveszet” IV,
Budapest 1905, s. 95—96; — V. Myskovszky, A bartfai
uaroshazaról, „Archaeologiai Ertesitó” XXVIII, Budapest
1908, s. 355; — G. Z.ebracky, Sprieuodca sbierkami Zup-
nćho Muzea v Bardioue, Bardejov 1926, s. 59; —Radoc-
say, A kbzdpkori magyarorszag falkepei, jw., s. 115. Ra-
tusze w w. XVI były ■także miejscem sądów (domus iudicii,
Haus der Gerichte lub Richthaus, hychtal), z czego też wy-
nikały treści przedstawień dekoracji ich sal. Dekorowaniem
ratuszy zajmowali się w tym czasie najwybitniejsi malarze
np.: norymberskiego DtlRER, bazylejskiego HOLBEIN, lo-
wańskiego Dirfc BOUTS, brukselskiego Roger van der
WEYDEN, którym służyli radą teologowie i syndycy. Temat
Sądu Ostatecznego był polecany przy dekorowaniu ratuszy,
aby sędziowie uświadamiali sobie, że są przedstawicielami
wyższej, sprawiedliwości: M. L e j s k o v a - M a t y a s o v a
i K. S m r h a, Soudni tematika a uyzdoba pruceli stare
rudnice v Prachaticich, „Umeni” VIII, Praha 1960, s. 601—611.
również budynek murowany szkoły parafialnej w
Bieczu, który w w. XIX już był ruiną ls.
Wypada z kolei zastanowić się nad zachowanymi
po dzień dzisiejszy dziełami malarstwa, mogącymi po-
zostawać w związku z twórczością tego działającego na
terenie północnej Słowaczyzny oraz Małopolski ma-
larza. Na pierwszym miejscu wymienić należy kwa-
tery na zewnętrznej stronie skrzydeł ołtarza czterech
św. św. Janów w kościele św. Jakuba w Lewoczy
(il. 1). Przedstawiają one sceny wiążące się z życiem
św. Jana Chrzciciela20. Na obrazie wyobrażającym
Ścięcie św. Jana widnieje monogram oraz data
1520. Na tej podstawie DIVALD przypisał to dzieło
Teofilowi STANCLOWI, działającemu w tym czasie
Fasadę ratusza w Bratysławie zdobiła dekoracja figuralna
o tematyce sądowniczej wykonana przez THIERGARTENA.
Por. A. G ii nt her o v a - Ma ye r ov i, Renesanćnć umenie
na Slouensku, „Pamiatky a Muzea” IV, 1955, s. 114.
19 R. P a c h u 1 s k i, Szkoły powszechne w Bieczu w hi-
storycznym rozwoju, „Minerwa Polska” I, Lwów—Warsza-
wa—Kraków 1927, s. 282 i 236.
20 I. Henszlmann, Ldcsenek regisćgei, „Monumenta
Hungariae Archaeologica” t. III, cz. II, Budapest 1878,
s. 77—78; — Divald, Szepesudrmegye muueszeti emlekei, II,
Budapest ,1906, s. 92—97 oraz il. 71—72; — tenże, Magya. or-
szag csucsiueskori szdrnyasoltarai, Budapest 1911, II, s. 21; —
V. Wagner, Dejiny uytuarneho umenia na Slouensku,
Tnnava 1930, s. 112 oraz il. 120—121; — E. K ó s z e g h y, Bildnis-
malerei in der Zips, iKeźmanok 1933, s. 6—7; — O. S c h ii-
rer, E. Wiese, Deutsche Kunst in der Zips, Briinn—Wien—
Leipzig 1938, s. 100, przyp. 380—381 oraz il. 380; — K. Sou-
r e k, Die Kunst in der Slowakei, Prag 1939, s. 24 oraz
il. 330; — V. Wagner, Umenie neskorej gotiky a ranej
renesancie na Slouensku, „Pamiatky a Muzea” III, Martin
1954, s. 157—159; — V. i F. K o t r b a, Leuoćsky oltar majstra
Paula, Bratislava 1955, s. 68; — D. Radocsay, A kbzćpkori
magyarorszag tablakepei, Budapest 1955, s. 174 oraz 381—382; —
Ross, jw., s. 99; — J. Paś teka [w:] Pracy zbio-
rowej, Majster Pawol z Leuoće, Bratislava 1961, s. 112—113.
324
II. 7. Kieżmark, Dekoracja sgraffitowa dzwonnicy. (Fot. J. Ross)
są dane źródłowe o pracach tego malarza. Żadna
z nich nie dotrwała do naszych czasów.
O śladach malowideł na zewnętrznych ścianach
ratusza bardiowskiego po raz pierwszy wspomniał
Józef ŁEPKOWSKI16. ROMER opisuje dwie postacie
rycerzy w zbrojach na południowej ścianie szczytowej
tegoż budynku oraz postać w czerwonej szacie we
wnęce ślepego okna na północnym szczycie17. Drugie
dzieło, scena Sądu Ostatecznego we wgłębieniu pół-
nocnej ściany sali obrad na pierwszym piętrze ratusza,
namalowane było — jak stwierdzono w trakcie od-
nawiania budynku18 * — na suchym tynku w bardzo
jaskrawych, „ognistych” barwach. I to dzieło nie
zachowało się do naszych czasów. Nie zachował sie
16 J. Ł e p k o w s k i, Bartfeld in Oberungarn, „Mitthei-
lungen der K. K. Centrrl-Comimision zur Erforcchung und
Erhalfung der Kunst — und historischen Dentanale” III,
Wien 1858, is. 253; — tenże, Bardyów, „Teka Wileńska” IV,
Wilno 1858, s. 100.
17 F. Romer, Regi falkepek Magyarorszdgon, Budapest
1874; — M y s k o v s z k y, jw.; — D. Radocsay, A kó-
zepkori magyarorszag falkepei, Budapest 1954, s. 79 oraz 115.
18 K. Divald, A bartfai udroshaza, „Muveszet” IV,
Budapest 1905, s. 95—96; — V. Myskovszky, A bartfai
uaroshazaról, „Archaeologiai Ertesitó” XXVIII, Budapest
1908, s. 355; — G. Z.ebracky, Sprieuodca sbierkami Zup-
nćho Muzea v Bardioue, Bardejov 1926, s. 59; —Radoc-
say, A kbzdpkori magyarorszag falkepei, jw., s. 115. Ra-
tusze w w. XVI były ■także miejscem sądów (domus iudicii,
Haus der Gerichte lub Richthaus, hychtal), z czego też wy-
nikały treści przedstawień dekoracji ich sal. Dekorowaniem
ratuszy zajmowali się w tym czasie najwybitniejsi malarze
np.: norymberskiego DtlRER, bazylejskiego HOLBEIN, lo-
wańskiego Dirfc BOUTS, brukselskiego Roger van der
WEYDEN, którym służyli radą teologowie i syndycy. Temat
Sądu Ostatecznego był polecany przy dekorowaniu ratuszy,
aby sędziowie uświadamiali sobie, że są przedstawicielami
wyższej, sprawiedliwości: M. L e j s k o v a - M a t y a s o v a
i K. S m r h a, Soudni tematika a uyzdoba pruceli stare
rudnice v Prachaticich, „Umeni” VIII, Praha 1960, s. 601—611.
również budynek murowany szkoły parafialnej w
Bieczu, który w w. XIX już był ruiną ls.
Wypada z kolei zastanowić się nad zachowanymi
po dzień dzisiejszy dziełami malarstwa, mogącymi po-
zostawać w związku z twórczością tego działającego na
terenie północnej Słowaczyzny oraz Małopolski ma-
larza. Na pierwszym miejscu wymienić należy kwa-
tery na zewnętrznej stronie skrzydeł ołtarza czterech
św. św. Janów w kościele św. Jakuba w Lewoczy
(il. 1). Przedstawiają one sceny wiążące się z życiem
św. Jana Chrzciciela20. Na obrazie wyobrażającym
Ścięcie św. Jana widnieje monogram oraz data
1520. Na tej podstawie DIVALD przypisał to dzieło
Teofilowi STANCLOWI, działającemu w tym czasie
Fasadę ratusza w Bratysławie zdobiła dekoracja figuralna
o tematyce sądowniczej wykonana przez THIERGARTENA.
Por. A. G ii nt her o v a - Ma ye r ov i, Renesanćnć umenie
na Slouensku, „Pamiatky a Muzea” IV, 1955, s. 114.
19 R. P a c h u 1 s k i, Szkoły powszechne w Bieczu w hi-
storycznym rozwoju, „Minerwa Polska” I, Lwów—Warsza-
wa—Kraków 1927, s. 282 i 236.
20 I. Henszlmann, Ldcsenek regisćgei, „Monumenta
Hungariae Archaeologica” t. III, cz. II, Budapest 1878,
s. 77—78; — Divald, Szepesudrmegye muueszeti emlekei, II,
Budapest ,1906, s. 92—97 oraz il. 71—72; — tenże, Magya. or-
szag csucsiueskori szdrnyasoltarai, Budapest 1911, II, s. 21; —
V. Wagner, Dejiny uytuarneho umenia na Slouensku,
Tnnava 1930, s. 112 oraz il. 120—121; — E. K ó s z e g h y, Bildnis-
malerei in der Zips, iKeźmanok 1933, s. 6—7; — O. S c h ii-
rer, E. Wiese, Deutsche Kunst in der Zips, Briinn—Wien—
Leipzig 1938, s. 100, przyp. 380—381 oraz il. 380; — K. Sou-
r e k, Die Kunst in der Slowakei, Prag 1939, s. 24 oraz
il. 330; — V. Wagner, Umenie neskorej gotiky a ranej
renesancie na Slouensku, „Pamiatky a Muzea” III, Martin
1954, s. 157—159; — V. i F. K o t r b a, Leuoćsky oltar majstra
Paula, Bratislava 1955, s. 68; — D. Radocsay, A kbzćpkori
magyarorszag tablakepei, Budapest 1955, s. 174 oraz 381—382; —
Ross, jw., s. 99; — J. Paś teka [w:] Pracy zbio-
rowej, Majster Pawol z Leuoće, Bratislava 1961, s. 112—113.
324