DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0014
*?
IN I E S A l M. C AP.' 1.
*4.
«fe rfgKo Itamenti Eccleslz, id est, liomiiiibus typomm,tam historico-
Chrifti ^..rumjquamcerenjonialiumjatunturckrebus.significatis. Id-
am tttittur. circd de typis Veteris^Testamenti tripiicia apud illospradi-
. cantur: .
i. Qtue solis typis conveniunt.2. Quztypisimperfedte,
rebus autemperfcite.cornpetunr. 3. QjKsadsolasignificata
. pertinent: &.tum nomina typorum accipieuda lunt pro rebus
Sgnificatis.
IV. Sa:pede rebusfuturisloquuntur,tanquamdepra:reri-
tisjad judicandam earum cerritudinem.
His,pra:miiTis accedemus Dro juvanteadtextumjinquo
explicando, quam breviilune & simplicislime conabimur hec
quatuor praitare: ut,
1. LitelligantadolefcentesIententiamGrammaticamver-
borum.
2. Seriem &coka:renriammernbrorum.
3.. Doctrinam siiigulorummembrorum.
4. Et,ubi res videbitur postulare, docftrinae accommodati-
onern ad uium nostrum s ive fidei, sive dilectionis.
Vtemurverfimt Vagntni-.sedcorrigemus, ubieritepus.
I E S A \M
C A.P U T I.
A R G U M E N T U M.
'Dmfitnt Tartes.i. Titulmsiive inscriptio libri: in
primo versu.2. Conciopatutentia.ufy adsinem capttts.
Concionispartcs harsunt:
z. Taxatiostveratngratitudinisfopult ergaDtum.vers.
.'■ 2-3-4-
X. Exaggeratio pravitatis,acg.citate,&pertinacia,qtibd
etiarn pcenisiam ittsUBisnon corrigebantur. av.c.
3. Communicatto pasne gravioris,temperatapromtstione
de conservandis reliquits popUh 0> EccLesit. v. 7.
4. SesutrJio Hypccriseos>/eu tbieBtonu de objcrvatione
Ceremontarum. v 11.
t. Hortatio tdverampocmtentiam: im<5.quxestpropo-
sitio principalis..
O.iProbattojive ajjtrtioiust/tia Deipunientis,abipsiusbo-
nitatc & promtitudine parcenJi erga rtsipiscentes,
ey-sivtr/tate trga perttnaces. v. IS.
7. Amplisicatiopeccatorum ab Antithesiprisiin&hietatit,
s§>pre./entis destcltonit ah ta: Conimw.tcattcpcena-
rnm mitiva taab earumsine seu ejf- Bu, vidclicet rt'
purgarione (jt> emendatior.e Ecclesi*.: £?> exaspe,'ata
abexttioperpetuo hypocritarum,Q>%amlatesi.du>ti*
ldohrum. v. 24.
TEXTUS.
Verfur, \7*SI° lesaiac,filij Amotz,quam viditsuper
V ]udam&lerusaiem,indiebus Uzijs,io-
tham,Achatz &ChizhiJ£ regumluda.
Verbasioit c lara.
^rophett, . Visio] Seuvisum,idest,Prophetia,quam vidit,idest,pro-
^uttut no- phetavic,ut vertit Chald. quiaProphetx- antiquitus nommati
*tomibut ($. sunt vidcntesi.Sam.j.acontemplandojscuperspiciendo metis
""■ antiqm oculis,res arcanas, a Deo sibi revciatas;Causa haxappellatio-
'«« appel. nis expressa est Num.14. in verbis Bileamr: Dixit audiens elo-
tifint. quia Dei,qui visionem omnipotentisvidet,cadens&apertos
habcns oculos. Cadens ut Saul, cadcbat prophetans,cora Sa-
muele.i. Sarn.19. Inde apparetnomcn, quod hic ponitur pin
Cliazon,(umigcncra!itcrprorcveiationePropheticiimniedi-
-<?"« Cha- atea Deo accepta & impreila; sive perres sensu;"objectas,iive
\?"' . siueministerioseusuum^intelledtuiimprtili-jhocest,sivcpcr
somnium,sive per apparitionem aliquam £aStX sunr.
_ , Aliqui voluntper Synecdcchenpropheuas, iicdici abap-
-K»'d As*-p^twriib.(eiisil>iiibijs:Sed estaliud nomers^Mari,quod
*■*• angustuis usurpaturpro speciebus, siveimagini.b. symbolicis,
qux oblatifuerunt menti aut sciisui Piopherarum/.id docen-
dum aliquid aut conrii-mandum. Scd nOn niuitum hoc te&n?
quodadrematnnet:putoPrcphcras.".r;-c:htosr:-K--:Roim,
Oinn Chozim,Tzophim , vidctes,& srcculatorc^cade;-itio-
ne,yiddicet a revelationib. divmis & prxviiionc rerti futuraru.
SuperJuda] dejuda. ut sumitur etiam m ilio poetai.Multa
-. , superPriamo, &c.VeI ad,vei,super,id cst.contraJudam.eode
redit. Sed prkissimplicius& genetaliusdl: quiahoctantum
. niala,scu comminationes: "iilud etiam promiiuones&alia
complcclitur.
^ X P 1.1 (: A 7 1 o K E A tlfc
Tituluscst libri^; Siveasacc:do;!bus,quicoJligebant&rc-
ponebant in Archivistempli,schedas continentes concionum.
summas, quas afEgebant ProphetK valuis templi:iive ab ipsb
Jeiaiasit prafixus; a;que authenticum eum facit ipie liber,qui
ostendit ejus veritatem.Nolim tarnen contradkere crcdentib.
abipib Prophetaeile asscriptum. Etsi enim intempio ailerva-
ta tuerint exemplaria publica Prophetarum: tamen ipsos etia
penes ie retinuiile exemplaria, & communicasseomnbiy; ex-
petentibus, nec dubium est,nec obscurti ex cap.tricesimosex-
to & quadragesimoquinto Ieremis. Potuit igitur ipie,Pro-
phetijs jam coileftis addereinicriptionem.
Q^updadrem attinet, continet quatuor.i.Qualis sit isteli-
ber. z. A quo sit scriptus.3. Ad quos vel de quib.iit Icriptus.4.
. Quptemporesiticriptus.
1. Deprimo4'cir,essevi(ionem,hocest,continercvaticinia
A &dogmata immediatea Deoinipirata&di£iata,itaut nihil
j sit in eo icriptum, de judicio vel arbitrio hominum,ied Deus
ipse sit ejus autor:Ieiaias verd dutaxat librarius ieu amanuesis.
Talem verd esse hunc librum,ipseliberostendirijsargu--
mentis, qua: supra de autontate Prophetiea recitata sunt.
DOCIRINA. . * ,
Diicimus hinc, doftriiiam Ieiaia: & reliquorum Propheta- Frophctim
rum,eile divina,&nonlibidinehominis allatam eileolimPro- itivinittu
phetiam, ied acilosa Spiritu sandoloquutoseihsanclos Dei allata,cum
homines.i. Pet.i. rrvsremitt
Hoc nobis ideo iemper debet eile in conspec~tu,ut sides np- &siduc:a
stranonconsistatin iapientia hommuni,(edinpotentiaDei; cftUgtnda
i.Cor.i.&acccndatur i,nnobisreveretia& fiducia,quotics sa- e£> audien-
cram scripturam legimut,audimus,meditamur,utp.otein qua da.
IciarnuSjDcumipsinnnbbilcumi.ociui. - z.N mm
B 2. De(ecundodicit:ScnptorcmIibrieiIcTeiaiamfilium A- U/aU quid
motz.Nomen Ieschahhiahusbnat, ialusDomini.Idem quod sontt.
Iehoschuahh,Jehova ialus, vel Jehova: salus. Congruit cuni
biEcio, ut multa nomina suut impoiita psa;ciprys Dei servis,
hoc consilio, ut Deus significaret^quid per illosvellecerlicere. .
Sic per Iesajam Deus & ialutem iiiam inChristo pra-standam,
clarissimc annunciavit muhdo,&per eummagnabeneficia
pricstitit populo Judaico.
De familia & de persona dicT:um est supra.
Nobis est ipedl-andum consilium Dei,qui nonvoluit incer- §hio cmsi*
tamautismotam esleorigiiiem dostrina: Christiani,iedsciri l,B D«w
in Eccleiia nsq; ad rinem mundi,qui&qualesfucrintilli,per certa no-
quos traditaeit abipibdo<5trinaEcclesia:,conservata&pro- mmasiis
, pagataab initio. Vrophttis
Magnum beneficium Dci est, & magnum veritaris argu- impostteri'.
C meiitum,quodsolaEcclcsiapotestreceniereconi:inuaniicric SoU Eccle-
doclorum & propagatorum susrcligionisiiideabinitiomu- (ix recenfet
di,usq; ad noih-aiempora,Patres,Fiophetas,sacerdotes,Chri- ccntiiiuem
stum, Apostolos, Evangelistas, horum di!cipu!os,& qui ex \- s ritmdr-
storum ore acccperunt doctrinam Apostolica, veteres Eccle- ciorum sitt,
iix icriptores ui'q; ad Papatum Romanum,& iiibiii:us ctiam <religionii.
i Tyrannide passnn conscrvatos& excisatos conriniieaiiouos
' veritatis custodes, taxantes Idola &corruptelas poiitificum,&
monachorum, uiq; ad tempus repurgati miniderij pnblici.
Horum sapicntia,virtus,pietas, testimdniadivina,consen- Ponfes ttr»
sus,constautia, martyna ,non sunt cxigaaiidei nostra: cpniir- gumento-
matio. rum, quib.
3. Derertioait,qubdprophetavcrit(uper,veldeluda&le- certtiudo
rusalem,ve! contrajudam,id est, pcrnaseventuras Judervcl ad d}tlrin&,[
Judam.Malim , super^uasTi,de,ut compiecitatur boni & ma-~Ecric?t&
D la. DestinatusaDeo tuit nominatirn rcgnoduarum tribuum, consirmt*
quod signific.ituinomincjudx^iicutregnudecemuibuum, tnn
nomine Hraciis. Ad hoc igitur dicit suas Prophetias pertinere,
&pra;sertim ad Ierusaleni,qii.e erat caput gentis,it-des reo-hi&
cultusdiviiii;iicillaputaret,sccxemtamc,'!eminisProph.cticis
proptcr dignitatem^qul aiitecclicbat,&tcmplu Domini,quod
jadabat, & Prophens miiiantibus opponebat.
Discamus inde veritatem regularum:Potentcspotentertor-
meuta patieiitur:Item:j udicaim a domo Dci incipit.Et,In ap-
propinquantibus mihi ianchficabor.
Sifuerimus ingratiDeo,nefingamusnobisproptcrEvan- Detu mi»
gelij profeilionem , immunitateapccnis,sicutJuda;ifingebat, nimi par-
cruperiret totusmuiidusreliquusit.iinenlsiaelcn-inonpoile tit tngrnt»
pcrire:Et ,.ii periset Israel, tamcnJudam non poilepet;re:Et,it populesuot
pcriret totaJudxa, tamen Jcroiblymam non poslepericlitari,
E Nonautc repu^nat huic inicriptioni ,quudjesaiasmulta Detitttlot
deregno Snnaria;^& AiIyrijs,Chaldxis,&alijsgenribusJud^ visiosupes
fiiiitimisvaticinatur.Primbenim,etsideilliscocicnatUr,tami3 Ittinm*
nb ad illos,sed ad suos Judxos loquitur;apud hosvixitdios ex
profeilb& principaliter docuit. Sicut Pctrusprincipaliter&
plurimum docebat Juda»os,etsi aliquando & getcs,ut Corne-
liu: Pauius&Barnabas princ;paliter & plurJmum gcntes,etil
ixsc &]ud.cos: ncq; hocrepugiiabat ipsorum vocationi.
Secuudb, quasJcsaias deaiijs gcnnb. ®nis dicit,eapr»- Cmtitntt
- iiij.