DOI Heft:
Część 2: Konteksty architektury
DOI Artikel:Lameński, Lechosław: Pomnik i jego otoczenie: Przyczynek do dziejów budowy pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.54671#0311
Lechosław Lameński
Instytut Historii Sztuki, Katolicki Uniwersytet Lubelski
ORCID: 0000-0002-2691-1297
Pomnik i jego otoczenie. Przyczynek do dziejów
budowy pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie
DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2020.19.16
Kiedy 26 czerwca 1898 r., w przeddzień setnej rocznicy urodzin Adama Mickie-
wicza, miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika wielkiego poety na Rynku
Głównym w Krakowie1, niewielu spośród licznie wówczas przybyłych gości
i tłumnie zebranych mieszkańców miasta zdawało sobie sprawę, że jest to dzieło
nie tylko Teodora Rygiera, lecz także Tadeusza Stryj eńskiego. Rygier był uczniem
Konstantego Hegla w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, uznanym rzeź-
biarzem akademickim, tworzącym i mieszkającym od 1873 r. we Włoszech.
Wykonał on wszystkie figury na czele z monumentalną postacią wieszcza sto-
jącą na szczycie rozbudowanego postumentu. Tadeusz Stryjeński zaprojektował
zaś i wykonał bardzo interesujące otoczenie pomnika. Dziełem architekta była
również okazjonalna dekoracja Rynku Głównego.
Tadeusz Stryjeński (1849-1943)2 był synem Aleksandra Stryjeńskiego
(1804-1875), żołnierza powstania listopadowego, który jesienią 1831 r. wraz
ze swoim korpusem przekroczył granicę Prus, udając się do Francji na emi-
grację. Dwa lata później osiedlił się w Szwajcarii, gdzie spędził resztę życia,
dając się poznać jako wzięty kartograf. Pochowano go - zgodnie z wolą
rodziny - na cmentarzu Wielkiej Emigracji w Montmorency pod Paryżem. Jego
żoną była Francuzka - Paulina de Lestocq (1820-1902). Stryjeńscy mieszkali
w Carouge pod Genewą. Tam też urodzili się Tadeusz i reszta jego rodzeństwa
(trzy siostry - Leokadia, Karolina i Edmee, oraz dwaj bracia - Władysław i Kazi-
mierz). Stryjeński spełnił życzenie ojca, który pragnął, aby jego dzieci wróciły
1 Kronika, „Czas” 1898, nr 143, s. 2.
2 Zob. Lechosław Lameński, Tadeusz Stryjeński (1849-1943) - architekt, konserwator i prze-
mysłowiec krakowski. Biografia, „Prace Humanistyczne. Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie,
Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych” 1991, seria 1, z. 30, s. 59-101; idem, Tadeusz
Stryjeński, „Znak” 1980, nr 318 (grudzień), s. 1694-1703. Tadeuszem Stryjeńskim zajmuję się
od połowy lat siedemdziesiątych XX w. W efekcie opublikowałem wiele różnych tekstów poświę-
conych jego życiu i twórczości. Aby ułatwić przyszłym badaczom tego wyjątkowego architekta,
który ciągle czeka na swoją monografię, dotarcie do moich opracowań (były bowiem zamiesz-
czone w wielu wydawnictwach), uznałem za stosowne podanie ich adresów bibliograficznych
w niniejszym eseju, mimo że nie wiążą się z jego treścią.
311
Instytut Historii Sztuki, Katolicki Uniwersytet Lubelski
ORCID: 0000-0002-2691-1297
Pomnik i jego otoczenie. Przyczynek do dziejów
budowy pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie
DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2020.19.16
Kiedy 26 czerwca 1898 r., w przeddzień setnej rocznicy urodzin Adama Mickie-
wicza, miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika wielkiego poety na Rynku
Głównym w Krakowie1, niewielu spośród licznie wówczas przybyłych gości
i tłumnie zebranych mieszkańców miasta zdawało sobie sprawę, że jest to dzieło
nie tylko Teodora Rygiera, lecz także Tadeusza Stryj eńskiego. Rygier był uczniem
Konstantego Hegla w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, uznanym rzeź-
biarzem akademickim, tworzącym i mieszkającym od 1873 r. we Włoszech.
Wykonał on wszystkie figury na czele z monumentalną postacią wieszcza sto-
jącą na szczycie rozbudowanego postumentu. Tadeusz Stryjeński zaprojektował
zaś i wykonał bardzo interesujące otoczenie pomnika. Dziełem architekta była
również okazjonalna dekoracja Rynku Głównego.
Tadeusz Stryjeński (1849-1943)2 był synem Aleksandra Stryjeńskiego
(1804-1875), żołnierza powstania listopadowego, który jesienią 1831 r. wraz
ze swoim korpusem przekroczył granicę Prus, udając się do Francji na emi-
grację. Dwa lata później osiedlił się w Szwajcarii, gdzie spędził resztę życia,
dając się poznać jako wzięty kartograf. Pochowano go - zgodnie z wolą
rodziny - na cmentarzu Wielkiej Emigracji w Montmorency pod Paryżem. Jego
żoną była Francuzka - Paulina de Lestocq (1820-1902). Stryjeńscy mieszkali
w Carouge pod Genewą. Tam też urodzili się Tadeusz i reszta jego rodzeństwa
(trzy siostry - Leokadia, Karolina i Edmee, oraz dwaj bracia - Władysław i Kazi-
mierz). Stryjeński spełnił życzenie ojca, który pragnął, aby jego dzieci wróciły
1 Kronika, „Czas” 1898, nr 143, s. 2.
2 Zob. Lechosław Lameński, Tadeusz Stryjeński (1849-1943) - architekt, konserwator i prze-
mysłowiec krakowski. Biografia, „Prace Humanistyczne. Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie,
Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych” 1991, seria 1, z. 30, s. 59-101; idem, Tadeusz
Stryjeński, „Znak” 1980, nr 318 (grudzień), s. 1694-1703. Tadeuszem Stryjeńskim zajmuję się
od połowy lat siedemdziesiątych XX w. W efekcie opublikowałem wiele różnych tekstów poświę-
conych jego życiu i twórczości. Aby ułatwić przyszłym badaczom tego wyjątkowego architekta,
który ciągle czeka na swoją monografię, dotarcie do moich opracowań (były bowiem zamiesz-
czone w wielu wydawnictwach), uznałem za stosowne podanie ich adresów bibliograficznych
w niniejszym eseju, mimo że nie wiążą się z jego treścią.
311