Studia Waweliana (11/12.2002-2003)

9. Pokłon Trzech Króli z krakowskiego kościoła Mariackiego.
Kraków, Muzeum Archidiecezjalne (fot. S. Michta)

niała ona funkcję niewielkiego (tablica ma wymiary 128
x 114 x 19 cm), retabulum stojącego niegdyś przy trze-
cim północnym filarze kościoła. Jest także możliwe, że
znana nam kwatera to część większej nastawy. Płasko-
rzeźba została pozbawiona ram, które dostarczyłyby in-
formacji czy znane nam dzieło było samodzielną, małą
nastawą czy też częścią złożonej struktury.

Warsztatowego związku z wawelskim tryptykiem do-
wodzi między innymi podobne traktowanie szat, fizjo-
nomii i detali, takich jak np. utrefione na kształt wa-
chlarza włosy młodego maga. Dwustrefowa kompozy-
cja reliefu łączy scenę Pokłonu z rozwiniętym w tle mo-
tywem królewskich orszaków, które zmierzają z trzech
kierunków, by wspólnie złożyć hołd Jezusowi. Motyw
ów typowy jest raczej dla przedstawień Bożego Naro-
dzenia, w których zapowiada kolejne wydarzenie - Epi-
fanię; dobrze znany z przykładów malarskich, rzadziej
występował w rzeźbie34. W krakowskim reliefie, tak jak
w figurkach grających i śpiewających aniołków z na-

stawy Świętej Trójcy, ujawnia się skłonność warsztatu
ku ujęciom rodzajowym. Płaskorzeźba zwraca uwagę
przede wszystkim pełną wyczucia kompozycją central-
nej grupy adoracji Dzieciątka. Gest starego króla, uj-
mującego rączkę Dzieciątka i wymiana spojrzeń mię-
dzy nimi nasycają scenę odrobiną emocjonalnej praw-
dy, a to wyróżnia dzieło spośród powierzchownej pod
tym względem rzeźby krakowskiej.

Jednolity styl omówionych dzieł wskazuje na podob-
ny czas ich powstania, brak jednak argumentów pozwa-
lających określić ich chronologię w stosunku do tryp-
tyku z roku 1467, czy figury św. Idziego powstałej oko-
ło 1465. Pewną przemianę stylu warsztatu wskazują do-
piero figury św. Małgorzaty w Tarczku (rzeźba wydaje
się częścią istniejącej niegdyś nastawy; fig. 12)35, św.
Marii Magdaleny z Olszówki (fig. 11 )36, Matki Boskiej
z Dzieciątkiem w kościele Bernardynów w Rzeszowie
(fig. 15), rzeźby w Muszynie (fig. 16, 17, 18) oraz w ko-
ściele Bożego Ciała w Krakowie (fig. 13, 14)'".

34Najczęściej w nastawach niderlandzkich, zob. np. M. Buyle,

C. Vanthillo, Ylaamse en Brabantse retabels in Belgische monu-
menten, Brussel 2000.

''Olszewski (Drewniana rzeźba..., t. 2, poz. 7) łączy ją
z warsztatem hipotetycznie.

36M. Walicki, Polska sztuka gotycka, Warszawa 1935, s. 26;
Olszewski, Drewniana rzeźba..., t. 2, poz. 72.

37Rzeźby wspomina M. Jarosławiecka, Przyczynek do dzie-
jów snycerstwa w Krakowie w pierwszej połowie XVII w. (Prace KHS
5: 1933/34, s. 18); KZSP 4: Miasto Kraków, cz. 4: Kazimierz i Stra-

92