DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0285
Ikona i jej teologia „na emigracji". Enklawa intelektualno-artystyczna L'lnstitut de Theologie Orthodoxe...
281
lipca 1924 roku, w święto Św. Sergiusza z Radone-
ża, nastąpiło jej poświęcenie (il. 1). To w tej cerkwi
w 1932 roku złożyła śluby monastyczne późniejsza
święta prawosławna, Jelizawieta Skobcowa znana
pod imieniem zakonnym Maria.10
Od początku działalności paryskiego ośrodka
metropolita Eulogiusz nawiązał współpracę z ze-
społem nauczycieli, teologów - wybitnych myśli-
cieli religijnych. Byli wśród nich m.in.: o. Siergiej
Bułgakow (1944), autor wielu dziel teologicznych,
historycy Antoni Kartachow (1961) i Georges
Fedotow (1948), filozof Boris Wyczeslawczew
(1950), o. Bazyli Zenkowski (1962), pionier neo-
patristyki prawosławnej i ruchu ekumenicznego
o. Georges Florowski (1979), patrolog i liturgista
o. archimandryta Cyprian Kern (1960), profesor
prawa kanonicznego Nowego Testamentu o. Ni-
colas Afanassieff, uczony bp. Kasjan Biezobrazow
(1965) i kolejny prekursor ruchu ekumenicznego
Leon Zander (1964). Wszyscy oni byli pioniera-
mi nauk teologicznych i religijnych na emigracji.
Świadectwo ich myśli i ich praca przyczyniły się
w znacznym stopniu do wprowadzenia prawosła-
wia w świat Zachodu, lecz jednak nie dla niego i nie
dla dzisiejszej podróży ikony po świecie, ale dla jej
godnego powrotu na autochtoniczne ziemie pra-
wosławnych chrześcijan, na Wschód.
Nowa ikona na emigracji
Owo powolne i żmudne zdejmowanie zasłony
z ikony historycznej zaczęło się paradoksalnie od
exodusu rewolucji październikowej, od ucieczki
przed agresją absurdalnego kultu proletariatu. Bo
trzeba to wyraźnie powiedzieć - jeszcze w cza-
sach Puszkina, Tołstoja czy Dostojewskiego Rosja
o ikonie miała pojęcie bardzo mgliste. Nie znała
dobrze dawnej ikony, bo jej po prostu nie widzia-
ła. Nie miała ostrego wyobrażenia o sztuce wieku
Rublowa, Teofanesa Greka, Dionizego, Czornego.
Wszystko znajdowało się wtedy przecież pod war-
stwą okcydentalizujących przemalowań i kolejnych
restauracji, zasłaniających prawdziwe, żywe oblicze
ikony. Życie na emigracji poprzez swoją codzien-
ną pracę, za pośrednictwem swoich prekursorów,
powoli i w pewnym utajeniu, rodziło autorytety
II. 1. Instytut Teologii Prawosławnej Św. Sergiusza w Paryżu,
rys. s. Joanna (Julia Nikotajewa Reitlinger), wg Jazykowa
(2011: 36)
II. 2. Cerkiew Św. Sergiusza w Paryżu, narteks zewnętrzny, 2007,
fot. J. Uścinowicz
10 Maria (Skobcowa) jest świętą Cerkwi prawosławnej. Uro-
dzona jako Jelizawieta Juriewna Pilenko, primo voto Kuzmi-
na-Karawajewa, znana powszechnie jako matka Maria - była
rosyjską mniszką, poetką i działaczką społeczną na emigracji.
281
lipca 1924 roku, w święto Św. Sergiusza z Radone-
ża, nastąpiło jej poświęcenie (il. 1). To w tej cerkwi
w 1932 roku złożyła śluby monastyczne późniejsza
święta prawosławna, Jelizawieta Skobcowa znana
pod imieniem zakonnym Maria.10
Od początku działalności paryskiego ośrodka
metropolita Eulogiusz nawiązał współpracę z ze-
społem nauczycieli, teologów - wybitnych myśli-
cieli religijnych. Byli wśród nich m.in.: o. Siergiej
Bułgakow (1944), autor wielu dziel teologicznych,
historycy Antoni Kartachow (1961) i Georges
Fedotow (1948), filozof Boris Wyczeslawczew
(1950), o. Bazyli Zenkowski (1962), pionier neo-
patristyki prawosławnej i ruchu ekumenicznego
o. Georges Florowski (1979), patrolog i liturgista
o. archimandryta Cyprian Kern (1960), profesor
prawa kanonicznego Nowego Testamentu o. Ni-
colas Afanassieff, uczony bp. Kasjan Biezobrazow
(1965) i kolejny prekursor ruchu ekumenicznego
Leon Zander (1964). Wszyscy oni byli pioniera-
mi nauk teologicznych i religijnych na emigracji.
Świadectwo ich myśli i ich praca przyczyniły się
w znacznym stopniu do wprowadzenia prawosła-
wia w świat Zachodu, lecz jednak nie dla niego i nie
dla dzisiejszej podróży ikony po świecie, ale dla jej
godnego powrotu na autochtoniczne ziemie pra-
wosławnych chrześcijan, na Wschód.
Nowa ikona na emigracji
Owo powolne i żmudne zdejmowanie zasłony
z ikony historycznej zaczęło się paradoksalnie od
exodusu rewolucji październikowej, od ucieczki
przed agresją absurdalnego kultu proletariatu. Bo
trzeba to wyraźnie powiedzieć - jeszcze w cza-
sach Puszkina, Tołstoja czy Dostojewskiego Rosja
o ikonie miała pojęcie bardzo mgliste. Nie znała
dobrze dawnej ikony, bo jej po prostu nie widzia-
ła. Nie miała ostrego wyobrażenia o sztuce wieku
Rublowa, Teofanesa Greka, Dionizego, Czornego.
Wszystko znajdowało się wtedy przecież pod war-
stwą okcydentalizujących przemalowań i kolejnych
restauracji, zasłaniających prawdziwe, żywe oblicze
ikony. Życie na emigracji poprzez swoją codzien-
ną pracę, za pośrednictwem swoich prekursorów,
powoli i w pewnym utajeniu, rodziło autorytety
II. 1. Instytut Teologii Prawosławnej Św. Sergiusza w Paryżu,
rys. s. Joanna (Julia Nikotajewa Reitlinger), wg Jazykowa
(2011: 36)
II. 2. Cerkiew Św. Sergiusza w Paryżu, narteks zewnętrzny, 2007,
fot. J. Uścinowicz
10 Maria (Skobcowa) jest świętą Cerkwi prawosławnej. Uro-
dzona jako Jelizawieta Juriewna Pilenko, primo voto Kuzmi-
na-Karawajewa, znana powszechnie jako matka Maria - była
rosyjską mniszką, poetką i działaczką społeczną na emigracji.