Günther, Hubertus [Hrsg.]: Boeren, burgers & buitenlui: een "vreemde" kijk op de Nederlanden (Amsterdam [u.a.], 1978)

Tafelmanieren?

De vreemdeling die eertijds in de Nederlanden aan nog een officier binnen die zonder te groeten of zijn

tafel werd genodigd, moest alles vergeten wat hij hoed af te nemen naast de Prins aan tafel ging

thuis aan goede manieren had geleerd. Alle oogge- zitten en ook zelf door niemand werd verwelkomd,

tuigen tonen zich hoogst verbaasd, geamuseerd of Zulke slechte manieren aan de tafel van zo een

geërgerd over de slechte tafelgewoonten. Een voorname vorst had ik nooit voor mogelijk gehou-

Duitse reiziger, die in het jaar 1661 met prins den als ik het niet met mijn eigen ogen had gezien.'

Willem in van Oranje de maaltijd gebruikte, ver- De hoed was voor de Nederlanders een onafscheide-

telt geschokt: 'Hij zat met zijn hofmeester en twee lijk kledingstuk: hij werd bijna nooit afgezet, zelfs

edellieden aan tafel. De drie genoemden hielden niet, zo wordt vermeld, tijdens de kerkdienst - en

hun hoeden op en besteedden geen bijzondere op de schilderijen kan men dal inderdaad zien. Dit

aandacht aan de Prins. Tijdens de maaltijd kwam was een gewoonte die de buitenlanders bijzonder

Nicolaes Maes

(Dordrecht

1632-1693

Amsterdam),

Het gebed (Het

gebed zonder

end).

Amsterdam,
Rijksmuseum

149