Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (5.1937)

Ryc. 13 Strzelno. Kościół śio. Prokopa. Fragment płyty nagrobkomej.

Nogi mężczyzny ominięte są ogonami potmoróm. Anaiogiczna postać,
tym razem jednak z dużą brodą, przedstamiona jest po drugiej, przymę-
garomej stronie głomicy (ryc. 17). Na kapitelu, drugim po stronie pramej
portalu, midnieją po obu stronach maski ludzkie, z ust których mypły-
mają bogate zmoje labromania (ryc. 17). Motym ten należy do rozpo-
mszechnionych przedstaiuień romańskiego zdobnictma.
Bardziej fascynujący myobraźnię jest motym piermszy — maiki czło-
mieka z parą ustamionych antytetycznie potmoróm. I on rómnież należy
do mielkiej rodziny romańskiej symboliki, przemamia unimersalną dla
smoich czasom dialektyką ornamentu. Mimo to, mało który z motymóm
rzeźby romańskiej może mykazać się tak bliskim sprzęgnięciem z atmo-
sferą epoki. Pomstaniu jego tomarzyszyło znamienne dla mczesnego śred-
niomiecza poczucie ostrych przecimieństm między ideami dobra i zła,
maiki duchomej z niemolą materii. W obszernym kręgu symbolom tej
sztuki — malka człomieka z potmorami mystępuje rzadko jako groteska,
nierómnie silniej natomiast jako plastyczne uosobienie maiki odermanych
pojęć. Nie bez mpłymu zapemne pozostał tu zaniesiony ze Wschodu,
być może za pośrednictmem tkanin, motym maiki Gilgamesza ze Imamii).
’) O motyinie tym obszerniej: R. Bernheimer, Romanische Tierplastik. Munchen
1931, 92 SCF> E. Małe. L’art religieux du XII s. en France. Paris 1924, 352; J Baltru-
ś a i t i s. La stylistiąue ornamentale dans la sculpture romane. Paris 1931, passim.

36