DOI Heft:
Nr. 5
DOI Artikel:Byvanck, Alexander W.: Opgravingen in Nederland: De galerij van opgravingen van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden
DOI Artikel:Kam, Gerard Marius: Antieke helmen in het museum "Kam"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19804#0274
geheel tot hun recht, omdat zij daar alleen zijn te toonen in verband met de beschaving
der omliggende landen en met de klassieke oudheden.
Voor de Romeinsche oudheden is vergelijking noodzakelijk met de beschaving in
de klassieke landen, niet alleen met de gelijktijdige ontwikkeling in de provincie, zooals te
Leiden mogelijk is door de verzameling oudheden uit Afrika, maar ook met de voorafgaande
Hellenistische. In verband met de studiën van Dr. Holwerda behooren naast de Neder-
landsche »koepelgraven" ook voorwerpen uit de Mykeensche graven, naast de Nederlandsche
vondsten de verwante verschijnselen uit de paalwoningen, uit de Hallstatt-beschaving, uit
Etrurië en de landen aan de Aegaeische Zee. Op dezelfde wijze vinden in het Rijksmuseum,
naast het Delftsche, het Italiaansche en Oostersche aardewerk een plaats, naast de Neder-
landsche, ook Fransche meubels. Voor den ouderen tijd mag de samenhang met het
klassieke niet worden verbroken. Ook Dr. Holwerda heeft herhaaldelijk de aandacht
gevestigd op het verband tusschen het in Nederland gevondene en het middelpunt der
beschaving in het Oosten en de klassieke landen.
Alleen in het Museum van Oudheden kan deze verwantschap met het buitenland
worden bestudeerd en voor oogen gebracht. Duidelijker nog zal dit blijken, wanneer wij
later, voortbouwend op de onderzoekingen van Dr. Holwerda, eenige der problemen,
die het gevondene stelt, zullen bespreken.
A. W. BIJVANCK.
ANTIEKE HELMEN IN HET MUSEUM »KAM".
De eerste afbeelding (Plaat 1) is een Romeinsche bronzen helm van een legionair, een
infanterist, uit de rivier de Waal opgebaggerd. Hierbij moeten wij opmerken, dat, daar
de Regeering het baggeren naar grind in het bed der rivier langzamerhand verbiedt, men
tegenwoordig op particuliere gronden, tusschen de kribben, naar grind baggert, wat aan-
leiding geeft tot belangrijke vondsten uit de grijze oudheid, daar veel van wat nu
rivier is vroeger land was en 't omgekeerde natuurlijk ook voorkomt.
De buiten-oppervlakte van den helm is ten deele bedekt met fijn grind, dat er zeer
vast aan geoxydeerd is, en groen van kleur, terwijl de binnenzijde genoegzaam vrij van
grind en oxyde is, en eene roodachtige kleur van het brons vertoont.
Dit vindt zijn oorzaak, doordat de binnenzijde met een soort van was of andere kleefstof
placht te worden bestreken, waarop dan veeren werden vastgeplakt of een ander soort tusschen-
stof, om den metalen helm aan het hoofd ongehinderd te doen aansluiten. Hoewel er nu geen
spoor meer hiervan aanwezig is, heeft deze bewerking toch naar onze meening de oxydeering
en aanwas van grind verhinderd. De vooruitspringende rand boven het voorhoofd ter
bescherming tegen zwaardslagen, met één nagel aan elke zijde van den helm bevestigd, van
gegoten brons, is zonder aanhechting van grind groen geoxydeerd. De helm zelf is van
geslagen brons, de punt boven echter gegoten, de afscheiding tusschen het gegoten en
geslagen brons en de aanhechting is zoo kunstig gemaakt dat deze niet te ontdekken is.
258
der omliggende landen en met de klassieke oudheden.
Voor de Romeinsche oudheden is vergelijking noodzakelijk met de beschaving in
de klassieke landen, niet alleen met de gelijktijdige ontwikkeling in de provincie, zooals te
Leiden mogelijk is door de verzameling oudheden uit Afrika, maar ook met de voorafgaande
Hellenistische. In verband met de studiën van Dr. Holwerda behooren naast de Neder-
landsche »koepelgraven" ook voorwerpen uit de Mykeensche graven, naast de Nederlandsche
vondsten de verwante verschijnselen uit de paalwoningen, uit de Hallstatt-beschaving, uit
Etrurië en de landen aan de Aegaeische Zee. Op dezelfde wijze vinden in het Rijksmuseum,
naast het Delftsche, het Italiaansche en Oostersche aardewerk een plaats, naast de Neder-
landsche, ook Fransche meubels. Voor den ouderen tijd mag de samenhang met het
klassieke niet worden verbroken. Ook Dr. Holwerda heeft herhaaldelijk de aandacht
gevestigd op het verband tusschen het in Nederland gevondene en het middelpunt der
beschaving in het Oosten en de klassieke landen.
Alleen in het Museum van Oudheden kan deze verwantschap met het buitenland
worden bestudeerd en voor oogen gebracht. Duidelijker nog zal dit blijken, wanneer wij
later, voortbouwend op de onderzoekingen van Dr. Holwerda, eenige der problemen,
die het gevondene stelt, zullen bespreken.
A. W. BIJVANCK.
ANTIEKE HELMEN IN HET MUSEUM »KAM".
De eerste afbeelding (Plaat 1) is een Romeinsche bronzen helm van een legionair, een
infanterist, uit de rivier de Waal opgebaggerd. Hierbij moeten wij opmerken, dat, daar
de Regeering het baggeren naar grind in het bed der rivier langzamerhand verbiedt, men
tegenwoordig op particuliere gronden, tusschen de kribben, naar grind baggert, wat aan-
leiding geeft tot belangrijke vondsten uit de grijze oudheid, daar veel van wat nu
rivier is vroeger land was en 't omgekeerde natuurlijk ook voorkomt.
De buiten-oppervlakte van den helm is ten deele bedekt met fijn grind, dat er zeer
vast aan geoxydeerd is, en groen van kleur, terwijl de binnenzijde genoegzaam vrij van
grind en oxyde is, en eene roodachtige kleur van het brons vertoont.
Dit vindt zijn oorzaak, doordat de binnenzijde met een soort van was of andere kleefstof
placht te worden bestreken, waarop dan veeren werden vastgeplakt of een ander soort tusschen-
stof, om den metalen helm aan het hoofd ongehinderd te doen aansluiten. Hoewel er nu geen
spoor meer hiervan aanwezig is, heeft deze bewerking toch naar onze meening de oxydeering
en aanwas van grind verhinderd. De vooruitspringende rand boven het voorhoofd ter
bescherming tegen zwaardslagen, met één nagel aan elke zijde van den helm bevestigd, van
gegoten brons, is zonder aanhechting van grind groen geoxydeerd. De helm zelf is van
geslagen brons, de punt boven echter gegoten, de afscheiding tusschen het gegoten en
geslagen brons en de aanhechting is zoo kunstig gemaakt dat deze niet te ontdekken is.
258