Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (27.1965)

ZE STUDIÓW NAD TWÓRCZOŚCIĄ MALARZA T. STANCLA

w Lewoczy21. Trudno jednak wnioskować, iż mono-
gram ten odnosi się do naszego malarza. Kwestia
autorstwa wymienionego wyżej dzieła, oznaczonego
monogramem pozostać musi w dotychczasowym
stanie badań jeszcze nierozstrzygniętą, zwłaszcza że
równocześnie notowany jest w aktach Lewoczy także
„Hans moler”22. Jest natomiast bardziej prawdo-
podobne, że STANCEL był wykonawcą obrazów na
bocznych skrzydłach głównego ołtarza w kościele
św. Jakuba w Lewoczy, dzieła rzeźbiarza mistrza
Pawła. Jak wiadomo z przekazów archiwalnych malarz
pozostawał w bliskim kontakcie z tym artystą (po-
życzał od niego farbę)23 (ił. 9).
Już tylko ze względu na czas powstania zostały
przez DIVALDA przypisane Teofilowi STANCLOWI
obrazy skrzydłowe ołtarzy bardiowskich św. Elżbiety
i św. Krzyża 24.
Jeśli idzie o prace STANCLA w granicach Polski
to należałoby zbadać zachowany budynek plebanii
21 Divald, Szepesuórmćgye miluószeti..., jw., s. 95—97.
22 i. Genthon, A ićgi magyar festdmuveszet, Buda-
pest 1932, s. 123; — Schurer-Wie.se, jw., s. 100, przyp.
380—381; — Kotrba, j.w., s. 84—85; — Radocsay, A
kózepkori magyarorszag tablakepei, jw., s. 174; — P a ś t e«
ka, jw., s. 112—113; — D. Radocsay, Gotische Tafelma-
lerei in Ungarn, Budapest 1963, s. 31 oraz 59.
23 Abel, jw., s. 543—544; — Homolka, jw., s. 17.
Użyty przez Teofila STANCLA termin „berggryn” oznacza
zapewne zieleń górską malachitową. O znaczeniu terminu
„berggrun” piszą m.in.: H. Sachs, Lehrbuch der Maltech-
nik, Berlin 1927, s. 18; — F. B r o c k h a u s, Der grosse
Brockhaus II, Łeipzig 1929, s. 559; — J. H oplińsk i, Far-
by i spoiwa malarskie, Wrocław 1959, s. 158; — por. też
M. D a y c z a k - D o m a n a. s i e w i c z, Renesansowe malo-
widła wnętrz mieszczańskich Małopolski, Kraków 1959, rkps,
s. 37.

w Bieczu, o którym wzmianka w wizytacji z w. XVI
mówi, że miał ściany zewnętrzne pokryte malowidła-
mi 25. Bliższego zbadania wymagałyby także szczątki
malowideł o cechach gotycko-renesansowych w koś-
ciele parafialnym w Jaśle 26. Warto też zwrócić uwagę,
że w sali ławników ratusza we Lwowie znajdowała
się scena Sądu Ostatecznego (a więc o tej samej
treści jak w ratuszu bardiowskim), wymieniona w
księdze rachunków miejskich pod datą 1536, czyli
w kilka zaledwie lat po zamierzonej podróży Teofila
STANCLA do Lwowa27.
Na szczególną uwagę zasługuje pobyt STANCLA
w Bieczu, ograniczony latami 1524—30, przy czym
należy podkreślić, że nastąpił on wkrótce, a może
bezpośrednio, po kilkuletnim jego pobycie w Lewoczy,
która stanowiła wtedy ważne środowisko artystyczne.
Biecz w latach dwudziestych w. XVI przeżywał rów-
nież swój świetny okres28. Bez wątpienia cenne, po
dzień dzisiejszy zachowane, dzieła sztuki w podbiec-
24 K. D i v a 1 d, Magyarorszag muoószeti emlekei, Buda-
pest 1927, s. 144, 153; — Thieme-Becker, jw.
25 Bujak, Materiały do historii miasta Biecza, jw.,
s. 145; — T. Sławski, Mieszczaństwo Bieckie na prze-
łomie XVI i XVII wieku, [w:] Biecz — studia histo.yczne,
"Wrocław—Warszawa1—Kraków 1963, s. 373.
25 j. R o s ,s, Odbudowa gotyckiego kościoła w Jaśle,
„Ochr. Zab.” IV, 1951, s. 158—461; — tenże, Zabytki
sztuki Jasła i okolicy [w:] Studia z dziejów Jasła i powiatu
jasielskiego — pod red. J. G a r b a c i k a, Kraków 1964,
s. 636—637.
27 F. Jaworski, Ratusz lwowski, Lwów 1907, s. 46; —
Ł. Charewiczowa, Lwowskie organizacje zawodowe
za czasów Polski przedrozbiorowej, Lwów 1929, s. 147.
28 t. Baliński, H. Lipiński, Starożytna Polska,
t. II, Warszawa 1844, s. 207—208; — T. Sławski, Studia
nad ludnością Biecza w wiekach XIV—XVII, „Małopolskie
Studia Historyczne”, 1958, z. 3/4, s. 21—66.


II. 8. Biecz, Dekoracja sgraffitowa dzwonnicy. (Fot. J. Szandomirski)

325