DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0273
m
ZAGHARIi
Et tollent eos populi ] Variaut interpretes.Plerique vt San-
&es: Accipicnt eos populi, id est, asiument, deducent secure,
CQmmeacu&osficiisiuuabuntludzos populiseugentes, ad
redeunduminpatriam, instaurandum Ierosolymam & rem-
plum. / . .
Alij, Asfiiment eos,scilicet aduenas adiungerites se Israelitis
redeuntibus ex Babylonia, populi,id est,familiz, ecetus Istae-
litarum in vnoquoque exilij loco habitantes,hoc est,cx genti-
bus multi adiungent se populo reuertenti: & Israelitz libenter
& amice recipient eos,& in sbrietatem suam admittent: & se-
cum ducent eos in Iudzam. .
Alij pauloaliaSyntaxijsed eodem sensu: Et (velnait») acci-
pient,scilicet Istafclitz, ipfbspopuIos,&adducenteos, scilicet
iecum,inlocumsuum,idcst,inIudzam:vt aioy populossit
i^riyvj-nnsi relatiui n asfixi,ipsos (videlicet) populos. Quj
huncserisumprzferuntalteri, existimant sic meliuscohzrere
hzc verba cum pra:cedentibus & sequentibus:MuIti ex genti-.
bus adiungent se Iudzis, & eos Iudari recipient, ac secum du-
cent in patriam, ibique vtentqr ipsorum ministerio, tanquam
seruorum&ancillarum : illosenimfieriseruos Istaelitarum,
qui ipsos deduxerint in patriam, putant non esse conueniens.
COy (populos) autemaccipiuntprotribubusNautfamiliisIu^
dzorum,autpluraleprosingulari.Vt Genesi/.i^ Exod.trice-
simo trigesimo tertio.&c.
Quiveromaluntsicaccipere, quodalijpopulisintassum-
turi ludxos, &eosdeducluri, ac officiis suis prosequutunre-
deuntes in Iudzam ab exilib :putant duriusculamene exege-
sin pronominis afRixi pet nomen Dioy >vt expoaatut in accu-
satiuo: asfument ipsos populos: nec sacile eiusreperiri exem-
pla.Qupd enim citant aliqui-ex IoC 14.7. Etretuli 13T "irrtN
jpsam rem, hoc alij exponunt,ipsi scilicet Mosi retuli rem: se-
quencesexempla similahuiusPhtasis, vtNum. ij. 17 • "t3T
OmK i3H£7i:Retuletuntcis rem.SicDeut.i.2i.& ij.Et multis
aliis locis.
Setuos autem Istaelitamm fieri, qui ipsorum reditum in
parriam suisofficiis promouerinc,cenientnon absurdum eile:
quia seruirus illa fuerit voluntaria obedientiafideiin Chri-
rrumisicut & siibiectio eorum,qui priusfuerant hostes Eccle-
siz,dequasequentibusverbisloquitur.
Et videnturfauerehuic versioni similes sentencizles49.il.
Et.61.j.& 66.10. Vtraque ergo sencencia videtur satis commo-
da, &retineri poslepro cuiulquciudicio.
Et ha:redrtabuiic ] Poisulebunt, possessbres eorum fient:
cuasi hzreditatib,ttanstnitcendos accipient ad posteros.
Etcapienteos, qui se ceperunt ] Ec captiuos ducent, tenc-
bunt,eos qui captiuoshabebant ipsos,id est, quipriussuerant"
hostesEcclefiz,ex Chalda:i8,Astyriis, Medis,Persis&aliis ge-
tibus, illi sesubiicient, & credentes Euangdio admittentm-
gum Christi: Qui ceperantlstaelitas corporaliter,eos capient
Istaelita: ipiritualiter.
Dominabunturque oppressbribus suis] Et dominabuntur
in exa&ores suos,fciIicet,qui exigebant ab ipsis onera,seruitu-
<es,& tributa,captiuitatis temporc.
B
V £ R S U S III.
Eterit indie,cjuarequiem dederitlehouatibiala-
bore two, & a timore tuo, &a seruitutedura
quam seruiuisti.
A labore ruo & a commotione tua ] a dolote tuo & a com-
mocione tua,scilicet vel animi, vt Sanctes: vel status,& condi-
tionis & rlansionis, vel potiiis ab inquietudine tam rerum &
sottunarurn,& exiiij, quam animi:quiaexternam inquictudi-
nemfole animiinquietudo confequi.
Quam fermuifti ] Heb.quaferuitum est in te,vel pcr tc,id
eft,ad quam adachisfuisti, ad quam vf\ te sunt hoftcs tui, id
est,quam seruiuifti.
V E R S U S IV.
Tunc sumes parabolam istam contra regem Babel,
&dices~: QuoHiodo cesTauitoppreiIor?auicuit
cupidaauri?
URSINI COMMENjT. tyl
vttamsubitb, vnanocle, corrtferet Babyloniea tylannis,: &
tanta potentia.
Quieuitauricupida? ] Cessauitaurea , scilicetBabyloii.
namaMadhabahChaldaicum a 331 Dehabprosrii Zel-
habkiirum. Indeadiecl:iuum,Aurea,velauroplena, propter
cxactiones & spolia.Aliqui aureum,scilicct tribucam: Eodem
sensii fere. Sed vsiis Chalda:a: vocis indicat eum perstringere
fastum&Iuxum, &ostentationemsuarumopum, inBaby-
loniis. ^ '
V E R S U S V.
Contsiuittchoua baculum impiorum.virgam do*
minantium.
Cpntriuit ] Fregit. Responsio aiinterrogationemprarce;"
dcntem:Deumesseauthoremruina:Babylbniorum,qtueho-
minibus videbatur imposlibilis.
Baculum]Id est,durum imperium»
Virgam]Scepttum.
V 1 fc s u s Vt
Percutientem populosin ira, percuftioneindesi-
nentejdominanteminfuroregetitibus: perse-
quutionem passum non prohibuit.
NPercurientem]Scilicet virgam, id eft, conftegit Iehoiia sce*
ptrum Babylonicum,quod petcutiebat pmnes populos in ira^
seu excandescentia.
Percuisione indesinente] Plaga indeclinabili,ineuitabili,vel ,
immota,non reccdente, id eft, noncellabat percutere,hoceft,
duriisimisimpcriis vexare. . '
Dominantem] Scilicet virgam Babylonij in ira, seuira-
cunde.
Persequurionem paslum non prohibuit] Scilicetapcrfe-
quutionc, idest, qm asficiebancur iniuriisab ipsius militibus
velaliis,nondefendit:n5iniiibuit,coliibuitiniurias.Sicistum
versum exponunt plerique interpjgfc Iudsi & Christiani, vt
cohsreat cum pra:cedenri,tanqij(P^scriptio haculi & vuga:
BabyIoniorum,quam dicitconftactam eile a Deo:pnjccr Gr?-
cos, qui ad Deum referunc hxc verba, exponentesparticipia
riDD Macceh,&mvi Rodeh,noninaccuiatiuo,sedinnonii-
naciuo,sceptrum Baylonicum confregitDeus percutiens in ira
suapopuios, scilicetBabylonicoimpcriofubditos, vidclicet,
Echn:cos,hoftes Istaelis, plaga insanabili, & dominans? id eft,
pcenam inssigent gencibusm surore suo,uon parceteiis, quos
perfequitur.
Sed ha:cincerpretatio Grscotum,proprietati vetborum Ie-
saia: minus respondet.Aut igicur illefcnsus eft rccinendus,qust
Iudsi&Laciniexponunc, auc quemreddunc quidam dodi
interpreccs recentiores:qui Syncaxin huius versiis nonsuspett-
dunc expra:cedenci, sed canquam separacam acquciuicgwiu
propoiicionem accipiunc, hoc modo: Percutientis populosta
excandescencia.
HocestjBabylonij, plaga (eft)immota,rd cft.pcrpctua.qu*
ab ipso non tecedct,non auscrecurab co vnqu.im : ficutfupr»
dixit^Babylonem foredelendam in perpecuum,in(tarSodomS
domiuans iracundc sientibus(videl.IJabyloiiius) agitaturper-
fequucione ] perscquucionem pacicurvelpasluseft, ( m^V
Hhurdaph pual) vcl propuiius eit tanquam A pcrsequentevi-
dcl.a Dco,vei hoftibusa Dco sibi immiViis] (quam)non cohi-
bcbic,scilicet quisqu.nr.. ncc Deus, ncci3abyioiuus, uecalius,
idestjiudicium Dei iijci pcrftv,uctureuin,quodneciplcefiu-
gere poceric,nequcquifquatn ab eo auerccc. .'31 Iiceaca rcccpta
incerprecum fenrcncia dilcederc, non inconciuna videcur hxc
verfio.Eftenim moIIiorSyncaxis, qua; singulis verfibus hngn-
la enunciaca comprchcndic.
Ecudicacuriccpcrum pcrcucac populos, tamcn dominan
minusvsiratcdicirur : piiscitimaurcm in excandcfccntiaSC
ita, quznoncam lccpcro, quam gcrcncifccpcrumconucnic:
cumquevtriquefateancur, huncvcrfunielie «|si^«opra:cc-
dentis : fecundum vulgatam expositionem, cantum vna pai"s
declarabitur, videl. vuga impiorum & icepti um dominanciuj
sccundum hancauccm, vcraquc: & consraclio& bacuius,qU'
confringicur aDeo. Prxtetea quod maxime videtur hanc fen-
D
TarabeUpro
mrmtae pn-
raboUco ^.
sronerl/ixli.
Tuncsumes]Etleuabis,ideft,vtIeues,ideft,vtproseras,di-E tentiam consirmarc, plaga: quas incuilerunc Babylonijgenti
bus,candem ceilarunc: non aucem illz quas Deus inflixitBa
byloniis.
Dunulculeeciam connediturpoftrcma parcicula : perse-
quucionem pallum non prohibuic:cum accufaciuo,dominan'
cas,cances.
Parabolam] ld eftjcantionemisermoncm paraboIicum,aI-
legoricum,quasiprouerbiaiem, &quifitinoreomnium,de-
cantetut ab omnibus vulgo, tanquam i*-!»/»»»», feucarmen
triumphaie.
Contraregem]Superrege,idest,deregeBabyloniZ.
Etdices]Ecdicas.
Quomodo ccssauit oppressbr]Exactor.Interrogatioadmi-
lanas,qua£ dicat, quornodo sicri potuit? «juis aedidiflct sore,
tem gentibus iracundc
Versus VII.
Quieuit, retjuieuit vniuersa terra, cccincruntlau-
dcm.
Qjue-
ZAGHARIi
Et tollent eos populi ] Variaut interpretes.Plerique vt San-
&es: Accipicnt eos populi, id est, asiument, deducent secure,
CQmmeacu&osficiisiuuabuntludzos populiseugentes, ad
redeunduminpatriam, instaurandum Ierosolymam & rem-
plum. / . .
Alij, Asfiiment eos,scilicet aduenas adiungerites se Israelitis
redeuntibus ex Babylonia, populi,id est,familiz, ecetus Istae-
litarum in vnoquoque exilij loco habitantes,hoc est,cx genti-
bus multi adiungent se populo reuertenti: & Israelitz libenter
& amice recipient eos,& in sbrietatem suam admittent: & se-
cum ducent eos in Iudzam. .
Alij pauloaliaSyntaxijsed eodem sensu: Et (velnait») acci-
pient,scilicet Istafclitz, ipfbspopuIos,&adducenteos, scilicet
iecum,inlocumsuum,idcst,inIudzam:vt aioy populossit
i^riyvj-nnsi relatiui n asfixi,ipsos (videlicet) populos. Quj
huncserisumprzferuntalteri, existimant sic meliuscohzrere
hzc verba cum pra:cedentibus & sequentibus:MuIti ex genti-.
bus adiungent se Iudzis, & eos Iudari recipient, ac secum du-
cent in patriam, ibique vtentqr ipsorum ministerio, tanquam
seruorum&ancillarum : illosenimfieriseruos Istaelitarum,
qui ipsos deduxerint in patriam, putant non esse conueniens.
COy (populos) autemaccipiuntprotribubusNautfamiliisIu^
dzorum,autpluraleprosingulari.Vt Genesi/.i^ Exod.trice-
simo trigesimo tertio.&c.
Quiveromaluntsicaccipere, quodalijpopulisintassum-
turi ludxos, &eosdeducluri, ac officiis suis prosequutunre-
deuntes in Iudzam ab exilib :putant duriusculamene exege-
sin pronominis afRixi pet nomen Dioy >vt expoaatut in accu-
satiuo: asfument ipsos populos: nec sacile eiusreperiri exem-
pla.Qupd enim citant aliqui-ex IoC 14.7. Etretuli 13T "irrtN
jpsam rem, hoc alij exponunt,ipsi scilicet Mosi retuli rem: se-
quencesexempla similahuiusPhtasis, vtNum. ij. 17 • "t3T
OmK i3H£7i:Retuletuntcis rem.SicDeut.i.2i.& ij.Et multis
aliis locis.
Setuos autem Istaelitamm fieri, qui ipsorum reditum in
parriam suisofficiis promouerinc,cenientnon absurdum eile:
quia seruirus illa fuerit voluntaria obedientiafideiin Chri-
rrumisicut & siibiectio eorum,qui priusfuerant hostes Eccle-
siz,dequasequentibusverbisloquitur.
Et videnturfauerehuic versioni similes sentencizles49.il.
Et.61.j.& 66.10. Vtraque ergo sencencia videtur satis commo-
da, &retineri poslepro cuiulquciudicio.
Et ha:redrtabuiic ] Poisulebunt, possessbres eorum fient:
cuasi hzreditatib,ttanstnitcendos accipient ad posteros.
Etcapienteos, qui se ceperunt ] Ec captiuos ducent, tenc-
bunt,eos qui captiuoshabebant ipsos,id est, quipriussuerant"
hostesEcclefiz,ex Chalda:i8,Astyriis, Medis,Persis&aliis ge-
tibus, illi sesubiicient, & credentes Euangdio admittentm-
gum Christi: Qui ceperantlstaelitas corporaliter,eos capient
Istaelita: ipiritualiter.
Dominabunturque oppressbribus suis] Et dominabuntur
in exa&ores suos,fciIicet,qui exigebant ab ipsis onera,seruitu-
<es,& tributa,captiuitatis temporc.
B
V £ R S U S III.
Eterit indie,cjuarequiem dederitlehouatibiala-
bore two, & a timore tuo, &a seruitutedura
quam seruiuisti.
A labore ruo & a commotione tua ] a dolote tuo & a com-
mocione tua,scilicet vel animi, vt Sanctes: vel status,& condi-
tionis & rlansionis, vel potiiis ab inquietudine tam rerum &
sottunarurn,& exiiij, quam animi:quiaexternam inquictudi-
nemfole animiinquietudo confequi.
Quam fermuifti ] Heb.quaferuitum est in te,vel pcr tc,id
eft,ad quam adachisfuisti, ad quam vf\ te sunt hoftcs tui, id
est,quam seruiuifti.
V E R S U S IV.
Tunc sumes parabolam istam contra regem Babel,
&dices~: QuoHiodo cesTauitoppreiIor?auicuit
cupidaauri?
URSINI COMMENjT. tyl
vttamsubitb, vnanocle, corrtferet Babyloniea tylannis,: &
tanta potentia.
Quieuitauricupida? ] Cessauitaurea , scilicetBabyloii.
namaMadhabahChaldaicum a 331 Dehabprosrii Zel-
habkiirum. Indeadiecl:iuum,Aurea,velauroplena, propter
cxactiones & spolia.Aliqui aureum,scilicct tribucam: Eodem
sensii fere. Sed vsiis Chalda:a: vocis indicat eum perstringere
fastum&Iuxum, &ostentationemsuarumopum, inBaby-
loniis. ^ '
V E R S U S V.
Contsiuittchoua baculum impiorum.virgam do*
minantium.
Cpntriuit ] Fregit. Responsio aiinterrogationemprarce;"
dcntem:Deumesseauthoremruina:Babylbniorum,qtueho-
minibus videbatur imposlibilis.
Baculum]Id est,durum imperium»
Virgam]Scepttum.
V 1 fc s u s Vt
Percutientem populosin ira, percuftioneindesi-
nentejdominanteminfuroregetitibus: perse-
quutionem passum non prohibuit.
NPercurientem]Scilicet virgam, id eft, conftegit Iehoiia sce*
ptrum Babylonicum,quod petcutiebat pmnes populos in ira^
seu excandescentia.
Percuisione indesinente] Plaga indeclinabili,ineuitabili,vel ,
immota,non reccdente, id eft, noncellabat percutere,hoceft,
duriisimisimpcriis vexare. . '
Dominantem] Scilicet virgam Babylonij in ira, seuira-
cunde.
Persequurionem paslum non prohibuit] Scilicetapcrfe-
quutionc, idest, qm asficiebancur iniuriisab ipsius militibus
velaliis,nondefendit:n5iniiibuit,coliibuitiniurias.Sicistum
versum exponunt plerique interpjgfc Iudsi & Christiani, vt
cohsreat cum pra:cedenri,tanqij(P^scriptio haculi & vuga:
BabyIoniorum,quam dicitconftactam eile a Deo:pnjccr Gr?-
cos, qui ad Deum referunc hxc verba, exponentesparticipia
riDD Macceh,&mvi Rodeh,noninaccuiatiuo,sedinnonii-
naciuo,sceptrum Baylonicum confregitDeus percutiens in ira
suapopuios, scilicetBabylonicoimpcriofubditos, vidclicet,
Echn:cos,hoftes Istaelis, plaga insanabili, & dominans? id eft,
pcenam inssigent gencibusm surore suo,uon parceteiis, quos
perfequitur.
Sed ha:cincerpretatio Grscotum,proprietati vetborum Ie-
saia: minus respondet.Aut igicur illefcnsus eft rccinendus,qust
Iudsi&Laciniexponunc, auc quemreddunc quidam dodi
interpreccs recentiores:qui Syncaxin huius versiis nonsuspett-
dunc expra:cedenci, sed canquam separacam acquciuicgwiu
propoiicionem accipiunc, hoc modo: Percutientis populosta
excandescencia.
HocestjBabylonij, plaga (eft)immota,rd cft.pcrpctua.qu*
ab ipso non tecedct,non auscrecurab co vnqu.im : ficutfupr»
dixit^Babylonem foredelendam in perpecuum,in(tarSodomS
domiuans iracundc sientibus(videl.IJabyloiiius) agitaturper-
fequucione ] perscquucionem pacicurvelpasluseft, ( m^V
Hhurdaph pual) vcl propuiius eit tanquam A pcrsequentevi-
dcl.a Dco,vei hoftibusa Dco sibi immiViis] (quam)non cohi-
bcbic,scilicet quisqu.nr.. ncc Deus, ncci3abyioiuus, uecalius,
idestjiudicium Dei iijci pcrftv,uctureuin,quodneciplcefiu-
gere poceric,nequcquifquatn ab eo auerccc. .'31 Iiceaca rcccpta
incerprecum fenrcncia dilcederc, non inconciuna videcur hxc
verfio.Eftenim moIIiorSyncaxis, qua; singulis verfibus hngn-
la enunciaca comprchcndic.
Ecudicacuriccpcrum pcrcucac populos, tamcn dominan
minusvsiratcdicirur : piiscitimaurcm in excandcfccntiaSC
ita, quznoncam lccpcro, quam gcrcncifccpcrumconucnic:
cumquevtriquefateancur, huncvcrfunielie «|si^«opra:cc-
dentis : fecundum vulgatam expositionem, cantum vna pai"s
declarabitur, videl. vuga impiorum & icepti um dominanciuj
sccundum hancauccm, vcraquc: & consraclio& bacuius,qU'
confringicur aDeo. Prxtetea quod maxime videtur hanc fen-
D
TarabeUpro
mrmtae pn-
raboUco ^.
sronerl/ixli.
Tuncsumes]Etleuabis,ideft,vtIeues,ideft,vtproseras,di-E tentiam consirmarc, plaga: quas incuilerunc Babylonijgenti
bus,candem ceilarunc: non aucem illz quas Deus inflixitBa
byloniis.
Dunulculeeciam connediturpoftrcma parcicula : perse-
quucionem pallum non prohibuic:cum accufaciuo,dominan'
cas,cances.
Parabolam] ld eftjcantionemisermoncm paraboIicum,aI-
legoricum,quasiprouerbiaiem, &quifitinoreomnium,de-
cantetut ab omnibus vulgo, tanquam i*-!»/»»»», feucarmen
triumphaie.
Contraregem]Superrege,idest,deregeBabyloniZ.
Etdices]Ecdicas.
Quomodo ccssauit oppressbr]Exactor.Interrogatioadmi-
lanas,qua£ dicat, quornodo sicri potuit? «juis aedidiflct sore,
tem gentibus iracundc
Versus VII.
Quieuit, retjuieuit vniuersa terra, cccincruntlau-
dcm.
Qjue-