DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Wardzyński, Michał: Rzeźbiarsko-kamieniarska rodzina Venosta vel Venesta, Venusta i jej działalność w 1. połowie XVII wieku w Chęcinach*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70770#0451
444
Michał Wardzyński
20. Kielce, Muzeum Narodowe, lapidarium, fragment zniszczonej figury z nagrobka
nieustalonej szlachcianki, lata 10.-20. XVII w.,
wyk. warsztat,,Mistrza Wyprostowanych Postaci” - Bartholomea Venosty z Chęcin (atryb.).
Fot. Archiwum Fotograficzne Muzeum Narodowego w Kielcach
płyta grobowa. Leśniewscy byli właścicielami tej wsi przynajmniej od końca XVI w. do
ok. 1645-1661 r., kiedy wykupili je ostatecznie Lubomirscy, posesjonaci sąsiednich klu-
czy: rzeszowskiego i sędziszowskiego168. W świetle zapisu protokołu wizytacyjnego ko-
ścioła z 1721 r. nagrobek ten miał rozbudowaną formę i niezwykły program rzeźbiarski.
Ustawiony jako wolnostojący pod lukiem tęczowym lub w nawie świątyni, otoczony
z czterech stron żelaznymi kratami, składał się z murowanej mensy ołtarzowej, przy któ-
rej odprawiano aniwersarze oraz dwóch marmurowych figur: leżącej i klęczącej169 - ta
druga, o której jeszcze w dalszej części tekstu, również trafiła do zbiorów rzeszowskiego
Muzeum. Typowa postsansovinowska poza figury Jakuba (?) Leśniowskiego znajduje
analogie w kilku dziełach z najwcześniejszego etapu twórczości Bartholomea Venosty -
najbliższa wydaje się postać Bartłomieja (zm. 1609) lub Jakuba (zm. 1615) Tylickiego
z dawnego nagrobka obu braci w dawnym kościele dominikańskim w Toruniu (il. 19). Do
tej pory pomnik Tylickich wiązano błędnie z gdańskim warsztatem pochodzącej z bra-
168 PISULA, op. cit., s. 96-97; JAMIOŁ, op. cit, s. 272.
169 „Fundatores in medio Eccl[esi]ae sepulchre sunt murata in 4drat posita ad instar capella, in quibfus], est adhuc mensa
murata ibi sacrificia missas solebant celebrari pro fundatoribus utr adhuc extant personae marmoreae fundatorom una
iacens, altra flexis genibus, penes ista mensa’ quae personae seu statuae per incarcerata Presbit [niebriant] sunt violatae
destructae, quae sepultura fornice [pnisa] fenestrae cum cratibus ferreis et feribfus]; cum insigni sumptu et minentione.
” Zob. Kraków, Archiwum Kurii Metropolitalnej [AKMKr], sygn. AV 6, Acta visitationis interioris decanatuum Rado-
miensis, Zwolinensis adjurisdictionem decanati Kielcensis [...]! 617; Acta visitationis interioris archidiaconatus Lubli-
nensis [...] 1617', Acta visitationum interiorum archidiaconatus Zawichostensis [...] 1617', Acta visitationis decanatus
Mielecensis [...\1678; Visitatio decanatus Ropczycensis a.D. 1721', Visitatio decanatus Strzyzoviensis a.D. 1721', Visita-
tio decanatus Voynicensis a.D. 1678 [...]; Visitatio eccelsiarum parochialium in Koniemłoty et Kurozwęki a.D. 1681,
k. 339v.
Michał Wardzyński
20. Kielce, Muzeum Narodowe, lapidarium, fragment zniszczonej figury z nagrobka
nieustalonej szlachcianki, lata 10.-20. XVII w.,
wyk. warsztat,,Mistrza Wyprostowanych Postaci” - Bartholomea Venosty z Chęcin (atryb.).
Fot. Archiwum Fotograficzne Muzeum Narodowego w Kielcach
płyta grobowa. Leśniewscy byli właścicielami tej wsi przynajmniej od końca XVI w. do
ok. 1645-1661 r., kiedy wykupili je ostatecznie Lubomirscy, posesjonaci sąsiednich klu-
czy: rzeszowskiego i sędziszowskiego168. W świetle zapisu protokołu wizytacyjnego ko-
ścioła z 1721 r. nagrobek ten miał rozbudowaną formę i niezwykły program rzeźbiarski.
Ustawiony jako wolnostojący pod lukiem tęczowym lub w nawie świątyni, otoczony
z czterech stron żelaznymi kratami, składał się z murowanej mensy ołtarzowej, przy któ-
rej odprawiano aniwersarze oraz dwóch marmurowych figur: leżącej i klęczącej169 - ta
druga, o której jeszcze w dalszej części tekstu, również trafiła do zbiorów rzeszowskiego
Muzeum. Typowa postsansovinowska poza figury Jakuba (?) Leśniowskiego znajduje
analogie w kilku dziełach z najwcześniejszego etapu twórczości Bartholomea Venosty -
najbliższa wydaje się postać Bartłomieja (zm. 1609) lub Jakuba (zm. 1615) Tylickiego
z dawnego nagrobka obu braci w dawnym kościele dominikańskim w Toruniu (il. 19). Do
tej pory pomnik Tylickich wiązano błędnie z gdańskim warsztatem pochodzącej z bra-
168 PISULA, op. cit., s. 96-97; JAMIOŁ, op. cit, s. 272.
169 „Fundatores in medio Eccl[esi]ae sepulchre sunt murata in 4drat posita ad instar capella, in quibfus], est adhuc mensa
murata ibi sacrificia missas solebant celebrari pro fundatoribus utr adhuc extant personae marmoreae fundatorom una
iacens, altra flexis genibus, penes ista mensa’ quae personae seu statuae per incarcerata Presbit [niebriant] sunt violatae
destructae, quae sepultura fornice [pnisa] fenestrae cum cratibus ferreis et feribfus]; cum insigni sumptu et minentione.
” Zob. Kraków, Archiwum Kurii Metropolitalnej [AKMKr], sygn. AV 6, Acta visitationis interioris decanatuum Rado-
miensis, Zwolinensis adjurisdictionem decanati Kielcensis [...]! 617; Acta visitationis interioris archidiaconatus Lubli-
nensis [...] 1617', Acta visitationum interiorum archidiaconatus Zawichostensis [...] 1617', Acta visitationis decanatus
Mielecensis [...\1678; Visitatio decanatus Ropczycensis a.D. 1721', Visitatio decanatus Strzyzoviensis a.D. 1721', Visita-
tio decanatus Voynicensis a.D. 1678 [...]; Visitatio eccelsiarum parochialium in Koniemłoty et Kurozwęki a.D. 1681,
k. 339v.