DOI Artikel:
Horzela, Dobrosława: Twórczość rzeźbiarska warsztatu tryptyku Świętej Trójcy w katedrze na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19890#0092
1. Tryptyk Świętej Trójcy, część środkowa; po prawej - fragment (z figurami świętej Doroty i Moniki).
Katedra na Wawelu, kaplica Świętokrzyska (fot. D. Horzela)
cem do podjęcia na nowo prac w kaplicy. Niewykluczo-
ne, że ze wzmiankowanymi aktami wiązała się fundacja
wystroju, będąca kontynuacją działań zmarłej w roku
1461 Zofii, która kaplicę „klejnotami i bogatymi ozdoby
po królewsku uposażyła”4.
Na bogatej liście ruchomego wyposażenia kaplicy,
wymienionego w inwentarzu katedralnym z roku 1563,
jest wiele dzieł wskazujących na fundatora należące-
go do królewskiej rodziny. Zdobią je herby Orła, Po-
goni, oba razem lub herb państwowy czteropolowy
(zdwojone godła Orła i Pogoni). Kilka przedmiotów opa-
trzono imieniem fundatorki - królowej Zofii. Ikonogra-
fia ruchomego wyposażenia kaplicy odpowiadała jej we-
zwaniu, a zarazem przedstawieniom nastaw ołtarzo-
wych. Przypomnę niektóre z tych przedmiotów, bo wła-
śnie one tworzyły istotny kontekst dla tryptyków, a tak-
że są potwierdzeniem tezy o królewskiej fundacji wy-
posażenia kaplicy. Srebrny pulpit opatrzono herbami
4 J. Długosz, Opera omnia, t. XIV: Historia Polonicae, t. 5,
Cracoviae 1878, s. 328.
-Inwentarz [...] 1563, s. 115.
6Ibidem, s. 116.
1 Ibidem, s. 117.
Orła i Pogoni5. Naszywany perłami, błękitny ornat two-
rzył komplet z humerałem darowanym przez królową
Zofię. Zdobiły go - podobnie jak nastawę Świętej Trój-
cy - przedstawienia różnych świętych i św. Zofii6 *. Po-
staci różnych świętych i św. Zofii wyobrażone były tak-
że na innym ornacie . Wizerunek samej św. Zofii znaj-
dował się na mniejszym kielichu opatrzonym herbami
Orła i Pogoni. Na głównym kielichu wyryto tekst: „Ca-
lix Sanctae Trinitatis”8. Altembasowy ornat (z herbem
Pogoni) zdobiło wyobrażenie Świętej Trójcy9. Szcze-
gólną uwagę chcę zwrócić na ornat z herbem Królestwa
Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przedsta-
wiono na nim sceny nawrócenia św. Pawła oraz św. Eu-
stachego, te same, które wyobrażono na skrzydle tryp-
tyku Świętej Trójcy10. Ikonografia wskazuje, że zamó-
wiono go specjalnie do ołtarza Świętej Trójcy. Można
sądzić, że wspomniany herb odnosi się do fundatora or-
natu i zarazem tryptyku Świętej Trójcy11.
8Ibidem, s. 115.
9 Ibidem, s. 116-117.
10Ibidem, s. 118.
" Herb czteropolowy był używany za czasów Jagiełły i został
przejęty przez jego synów, pojawiał się wówczas na pieczęciach
86
Katedra na Wawelu, kaplica Świętokrzyska (fot. D. Horzela)
cem do podjęcia na nowo prac w kaplicy. Niewykluczo-
ne, że ze wzmiankowanymi aktami wiązała się fundacja
wystroju, będąca kontynuacją działań zmarłej w roku
1461 Zofii, która kaplicę „klejnotami i bogatymi ozdoby
po królewsku uposażyła”4.
Na bogatej liście ruchomego wyposażenia kaplicy,
wymienionego w inwentarzu katedralnym z roku 1563,
jest wiele dzieł wskazujących na fundatora należące-
go do królewskiej rodziny. Zdobią je herby Orła, Po-
goni, oba razem lub herb państwowy czteropolowy
(zdwojone godła Orła i Pogoni). Kilka przedmiotów opa-
trzono imieniem fundatorki - królowej Zofii. Ikonogra-
fia ruchomego wyposażenia kaplicy odpowiadała jej we-
zwaniu, a zarazem przedstawieniom nastaw ołtarzo-
wych. Przypomnę niektóre z tych przedmiotów, bo wła-
śnie one tworzyły istotny kontekst dla tryptyków, a tak-
że są potwierdzeniem tezy o królewskiej fundacji wy-
posażenia kaplicy. Srebrny pulpit opatrzono herbami
4 J. Długosz, Opera omnia, t. XIV: Historia Polonicae, t. 5,
Cracoviae 1878, s. 328.
-Inwentarz [...] 1563, s. 115.
6Ibidem, s. 116.
1 Ibidem, s. 117.
Orła i Pogoni5. Naszywany perłami, błękitny ornat two-
rzył komplet z humerałem darowanym przez królową
Zofię. Zdobiły go - podobnie jak nastawę Świętej Trój-
cy - przedstawienia różnych świętych i św. Zofii6 *. Po-
staci różnych świętych i św. Zofii wyobrażone były tak-
że na innym ornacie . Wizerunek samej św. Zofii znaj-
dował się na mniejszym kielichu opatrzonym herbami
Orła i Pogoni. Na głównym kielichu wyryto tekst: „Ca-
lix Sanctae Trinitatis”8. Altembasowy ornat (z herbem
Pogoni) zdobiło wyobrażenie Świętej Trójcy9. Szcze-
gólną uwagę chcę zwrócić na ornat z herbem Królestwa
Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przedsta-
wiono na nim sceny nawrócenia św. Pawła oraz św. Eu-
stachego, te same, które wyobrażono na skrzydle tryp-
tyku Świętej Trójcy10. Ikonografia wskazuje, że zamó-
wiono go specjalnie do ołtarza Świętej Trójcy. Można
sądzić, że wspomniany herb odnosi się do fundatora or-
natu i zarazem tryptyku Świętej Trójcy11.
8Ibidem, s. 115.
9 Ibidem, s. 116-117.
10Ibidem, s. 118.
" Herb czteropolowy był używany za czasów Jagiełły i został
przejęty przez jego synów, pojawiał się wówczas na pieczęciach
86